علی دربان-بهروزدوپیکر رشته معماری ترم 3کاردانی درس مربوطه:تنظیم و شرایط محیطی آبان:92

2. علی دربان-بهروزدوپیکر رشته معماری ترم 3کاردانی درس مربوطه:تنظیم و شرایط محیطی آبان:92

3. بادگیر سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندیخطاب آمد که واصل شو به الطاف خداوندی

4. فهرست انواع بادگیر چکیده ومقدمه پیشینه بادگیر بادگیرهای منحصربه فرد عملکرد بادگیر منابع اندام بادگیر

5. چکیده بادگیرهاازدوران گذشته درایران وقرن چهاردهم میلادی درخاورمیانه به اشکال مختلف واسامی متفاوت مورد استفاده بوده است. اشکال متفاوت آن چهاروجهی،هشت وجهی،(بندرعباس)ودووجهی(یزد)می باشد.اسامی آن در دوران متفاوت بادهنج،بادخوان،بادرس،و...بوده است.از بادگیرهادرابنیه سنتی مختلف مسکونی،مذهبی،وخدماتی استفاده شده است.درمناطق مسکونی سنتی شهرهای بندرعباس و...(اقلیم گرم و مرطوب)وشهریزدو...(اقلیم گرم وخشک)هنوزهم این بادگیرها کارایی دارند.دراین پروژه سعی براین شده است که به تفضیل به اهمیت وهدف ساختن بادگیرهاومکانیزم آنهاازدوران گذشته تابه امروزپرداخته شود.همچنین به ارائه مشخصات بادگیرهای مناطق مختلف وکارایی آنهادررابطه با اقلیم خاص پرداخته شده است. واژه های کلیدی:بادگیر،یزد،بندرعباس،اقلیم ،خانه

6. مقدمه ۩استفاده از بادگیر از سنوات بسیار قدیم در ایران متداول بوده است. بادگیر ها با اشکال مختلف در شهر های مرکزی و جنوب ایران ساخته شده که هر کدام بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده اند. تا قبل از اختراع کولر برقی و گسترش آن در شهر های مختلف، از بادگیر در ابنیه مختلف مسکونی، مذهبی و خدماتی استفاده می شده است و هنوز هم می توان باقیمانده این بادگیر ها را در اقلیم گرم و مرطوب جنوب در شهر هایی مانند بندر عباس،یزد. بندر لنگه، قشم، بوشهر و اقلیم گرم خشک نواحی مرکزی مانند کرمان، نایین، یزد، طبس، کاشان، سمنان، اصفهان و حتی نواحی جنوب شهر تهران مشاهده نمود.

7. ضرورت و اهميت بادگير • بادگير، وسيله تهويه مناسبي براي خانه هاي در قلب كوير به حساب مي آيد؛ به طوري كه جريان هواي مطبوعي را در اتاق ها، تالار و زيرزمين، ايجاد مي كند؛ به همين لحاظ است كه معمولاً در هر محل، جهت بادگير را در سمتي مي سازند كه مناسب ترين جريان هواي منطقه را جذب كند؛ مثلاً در سراسر منطقه «اردكان»، جهت بادگير را رو به شمال درست مي كنند تا هواي شمال را به داخل خانه برساند؛ در اين صورت، پشت بادگير را در جهت «باد قبله» مي سازند كه همراه با گرد و خاك است.

8. بادگیرچیست • بادگير، يك روش ابداعي ايراني براي ايجاد فضاي خنك در مناطق گرم كويري است. اين دستگاه تهويه مطبوع، ساليان درازي از روزگاران دور ، فضاي زندگي مردم ايران را قابل تحمل كرده است. بادگيرها معمولاً برجكهاي كوچكي به صورت چهارضلعي يا چند ضلعيهاي مختلف كه ساختار مثلث در آنها به هيچ وجه ديده نمي شود. برج بادگير تقريباً مرتفع‏تر از جاهاي ديگر خانه می باشد. عموماً بادگيرها بر روي قسمتي از خانه هاي كويري به نام حوضخانه بنا ميشده اند. حوضخانه ،ايواني كوچك بوده است كه در انتهاي اتاقهاي تابستاني هر عمارت قرار داشته است،و بدلیل وجود حوض کوچکی در میان این فضاست ، حوضخانه نام گرفته است.

9. جایگاه بادگیر در پشت صفه در خانه رسولیان

10. بادگیر در ایران برای تهویه بر بام خانه‌ها در مناطق گرم وخشک همچنین گرم و مرطوب ساخته می‌شود بادگیر را همچنین بالای آب انبارها و دهانهٔ معدن‌ها برای تهویه می‌سازند تصویر 1: بادگیر

11. بادگير ها با اشكال مختلف در شهر هاي مركزي و جنوب ايران ساخته شده اند

12. نقشه تقسیمات اقلیمی ایران

13. 1.پیشینه بادگیردر ادبیات نامهای باستانی بادگیر بادهنج: به معنی هواکشی که شبیه به دودکش بخاریست و برای تصفیه ٔ هوا بکار رود بادخان نوعی بازشوی سقفی است که با استفاده از خاصیت مکش، جریان هوا را برقرار می‌کند واتغر: خیشود خیشخان:هواکشهای روی پشت بام بادرس و..... اسم مرکب خانه ای را گویند که از چهار طرف آن باد آید . جائیست که از هر طرف باد به آنجا رسد . جای بادگذر

14. 1.پیشینه بادگیردر معماری کهن ترین درارگ بم قسمت حاکم نشین دارای یک بادگیر یک سویه2000سال قبل

15. تصویر:بادگیر سه طرفه منفصل خانه فرمانده سربازخانه ی ارگ بم(عکس در تاریخ1382)

16. تصویر : طرح اجمالی از بادگیر سه طرفه خانه فرمانده سربازخانه در ارگ بم

17. عمارت بادگیر کاخ گلستان از بناهای دوره فتحعلی شاه(حوضخانهای با چهاربادگیر درچهارگوشه) تصویر :بادگیر کاشی کاری شده کاخ گلستان تصویر :بادگیر کاشی کاری شده کاخ گلستان

18. بادگیری در بم که توسط یک کانال زیرزمینی با فضای مسکونی در ارتباط است تصویر :بادگیری در بم که خارج از ساختمان ودر حیاط قرار دارد.

19. ساختمان های بسیار کهن دارای بادگیر(درشهریزد که به شهر بادگیرها معروف هست) تصویر 3: نمایی از شهر یزد

20. عملکرد بادگیر وزش کار اساسی بادگیر در دو قسمت خلاصه می شود: مکش

21. جهت جریان هوا در شب و روز در یک بادگیر متداول یا سنتی در غیاب وزش باد شکل :یک بادگیر سنتی،پیکانها جهت جران هوا را نشان می دهد

22. شکل :مقطع یک بادگیر در بم.یک تونل با سطوح نمناک بادگیر را به اتاق نشیمن وصل می کند

23. شکل :مقطع یک بادگیر و جریان آب زیرزمینی.هوای خروجی بادگیر موجب برقراری جریان هوا روی آب سرد،بالا آمدن هوای سرد از چاه شده و با آن مخلوط می شود.

24. اندام بادگیر مصالح ساختمانی بادگیرها معمولا خشت خام یا آجر ،گل،گچ و چوب شورونه است. ستون،بدنه،کانال،تنوره و یا ساقه دهانه،قفسه،هواکش و یا چشمه اندام بادگیر تیغه ها سقف

25. تصویر :نمایی از یک بادگیر

26. بادگیر اردکانی انواع بادگیر بادگیر کرمانی بادگیر یزدی

27. بادگیر اردکانی این نوع بادگیر، بیشتر در منطقه اردکان دیده می شود. جهت چشمه های بادگیر، رو به باد اصفهانی است و از سمت غرب و شرق و جنوب، منفذ ندارد تصویر :آب انبار کلار در میبد با چهار بادگیر اردکانی

28. بادگیرکرمانی(دو قلو) بادگیر کرمانی که ساده و تقریباً محقر است، به خانه خانواده های متوسط رو به پایین، اختصاص دارد. ساختن این نوع بادگیر، از عهده هر بنایی بر می آید و مصالح عمده آن، بیشتر، خشت و گل است. تصویر :آب انبار دولت آباد در باغ دولت آباد یزد با چهار بادگیر کرمانی.

29. بادگیر یزدی بادگیر یزدی که از سایر انواع بادگیر ها بزرگتر است، معمولاً چهار طرفه ساخته می شود و به همین لحاظ این بادگیر را در بعضی جا ها، «بادگیر چهار طرفه» یا «بادگیر چهار سو» هم می نامند تصویر :آب انباری با دو مخزن و هفت بادگیر یزدی در حسین آباد در نزدیکی یزد.

30. شکل مقطع ستون(مربع،مستطیل،شش یا هشت ضلعی یا دایره) تعداد و انواع دهانه بادگیر(یک دهانه و چهار دهانه) عوامل تقسیم بندی انواع بادگیرها تعداد طبقه بادگیر ساختمان داخل ستون

31. شکل مقطع ستون(مربع،مستطیل،شش یا هشت ضلعی یا دایره) تصویر :بادگیر چهارطرفه با مقطع مربع خانه ای در کاشان تصویر :بادگیر با مقطع دایره ای کاخ چهل ستون لرستان تصویر : بادگیر چهار طرفه مقطع مستطیلی خانه زرگرباشی یزد تصویر :بادگیر شش طرفه در اردکان

32. تعداد و انواع دهانه بادگیر(یک دهانه و چهار دهانه) تصویر :بادگیر آجری و تزیین شده در یزد تصویر :نمایی از دهانه بادگیر یک طرفه در اردکان

33. تصویر :بادگیرهایی با دهانه مربعی تصویر :بادگیرهایی با دهانه مستطیلی

34. تصویر :تزئینات دهانه های بادگیرها

35. تصویر :طرحی اجمالی از بادگیر سه طرفه امام زاده حسین در طبس

36. تصویر :نمایی از بادگیر دو طبقه و چهارطرفه خانه آقازاده در ابرکوه تعداد طبقه

37. مصالح ساخت بادگیرها: مصالح ساختمانی بادگیر، معمولا خشت خام، آجر، گل ، گچ و چوب شورونه می باشد. چوب شورونه دارای استحکامی عالی (براي محكم بودن در مقابل وزش باد) است و در برابر حمله موریانه نیز مقاوم است . بادگیرها به صورت تزئيني با آجرهاي نقشدار آراسته مي شد ه اند.

39. ساختمان داخل ستون تصویر :پلان یک بادگیر با سه تیغه متقاطع تصویر :پلان یک بادگیر با دو تیغه ضربدری

40. بادگیر هشت طرفه باغ دولت آباد یزد تصویر :بادگير، تالار و ايوان باغ دولت آباد در يزد؛ به شبكه جريان آب از مخزن به زير بادگير، كف تالار، كف ايوان و نهايتاً محوطه باغ توجه كنيد.

41. بادگیرهای منحصر به فرد بادگیر هشت طرفه باغ دولت آباد یزد تصویر : بادگير باغ دولت آباد در شهر يزد كه با حدود 34 متر ارتفاع، بلند ترين بادگير جهان مي باشد

42. بادگیرهای منحصر به فرد تصویر : بادگير باغ دولت آباد در شهر يزد كه با حدود 34 متر ارتفاع، بلند ترين بادگير جهان مي باشد

43. در اقلیم گرم و مرطوب جزیره قشم، بادگیر ها حجیم و چهار طرفه می باشند

44. بادگیرهای حفره ای خانه بروجردی کاشان

45. بادگیرهای حفره ای خانه بروجردی کاشان

46. بادگیر چپقی سیرجان تنها بادگیر متفاوت نسبت به دیگر بادگیرهای جهان از نظر معماری می باشد.بادگیر چپقی از بادگیرهای منحصر به فرد معماری ایرانی است که .برای خانه سید علی اصغر رضوی ساخته شده استمعمار آن، سید محمد شجاعی، این بادگیر را در زمان پهلوی اول با الهام از هواکش‌های کشتی ساخته است. گفته می‌شود سيدمهدي شجاعي اهل سيرجان در راه بازگشت از سفری که با کشتی می‌پیموده، توجه وی به خنک بودن استراحتگاه کشی جلب می‌شود که علت آن را در معماری خاص دودکشهای کشتی می‌یابد. وی با تلفیق از این ایده به فکر ساختن بادگیری به شکل دودکش‌های کشتی در شهر خود افتاد که جهت خنک نگه داشتن داروهای منزل طبیبی مورد استفاده قرار گرفت

47. بادگیر چپقی سیرجان تصویر :نمایی از بادگیر چپقی سید علی اصغر رضوی در سیرجان

48. بادگیرچپقی

50. تصویر :دهانه بادگیر چپقی سید علی اصغر رضوی در سیرجان