T ürkçe

1. Türkçe Anlatım Bozuklukları

2. Anlatım Bozuklukları Anlatım Bozuklukları • ANLAMSAL YÖNDEN • Gereksiz Sözcük Kullanımı • Yanlış Yerde Kullanılan • Sözcükler • 3. Yanlış Anlamlı Sözcükler • Anlamca Çelişkili Sözcükler • Deyim Yanlışlıkları • Mantık Yanlışlıkları • B. YAPISAL YÖNDEN • ( DİLBİSİ YÖNÜNDEN ) • Özne -Yüklem Uyumsuzluğu • Öğe Eksiklikleri • Tamlama Yanlışlıkları • Eklerin Yanlış Kullanımı • Ekfiil , Yardımcı fiil, Fiilimsi • Fiil Eksiklikleri • 6. Noktalama Eksikliği

3. Anlamsal Yönden Anlatım Bozuklukları

4. Anlamsal Yönden Anlatım Bozuklukları Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları Gereksiz Sözcük Kullanımı Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanımı Anlamca Çelişkili Sözcüklerin Kullanımı Deyim ve Atasözü Yanlışları Mantık Yanlışlıkları

5. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları • GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI • cümlede anlamdaş ( eş anlamlı ) sözcüklerin kullanılması anlatımı bozar. • Bir sözcüğün anlamını karşılayan bir ek cümle içinde kullanılmışsa o cümlede anlatım bozukluğu vardır. • Bir sözcüğün taşıdığı anlamın aynı cümlede başka bir sözcükte bulunması gereksiz sözcükten kaynaklanan bir anlatım kusurudur.

6. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları • GEREKSİZ SÖZCÜK KULLANIMI • Bir sözcüğü cümleden çıkardığımızda anlam bozulmuyor ise o sözcük gereksizdir ve cümlenin anlatımı bozuktur. UYARI ÖRNEKLER Bu zor ve çetin kış koşullarında yola çıkmayınız. “ Zor ” ve “ çetin” aynı anlamlı

7. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları Kışlaya ancak girebiliyorduk. gizli parolayla “ Gizli – Parola ” Gençler, Fatih Terim’i ve ile dinlediler. ilgi alâka “ İlgi – Alâka ” Toplantıda attılar bana. haksız yere iftira “ Haksız yere - İftira ” İftira , asılsıziddiada bulunmadır.

8. Geçmişimle ilgili anılarımı bir kitapta toplamayı düşünüyorum. Anılar zaten geçmişe aittir. “ geçmiş” sözcüğü gereksiz kullanılmıştır. Hiçbir zamankorkak olmamıştım. bu denli bu kadar bu denli bu kadar hemşirelerden birine rica ettiler. Bayan hemşire olmaz. Bayan Japonya’daki arkadaşıyla üç yıl mektuplaştı. karşılıklı gereksizdir. karşılıklı

9. Yaptıklarını itiraf etti. kendi ağzıyla gereksizdir. kendi ağzıyla bizi anlayacak bir öğretmen istiyoruz. Artık bundan sonra Artık bundan sonra Mustafa yaşlarında bir çocuktu. aşağı yukarı 16 – 17 yaşlarında aşağı yukarı 16 – 17 yaşlarında

10. Hava sıcaklığı beş dereceydi. sıfırınaltında eksi gereksiz sözcüktür. eksi 7. madde değiştirilmelidir. Halen yürürlükte bulunan Halen yürürlükte bulunan Okul müdürleri görüştüler üç saat süreyle üç saat süreyle

11. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması • Sözcükleri,cümlede yanlış yerde kullanmak, cümlenin anlamında önemli değişikliklere neden olur. • Sıfat olan bir sözcük zarf ; zarf olan bir sözcük de sıfat olarak kullanılırsa anlatım bozukluğu ortaya çıkar.

12. ÖRNEKLER Kalan borcunuzudördüne kadar ödeyiniz. en son ayın Kalan borcunuzudördüne kadarödeyiniz. ayın en son Ninem anlatır. güzel masalları Ninem anlatır. masalları güzel

13. ÖRNEKLER Savaşta ölmesine neden oldular. askerin daha çok Savaşta ölmesine neden oldular. daha çok askerin girilmez. İzinsiz inşaata girilmez. İnşaata izinsiz

14. ÖRNEKLER delinir. Ağrısız kulak delinir. Kulak ağrısız girmiştim ki telefon çaldı. Yeni yatağa girmiştim ki telefon çaldı. Yatağa yeni

15. ÖRNEKLER günü bu şarkıyı mı dinleyeceğiz? Her Allah’ın günü bu şarkıyı mı dinleyeceğiz? Allah’ın her sıkılıyor, ne yapsam acaba? Çok canım sıkılıyor, ne yapsam acaba? Canım çok

16. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları Sözcüğün Yanlış Anlamda Kullanılması • Anlamları birbirine yakın, ancak farklı sözcüklerin cümlede birbirlerinin yerine kullanılması da önemli bir anlatım kusurudur. • Sözcüklerin anlamlarını iyi bilmemek, anlatımı bozar. • Bu nedenle birbirlerinin yerine kullanılan sözcükler arasındaki anlatım farkına dikkat etmemek yanlış kullanımlara ve anlatım bozukluğuna yol açar.

17. Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler Ayrıcalık : Üstün tutulma Ayrılık : Fark Çekimser : Herhangi bir konuda karar bildirmemek. Çekingen : Ürkek, sıkılgan Çoğunluk : Sayı üstünlüğü Çokluk : Sayı veya ölçü yönünden çok olma durumu

18. Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler Öğretim : Bilgi verme işi. Öğrenim : Meslek, sanat , iş için gerekli bilgi , beceri ve alışkanlıkların elde edilmesi amacıyla yapılan çalışma, tahsil. Varlıkların doğadaki görünüşlerinin kalem, fırça gibi araçlar ile kağıt, bez vb. üzerinde yapılan biçimleri. Resim : Fotoğraf : Görüntüyüışığa karşı duyarlıklı ( cam, kağıt gibi ) bir yüzey Üzerinde özel makine ile tespit etme yöntemi. Uzamak : Uzun duruma gelmek, boyu büyümek Büyümek : Bir bütünün bir bölümünde, boyut artışı, irileşme.

19. Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler Yılında : ise kullanılır. Gün ve ay belirtilmemiş yılında Tarihinde : ise ifadesi kullanılır. Gün ve ay belli tarihinde Tanıtmak : Bir kimsenin, bir şeyin tanınmasını sağlamak. Tanıştırmak : Birbirini tanımayanlarıntanışmasını sağlamak, takdim etme Yaklaşık : Aşağı yukarı Yakın : Az bir ara ile ayrılmış olan.

20. Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler Pahalı : Bir şeyin fiyatının yüksek olması, fiyat artışı Yüksek : Normal değerinin üstünde olan, yüksek ücret. Etkin : Hareketli, işleyen, çalışan, faal, aktif. Etken : Faktör, etki yapan ( her şey ) Özgü : Özellikle birine veya bir şeye ait olan, has,mahsus Özge: Başka

21. Dikkat Edilmesi Gereken Sözcükler Kapsamak : İçine almak, sınırları içine almak. Kaplamak : Her yanı örtmek, çepeçevre sarmak. Ekme : Bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum atmak, gömmek. Dikme : Bir cismi dik olarak durdurmak.Yetiştirmek için bir bitkiyi toprağa dik yerleştirmek. Kutlama : Önemli bir olayın gerçekleşmesi yıl dönümü dolayısıyla Tören yapmak, tesit etmek. Anma : Ölmüş bir insanı hatırlamak için yapılan tören, ihtifal.

22. ÖRNEKLER İki olay arasında yoktur. ayrıcalık İki olay arasında yoktur. ayrılık Yeni öğrencilerinolması doğaldır. çekimser Yeni öğrencilerinolması doğaldır. çekingen Marmara’ya inanılmaz balık akını oldu. çoğunlukta Marmara’ya inanılmaz balık akını oldu. çoklukta

23. ÖRNEKLER Lise Ankara’da tamamladı. öğretimini Lise Ankara’da tamamladı. öğrenimini En yakın zamanda çektirmeliyim. resim En yakın zamanda çektirmeliyim. fotoğraf Küçük kızın saçları hayli büyümüş. Küçük kızın saçları hayli uzamış.

24. ÖRNEKLER Almanlar 1 Eylül 1939 Polonya’ya saldırmıştı. yılında Almanlar 1 Eylül 1939 Polonya’ya saldırmıştı. tarihinde Misafirlerimize kendinizi mı? tanıştırdınız Misafirlerimize kendinizi mı? tanıttınız Bahçeye pek çok fidan ektik. Bahçeye pek çok fidan diktik.

25. ÖRNEKLER Üst geçitler birbirine yapılmış. yaklaşık Üst geçitler birbirine yapılmış. yakın Fiyatlar çok olduğu için satışlar durgun. pahalı Fiyatlar çok olduğu için satışlar durgun. yüksek Yoksulluğun olduğu toplumlarda suç oranı yüksektir. etken Yoksulluğun olduğu toplumlarda suç oranı yüksektir. etkin

26. ÖRNEKLER Size bir iştir öğretmenlik. özge Size bir iştir öğretmenlik. özgü Sokakları pislik herkesi canından bezdirdi. kapsayan Sokakları pislik herkesi canından bezdirdi. kaplayan Şairin ölüm yıldönümü kutlanıyor. Şairin ölüm yıldönümü anılıyor. Kızın tırnakları büyümüş. Kızın tırnakları uzamış.

27. ÖRNEKLER Biz bir ülke değiliz. azımsanacak Biz bir ülke değiliz. küçümsenecek Sınıf geçmeyi sebepler var. güçlendiren Sınıf geçmeyi sebepler var. güçleştiren Gezinin beklemedi. sonucunu Gezinin beklemedi. sonunu

28. ÖRNEKLER Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesini sağladı. Çarpışan otobüs kırk kişinin ölmesine sebep oldu. Ülkenin geri kalmışlığını savundu. Ülkenin geri kalmışlığını iddia etti. Attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı. Attığı golle takımının galip gelmesini sağladı. İstenilen olumlu bir durumun ortaya çıkışında “ yol açtı, neden oldu, sebep oldu” gibi sözler kullanılmaz; çünkü bu ifadeler “ olumsuz anlamlar” taşır.

29. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması • Doğru ve güzel bir cümle kendi içinde tutarlı olmalıdır. • Anlam yönüyle çelişen, anlamları birbirini tutmayan sözlerin aynı cümlede kullanılmaması gerekir. Bu tür sözlerin bir arada kullanılması anlatım bozukluğudur. • Genellikle belirteçlerinin bildiren sözcüklerle kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım kusurudur. KESİNLİK OLASILIK

30. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları DİKKAT!.. KESİNLİK OLASILIK Tam Yaklaşık olarak Kesinlikle Bence ( bana göre ) Eminim Belki Tabii Olabilir Muhakkak Aşağı yukarı

31. ÖRNEKLER Olayın üstünden yirmi gün geçmişti. yaklaşık tam Kesinlik tam Olasılık yaklaşık Kardeşim bu sınavı muhakkak kazanabilir. Kesinlik muhakkak Olasılık kazanabilir

32. Gönderdiğim paketi bugüne kadar almış eminim olmalısın. Kesinlik eminim Olasılık olmalısın bu sözleri bütün öğrenciler duymuş Şüphesiz olmalı. Kesinlik şüphesiz Olasılık olmalı

33. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları Deyimlerin ve AtasözlerininYanlış Anlamda Kullanılması • Deyimler, belli bir biçimde kalıplaşmış sözlerden oluşur. • Deyimleri oluşturan sözcüklerin yerleri değiştirilemez. • Sözcüklerin yerine başka sözcükler de kullanılamaz. • Deyimler ve atasözleri cümlede anlamına uygun kullanılmadıkları zaman anlatım kusuru taşırlar. • Deyimlerin anlamlarının uygun yerde kullanılmaması ya da biçimsel kuruluşundaki yanlışlık anlatım bozukluğuna yol açar.

34. ÖRNEKLER Öğretmenimiz haklı itirazlarıma göz yumdu. Göz yummak : Yapılan yanlışlıkları, hataları, kusurları görmezlikten gelmektir. Bu nedenle “ göz yummak” deyimi yanlış anlamda kullanılmıştır. Kullanılması gereken deyim “ kulak tıkamak” olmalıydı. İtiraz kulak ( duyma ) ile alakalıdır. Bu sınavı kazanabilmek için bütün zorlukları gözden çıkardım. “Göze aldım” olacak.

35. Çok yorulmuştu , dizlerinin bağı çözülmüştü. Çok korkmuştu , dizlerinin bağı çözülmüştü. Müdürün yüzünden dökülen bin parçaydı. Müdürün yüzünden düşen bin parçaydı. Yaramazlıklarıyla hemen öğretmenin gözüne girdi. Yaramazlıklarıyla hemen öğretmenin gözüne battı.

36. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları • Mantık Hatası ve Bozuk Anlatım • Kimi cümlelerde mantık hatalarının bulunması ve ifade, bozuklukları cümlenin anlatımını bozar. • Kullanılan ifadelerde bir tutarlılık olmalıdır. • İfadelerimiz mantıklı olmalıdır. Mantık dışı kullanımlar kusurlu kullanımlardır. • Bu nedenle kurduğumuz cümleler, akla yatkın olmalıdır.

37. Anlam Yönünden Anlatım Bozuklukları ÖRNEKLER Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse hatta yol açabilir. ölüme sara nöbetlerine Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse hatta yol açabilir. sara nöbetlerine ölüme Bırakın bayramdayanıma gelip telefon etmeyi elimi bile öpmedi. Bırakın bayramda yanıma gelip elimi öpmeyi bir telefon bile etmedi.

38. Gora,hatta aday bir film. Oscar’a Altın Portakal’a Gora,hatta aday bir film. Altın Portakal’a Oscar’a Sınıfımızda bırakın bile yok. televizyon bilgisayar Sınıfımızda bırakın bile yok. bilgisayar televizyon Şehrin hemen yeşil bir tepe vardı. omzunda uzağında Şehrin hemen yeşil bir tepe vardı. omzunda yakınında

39. Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları

40. Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları Yapı Yönünden Anlatım Bozuklukları Özne – Yüklem Uyumsuzluğu Özne Eksikliği Nesne Eksikliği Dolaylı Tümleç Eksikliği Zarf Tümleci Eksikliği Yüklem Eksikliği Ek Yanlışlığı ve Ek Eksikliği Tamlama Yanlışlığı ve Tamlama Eksikliği Fiilimsi ve Yardımcı Fiil Eksikliği Çatı Uyuşmazlığı

41. Özne – Yüklem Uyumsuzluğu • Bir cümlenin öznesi ile yüklemi arasında iki bakımdan uygunluk aranır : Kişi Bakımından Uygunluk Nicelik Bakımından Uygunluk

42. Kişi Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu • Fiil çekiminde üçü tekil, üçü çoğul olmak üzere 6 tür kişi vardır: • ben –1. tekil kişi • sen– 2. tekil kişi • o – 3. tekil kişi • biz – 1. çoğul kişi • siz–2. çoğul kişi • onlar –3. çoğul kişi

43. Kişi Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu Özne tek ise • Cümlede yüklem ilgili kişinin ekini alır : • 1. tekil : - im Ben gelir • 2. tekil : - sin Sen gelir • 3. tekil : - O gelir • 1. çoğul : - iz Biz gelir • 2. çoğul : - siniz Siz gelir • 3. çoğul : - ler Onlar gelir im sin - iz siniz ler

44. Cümlede özne değişik kişilerden oluşuyorsa; yüklemin alacağı ek, aşağıdaki kurallara göre belirlenir: Özne ve kişilerden oluşuyorsa yüklem olur. 2. tekil 1. tekil 1. çoğul Bu işten bir bir de ben sen anlar ız BİZ Özne ve kişilerden oluşuyorsa olur. 1. tekil 3. tekil 1. çoğul Buna de da çok ben babam şaşırdı k BİZ

45. Özne ve kişilerdenyüklem 1. tekil 2. tekil 3. tekil 1. Çoğul şahıstır. ve bugün sinemaya Ben sen Burcu gidiyor uz BİZ Özne ve kişilerden oluşuyorsa yüklem 2. tekil 3. tekil 2. Çoğul şahıstır. ve burada sen Volkan kalacak sınız SİZ

46. UYARI Özne 2. tekil ve 3. tekil kişiden oluşuyorsa yüklem 2. ÇOĞUL ; Bunun dışındaki durumlarda yüklem 1. ÇOĞUL olur. ÖZNE YÜKLEM 1. TEKİL + 2. TEKİL 1. ÇOĞUL 1. TEKİL + 3. TEKİL 1. ÇOĞUL 1.TEKİL + 2. TEKİL + 3. TEKİL 1. ÇOĞUL 2. ÇOĞUL 2. TEKİL + 3. TEKİL

47. İnceleme ÖZNE YÜKLEM BEN ve SEN BİZ BEN ve O BİZ BEN, SEN ve O BİZ SİZ SEN ve O

48. ÖSS - 1993 Türkçede, bir cümlenin öznesi, birinci ve üçüncü tekil kişiden oluşuyorsa, yüklemi birinci çoğul kişi olur. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymamaktan kaynaklanan bir bozukluk vardır? A ) Ben onunla ilk kez sizin evde karşılaştım. B ) O filmi seninle birlikte izlemiştik sanırım. C ) Durağa geldiğimizde, araçta bir ben bir de o yaşlı adam kalmıştı. D ) O, ağabeyinle aynı lisede okumuştu. E ) Geçen sene bu günlerde sen, ben ve kardeşim denize giriyorduk. CEVAP : C / BEN ve O ------ BİZ / kalmıştık ( 1. çoğul kişi )

49. Nicelik Bakımından Özne – Yüklem Uygunluğu • Özne ile yüklem arasında uygunluk aranırken öznenin mı yoksa mı olduğuna bakılır. • Nicelik bakımından uyum hususunda öznenin konumuna dikkat edilmelidir. • Bu nedenle nicelik ( tekillik – çoğulluk ) bakımından özne – yüklem uygunluğunu incelerken öznenin ne türden bir varlık olduğuna bakılmalıdır. İNSAN İNSAN DIŞI BİR VARLIK TEKİLLİK ÇOĞULLUK

50. ÖZNE İNSAN İSE • Özne tekilse yüklem tekil olur. • yemek • Özne çoğulsa yüklem tekil veya çoğul olabilir. Duygu Hanım yapıyor. Bizimkiler geldiler.