SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

1. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ KAMU ÖLÇMELERİ ÖDEVİ ARAZİ TOPLULAŞTIRMADA ÖN ETÜD RAPOLARININ HAZIRLANMASI VE ÖNEMİ 081206089 Ali BARUT Doç.Dr.Tayfun ÇAY

2. İÇİNDEKİLER 1-Arazi Toplulaştırması Tanımı 2-Arazi Toplulaştırması Hazırlıkları 3-Gaziantep iline bağlı Gedikli Köyü Arazi Toplulaştırması Ön Etüt Örneği 4-Ön Etüt Raporlarının Önemi

3. ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ TANIMI • Aynı şahsa veya çiftçi ailesine ait, çeşitli nedenlerle, ekonomik üretime imkan vermeyecek biçimde veya toprak muhafaza ve zirai sulama tedbirlerinin alınmasını güçleştirecek derecede; parçalanmış, şekilleri bozulmuş dağınık, arazi parçalarının ve hisselerinin bir araya getirilerek, muntazam şekiller halinde birleştirilmesi, bütünleştirilmesi ve işletmelerin yeniden düzenlenmesi işlemi olarak tarif edilebilir. • Toplulaştırma; Mülkiyetin planlı düzenlenmesi olarak da tanımlanabilir.

5. 1-Arazi Malikleri ile Ön Görüşmenin Yapılması Proje sahasındaki arazi malikleri ile toplulaştırma konusunda görüşmeler yapılır.Toplulaştırmanın esası, faydaları, yapılacak işler ve mevcut kanuni mevzuat bütün ayrıntıları ile anlatılır. Arazi maliklerinin yaklaşımı müspet (olumlu) ise istekli oldukları görülürse etütlere başlanır.

6. 2-Kadastrodaki İşlemler Proje sahasının kadastrosunun yapılıp yapılmadığı araştırılır. Arazi toplulaştırması yapılacak yerlerin kadastrosunun yapılmış olması şarttır. Eğer kadastro yapılmamışsa öncelikle yapılması sağlanır. Seçilen proje alanındaki arazinin mülkiyet durumunu gösteren kadastro haritası mahallindeki ilgili kuruluşlardan veya Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünden temin edilir. Bu harita bazen tek pafta olabileceği gibi ayrı ayrı birçok paftalar hâlinde de olabilir. Bu takdirde bu paftaların uygun ölçekle küçültülerek birleştirilmesi gerekir. Genel olarak bu haritalar 1/5000 ölçekli oluyorsa da sahanın büyüklüğüne ve mevcut parsellerin yüz ölçümlerine göre elverişli bir ölçeğin seçilmesi gerekir

7. 3-Proje Alanı Sınırlarının Tespiti Proje alanı sınırları, kadastro haritası üzerinde belirlenir. Sınırların tespitinde; daimi yol, kanal, nehir, göl, deniz gibi tabii veya değişmez suni tesislerle yahut tescile konu olmayan arazilerle çevrelenmiş olmasına özellikle dikkat edilmelidir. Çevre sınırı mümkün olduğu kadar düzgün hatları, güzergâhları ve parsel sınırlarını içermelidir. Proje alanı çevre sınırı arazide kontrol edilerek arazi ile uyum sağlayıp sağlamadığı belirlenir. şayet arazi ile uyuşmazlık ve ihtilaflı durum var ise ilgili teşkilatların mahalli yetkili elemanlarınca kadastral planlara göre zemine aplike edilip teknik yönetmelikle belirtilen betonlarla işaretlenerek, arazi toplulaştırması çalışmalarında zemine işaretlenmiş olan proje sahası esas alınmalıdır.

8. 4-AT1 ve AT2 Listelerinin Tanzimi Kadastro haritasında sınırları işaretlenmiş proje alanında bulunan parsellerin sıra numarasına göre sahiplerinin listesi, kadastro listesi tapu sicil müdürlüğünden temin edilir. Tapu kütüğüne ait bilgiler mahallindeki tapu sicil müdürlüğünden eski mülkiyet listesine(AT1) yazıldığı gibi, tapu kütüklerinin sayfa fotokopileri de alınarak AT1 listeleri hazırlanır. Gerek mahallinde yazılan eski mülkiyet listeleri (AT1) gerekse tapu-kütük sayfa fotokopileri tapu sicil müdürlüğüne tasdik ettirilmelidir.

9. 5-Arazi Maliklerinden Muvâfakat Alınması Proje alanı, tarım reformu uygulama alanının dışında ise ve zorunlu toplulaştırmada yoksa mevcut kanuni mevzuata göre proje alanındaki arazi maliklerinden muvâfakat (rıza) alınması gerekmektedir. Bunun içinde, tanzim edilen eski mülkiyet alfabetik listesinden, muvâfakatname (rıza belgesi) tanzim edilerek arazi maliklerinin imzasına sunulur. İsteğe bağlı toplulaştırma çalışmalarında, medeni kanuna göre proje alanındaki arazinin yarısından çoğuna malik bulunan ve sayıca maliklerin üçte ikisini oluşturan kişilerce karar verilirse bu karar proje alanındaki bütün malikleri bağlar. Muvâfakat name 3 nüsha olarak imzalandıktan ve köy ihtiyar heyetince de tasdik edildikten sonra proje idaresine teslim edilir. Yeterli muvâfakatin sağlandığı tespit edildikten sonra çalışmalara devam edilir.

10. 6. Ön Etüt Raporunun Hazırlanması Proje alanının tarla içi geliştirme hizmetleri yönünden, arazi toplulaştırma ihtiyacı ve sebeplerini içine alan ön etüt raporu hazırlanır ve ön etüt raporunda aşağıda belirtilen hususlara yer verilir: Etüt sahasının tanıtılması - Yeri, yönleri ile birlikte hudutları, ulaşım durumu, iklimi - Proje alanının brüt ve net miktarı - Mülkiyet ve kadastral durumu - Toprakları, topoğrafyası - Tarımsal bünye ve hâlihazır arazi kullanma durumu

11. - Sulama, kurutma (drenaj), toprak ıslahı ve toprak muhafaza, tesviye, ulaşım ve diğer benzeri ihtiyaçları - Bu ihtiyaçların hâlli alınması gereken tedbirler - Hazine arazisi varlığı - Hazırlanacak projenin farklı seçeneklere göre toplulaştırmasız ve toplulaştırmalı tahmini maliyetleri ve ekonomik analizi - Toprağın verimli şekilde işletilmesini engelleyen problemli alanlar - Uygulama Alanı ilan edilmesinde Kamu Yararı sağlanacak alanlar - Sonuç ve öneriler

12. Mülkiyete Yönelik Bilgiler • Arazi mülkiyeti ve kadastro parsel verileri ile ilgili olarak her bir mülkiyet için; • Arazi sahibinin adresi, doğum tarihi ve adı • Mülkiyetin bulunduğu yerin tanımı • Her bir parselin alanı, büyüklüğü ve parsel numarası • Mülkiyetin bulunduğu bölge • Mülkiyete ilişkin özel tanımlamalar, • Kullanım durumu • Tüm hak ve kısıtlama bilgileri toplanmalıdır

13. Tarımsal Yapıya Yönelik Bilgiler • Tarımsal yapıya yönelik bilgiler belirlenirken tarım arazilerinin • Parçalılık durumu, • Parsel şekilleri, • Büyüklükleri, • Arazi kullanım durumu, • Verim yeteneği, • İşletme merkezine olan uzaklıklar, • Arazi kiralama durumları, • Özel kültür çeşitlerine uygunlukları, • Turizm potansiyeli olan bölgelere ve orman alanlarına yakınlığı ve • Arazi eğimi belirlenmeye çalışılmaktadır

14. Doğal Yapıya Yönelik Bilgiler • Arazi toplulaştırması ile doğal çevreye yapılan olumlu ya da olumsuz müdahaleler, arazi toplulaştırma çalışmalarının çevre korunmasına yönelmesine neden olmuştur. • Toplulaştırma ile arazi sahiplerinin haklarına saygılı davranılırken diğer yandan genel kırsal yapının desteklenmesi, doğanın korunması, kırsal görünümün muhafaza edilmesi esası ön planda tutulmalıdır. Doğal görünüm elemanları • Ağaç ve ağaç grupları, • Şevler, • Çalı grupları, Bataklıklar, • Islak alanlar, • Akarsu ve dereler vb.

15. Su Kaynakları, Sulama, Drenaj ve Yol Sistemine Yönelik Bilgiler Planlama çalışmaları sırasında var olan sulama, drenaj ve yol sistemine ilişkin bilgiler toplanmalıdır. Sulama sistemine yönelik olarak; • Mevcut akarsu, • Dereler, • Regülatör, • Ana kanal, • Sekonder kanal, • Su koruma yapıları gibi bilgiler Yol sistemine yönelik olarak ise, • Şehirlerarası yol, • Köy yolu, • Tarla yolu gibi yol bilgileri ve bunların özelliklerine ihtiyaç vardır. Mevcut yapıdaki sistemlerin hangisinin korunup hangisinin değiştirileceğine karar verilmeli, bölge hakkında farklı kurum ve kuruluşlarca yapılmış planlama ve projelemeler temin edilmelidir.

16. Toprak Özelliklerine Yönelik Bilgiler Arazi Toplulaştırma planlamalarında, • Toprağın derinliği, • Alt ve üst toprağın bünyesi, • Geçirgenliği, • Alkalilik ve tuzluluk durumu, • Doğal toprak drenajı, • Eğimi, • Taşlılık, • Erozyon ve kullanım durumu bilgilerine ihtiyaç vardır.

17. Bakanlar kurulu kararı alınması Genel Müdürlükçe etüt raporu onandıktan sonra Arazi Toplulaştırması Tüzüğü’nün ilgili maddesi gereğince Bakanlar Kurulu Kararı alınmak üzere bakanlık makamına sunulur.Bakanlar Kurulu Kararı alınıp resmî gazetede yayınlandıktan sonra toplulaştırma alanında gerekli planlama çalışmalarına başlanır.

18. ARAZİ TOPLULAŞTIRMA HAZIRLIK ÖRNEĞİ Çalışma alanı, Gaziantep iline bağlı Nurdağı ilçesinin 8 km kuzeyinde bulunan Gedikli Köyü arazilerini içine alan arazi toplulaştırma projesidir. Adı geçen köy arazisi 9570,318 da olup, tamamı toplulaştırma alanı içerisine girmiştir. Fakat Toplulaştırma sahasının ortasından yaklaşık 60 metrelik şerit halinde 2650 metre uzunluğunda Botaş boru hattı ve servis yolu geçmektedir. Boru hattı ile geçtiği 60 metrelik şerit toplulaştırma dışında tutulmuştur

19. 1. Konum Gedikli Köyü; Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde ulaşımda kavşak konumunda olan Nurdağı ilçesinin 8 km kuzeyinde olup, karayolu ve demiryolu ile il merkezine ulaşmada sorunu olmayan bir konumdadır .Gedikli Köyünde arazi toplulaştırması yapılan arazilerin tamamına yakın bölümü Sağlık ovasında yer almaktadır. Sağlık Ovası bir çöküntü ovası olup DSİ’nin 1965 yılında yaptığı kurutmalarla tarıma açılmıştır.

21. 2. İklim Çalışma alanında, yazları sıcak ve kurak, kışları serin ve yağışlı ilkbahar ayları ise ılık ve az yağışlı Akdeniz iklimi hüküm sürmekte olup, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en nemli yöresidir. Yağışlar genellikle kış, sonbahar ve ilkbahar aylarına yayılmış durumdadır. Ortalama yağış 797.6 mm, ortalama sıcaklık 16.5C0 , buharlaşma 1719 mm’dir.

22. 3. Topoğrafik Yapı ve Toprak Özellikleri Çalışma alanının genel ortalama eğimi %0.1 ile %0.6 arasındadır. Arazi ilk bakışta düz ve engebesiz görünmesine karşılık yakından incelendiğinde yer yer çukurluklar ve küçük tepelerden oluşan bir topoğrafyaya sahiptir. Çalışma alanının, Köy Hizmetleri Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan toprak etüdü çalışmalarında, çalışma alanının alüvyal topraklardan oluştuğu belirlenmiştir. Taşınan materyalden oluşmuş ve hafif profil gelişmesi gösteren topraklardır. Üst toprak profili kahverengi renkli killi tın, alt toprak profili ise koyu sarımsı kahverengi kumlu-killi-tınlı tekstürlüdür. Toprak derinliği 120 cm’den fazla, drenajı iyi, tuzluluk-sodiklik yoktur. Organik madde içeriği orta, potasyum bakımından fakir, fosforca iyi ve kireççe zengindir (Anonim, 1993).

23. 4. Çalışma Alanındaki Mülkiyet Durumu Köyde toplulaştırma çalışmaları 1992-1994 yılları arasında yürütülmüştür. Ancak miras nedeniyle arazi parçalanması devam etmekte olup parseller 1-20 dekar büyüklüğündedir (Şekil 3.2-3.3). Çalışma alanında bulunan arazileri mülkiyet şekillerine göre beş grupta toplamak mümkündür.Bunlar; 1- Şahıs arazileri 2- Hazine arazileri 3- Köy tüzel kişiliği 4- Meralar 5- Türkiye Petrol Anonim Ortaklığı (TPAO)’nın arazileridir.

27. Çizelge 3.1’de görüleceği üzere toplam işlenebilir arazilerin % 95.38’i şahıs arazileridir. Hazine arazilerinin ise %0.58’lik bir oranı vardır. Köy tüzel kişiliği arazileri toplam arazinin %1.30’unu kapsamaktadır. Toplam arazinin % 2.55’ni ise meralar oluşturmaktadır. Toplulaştırma sahasının ortasından yaklaşık 60 metre genişliğinde bir şerit halinde 2650 metre uzunluğunda Botaş boru hattı ve servis yolu geçmektedir. Bu alanın 17.71 da kısmı toplulaştırma kapsamına alınırken geri kalan kısmı toplulaştırma dışı bırakılmıştır. Buda toplam alanın % 0.19’nu içine almaktadır.

28. 5. Eğitim Durumu İşletmelerde karar verme yetkisine sahip olan aile reisinin eğitim durumlarına ait anket sonuçları Çizelge 3.2’de verilmiştir.

29. Çizelge 3.2 de görüldüğü gibi proje alanında okuma yazma bilmeyen aile reisi bulunmamaktadır. İlkokul mezunu %48.4, ortaokul mezunu %32.3, lise mezunu %19.4 ve üniversite mezunu ise hiç yoktur. Aile reislerinin büyük bir kısmı (%80.7) ilkokul ve ortaokul mezunu olarak görülmektedir.

30. 6. Aile Büyüklüğü Çizelge 3.3’de görüldüğü üzere proje alanındaki işletmeler kalabalık ailelerden oluşmaktadır. Ortalama ailedeki birey sayısına göre en fazla %32.3 ile 5 kişilik aileler, en az %3.2 ile 12 kişilik aileler oluşturmuştur.

32. 7. Sulama ve Drenaj Durumu Çalışma alanında sulu tarım yapılmaktadır. Sulama sahasında 2003 yılına kadar 43 kuyu işletmeye açılmış fakat 22 tanesi yıkılma ve kuruma nedeniyle hizmet dışı kalmıştır. Mevcut 21 kuyudan sağlanan (40 l/s akışa sahip bir kuyu köy içi bahçe sulamasında kullanılmaktadır) toplam 810 l/s debi ile brüt 957 da (net 869.2 da) alan sulanmaktadır. Kuyuların debisi 30-60 l/s arasındadır.

33. Yer altı su seviyesi sulamanın başladığı Mayıs ayında yüzeye 1-2 m yaklaşmakta, sulama mevsiminin ortalarından sonra (Eylül ayı) su seviyesi ortalama 40-45 m derinliğe inmektedir. Kurak yıllarda su seviyesi statik seviyenin altına düştüğünde dalgıç pompaları 10’ar metre kademeli olarak daha derine indirilmektedir. Kuyulardan alınan sulama suyunun tarım alanlarına iletilmesini sağlamak amacıyla beton kaplamalı trapez kesitli kanallar yapılmıştır. Devlet Su İşleri (DSİ) kayıtlarına göre Sağlık Ovasının güvenilir yer altı su rezervi 16 500 000 m 3/yıl olup. bu rezervin 10 380 000 m 3’ü sulamaya tahsis edilmiştir. Çalışma alanının su rezervi ise yaşanan iklim koşullarına bağlı olarak yılda ortalama 4 000 000 m 3’tür. 2002 yılında 3 741 483 m 3 su kullanılmıştır

34. 8. Tarımsal Yapı Çalışma alanındaki işletmelerin geçim kaynakları tarım ve hayvancılık olarak tespit edilmiştir. İşletmeler aile işletmeleri şeklindedir. Tarım, hayvancılığa göre daha yaygındır. Ağırlıklı olarak buğday, pamuk ve biber yetiştiriciliği yapılmaktadır. 2005 yılı bitki deseni Çizelge 3.4’de verilmiştir.

36. Ön Etüt Raporlarının Önemi - Arazi toplulaştırma bölgelerinde projelerin hazırlanmasına geçilmeden önce yörenin kapsamlı şekilde araştırılması, projeyi yürüten kurumlara, planlamaların önemlilik ve gereklilik dereceleri hakkında amaca uygun karar vermelerinde yardımcı olacaktır. - Toplulaştırmayı yürütecek kişi ise ön çalışmalarla toplulaştırmanın yöntem ve kapsamı konusunda fikir sahibi olacak, bu ise ilerdeki çalışmalarına ışık tutacaktır. Ön etüdlerle diğer kurumların bölgede yapacakları tesisler ve bunların getireceği yararlar ve sakıncalar belirlenebilir.

37. Tarım Reformu Genel Müdürlüğü (Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü) arazi toplulaştırmaları çalışmalarında Bakanlar Kurulunda toplulaştırma projesinin gerekliliği konusunda karar alınabilmesi için Tarım Reformu Genel Müdürlüğü (Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü) toplulaştırma projesinin etüd raporunu hazırlaması gerekmektedir.

38. KAYNAKLAR -http://www.artvinkadastro.gov.tr- http://kutuphane.ksu.edu.tr -http://megep.meb.gov.tr