Een specialistisch vak De positie van de klinisch psycholoog

1. Een specialistisch vakDe positie van de klinisch psycholoog • Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog • Amsterdam, januari oktober 2009

2. Werkgroep Positie klinisch psycholoog • Opdracht • Analyse maatschappelijke positie klinisch psycholoog • Ontwikkelen voorstellen voor verbetering positie • Samenstelling • Ingesteld door College Specialismen Gz-psycholoog • Met deelname namens beroepsverenigingen, FGzP-bestuur, Registratiecommissie, ‘nieuwe’ specialisten

3. I. Het onderzoek* • Vraagstelling: hoe evalueert de beroepsgroep de positie van de KP, in termen van SWOT: sterktes, zwaktes, kansen, bedreigingen? • Onderzoeksgroep: • 36 personen • ‘Opinion-leaders’ • Representatieve spreiding naar werkveld, leeftijd, sekse, doelgroep (K&J vs. V&O), psychologen/pedagogen • Respons: 28 van de 36, > 75 %. • *Het onderzoek werd uitgevoerd door Twynstra Gudde, i.s.m. P. van Drunen

4. Schoolcijfer: Gemiddeld: 5.8, ‘zes min’ Grote eensgezindheid: Driekwart geeft 5, 6 of 7 I. Resultaten onderzoek: algemeen oordeel

5. I. Resultaten onderzoek: Overzicht sterktes, zwaktes, kansen bedreigingen

6. I. Resultaten onderzoek: sterktes • Sterke inhoudelijk identiteit • Opleiding: kwaliteit en aantrekkelijkheid • Formele identiteit: specialisme wet-BIG • Betekenis KP voor gezondheidszorg

7. I. Resultaten onderzoek, sterktes: inhoudelijke identiteit

8. I. Resultaten onderzoek: zwakte 1: (on)bekendheid klinisch psycholoog

9. …maakt (een beetje) onbemind

10. I. Resultaten onderzoekZwakte 2: gebrek aan verankering in organisatie zorg • inhoudelijk werkproces (protocollen, richtlijnen, etc) • organisatie (functie-waarderingsystemen, herkenbaar takenpakket, CAO's, etc) • vergoedingsregelingen (DBC's, ziektekostenverzekeringen, etc)

11. I. Resultaten onderzoekZwakte 3: zwakke organisatie beroepsgroep

12. Sterktes Sterke inhoudelijke identiteit Goede en aantrekkelijke opleiding Wettelijke verankering Betekenis voor de gezondh.zorg Zwaktes Onbekendheid Slechte verankering in organisatie van de zorg Zwakke professionele infastructuur I. Resultaten onderzoek:Overzicht sterktes en zwaktes

13. I. Resultaten onderzoekKans 1: Toename van de vraag naar zorg klinisch psychologen • Vergrijzing • Multiculturalisering • Afnemend taboe psychische ziektes (en psychische factoren bij lichamelijke ziektes) • Grotere erkenning psychische ziektes • Meer besef economisch belang psychische ziektes

14. I. Resultaten onderzoekKans 2: voorschrijfrecht voor klinisch psychologen • Betere inrichting van het zorgproces:| “Continuiteit van behandeling.” “Niet twee behandelaren maar één.” “Kans om patienten eindelijk als geheel te benaderen” • Betere plaats in beroepenhiërarchie: “Profileert naar boven.” “Klinisch psycholoog kan verantwoordelijkheden overnemen van psychiater”

15. I. Resultaten onderzoekKans/bedreiging: toenemend accent op evidence based werken • Sommigen: bedreiging “minder maatwerk, afname van de vraag naar specialisten” • Meesten: kans “klinisch psycholoog kan rol spelen in richtlijnontwikkeling” • “De minder gekwalificeerden werken volgens het boekje; dat is een bedreiging. Maar de bewaking en verbetering van het boekje is typisch iets voor de klinisch psycholoog (kans)”

16. I. Resultaten onderzoekBedreiging/kans: marktwerking, DBC’s • Bedreiging: “Geen aandacht meer voor diagnostiek en behandeling complexe problematiek.” “Steeds meer keuze voor goedkoop en snel” • Kans: “Claim alle multidimensionele complexe problematiek. DBC’s worden goudmijn voor professionals, want financieringsplafonds vallen weg: volume-uitbreiding”

17. I. Resultaten onderzoekBedreiging: concurrentie van andere beroepen (1)

18. I. Resultaten onderzoekBedreiging: concurrentie van andere beroepen (2) • Diagnostiek: gz-psychologen, psychiaters, in mindere mate neuropsychologen • Behandeling: psychotherapeuten, in mindere mate psychiaters, gz-psychologen, gedragstherapeuten • Onderzoek: beroepsonderzoekers • Management: psychiaters, in mindere mate managers

19. I. Resultaten onderzoekBedreiging: concurrentie van andere beroepen (3)

20. II. Analyse • Belangrijkste trend: marktwerking • “Wie sterk is krijgt lekkers, wie zwak is de roe”: • Krachtige, goed gepositioneerde beroepen kunnen profiteren van marktwerking • Beroepen die zwak staan krijgen het erg moeilijk • Klinisch psycholoog extra gevoelig hiervoor, wegens inhoudelijke overlap met andere beroepen

21. III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie: drie werkrichtingen • “Gezicht”: vergroten bekendheid klinisch psycholoog • “Verankering”: verstevigen positie klinisch psycholoog binnen de organisatie van de gezondheidszorg • “Empowerment”: weerbaar maken van de beroepsgroep

22. III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie1. “Gezicht” (1): centrale boodschap • “De klinisch psycholoog is de all-round topspecialist en scientist practitioner op psychologisch gebied binnen de gezondheidszorg, met als kerntaken: • De diagnostiek en behandeling van meervoudige en/of complexe psychische problemen, waarvoor geen standaard-zorgprogramma’s, behandelingsprotocollen of richtlijnen bestaan. • Het leidinggeven aan multidisciplinaire zorgteams en zorgorganisaties en de begeleiding en supervisie van gz-psychologen en andere hulpverleners. • De ontwikkeling, implementatie en evaluatie van evidence-based behandelmethoden en zorgprogramma’s.”

23. III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie1. “Gezicht” (2): boodschappers • Meer en herkenbaarder naar buiten treden, individueel en als beroepsgroep. Bijv. als deskundige commentator bij actuele gebeurtenissen • Gezocht: ‘boegbeeld’, iemand die voor het publiek herkenbaar en bekend is als representant van de beroepsgroep • Beroepsgroep moet ‘vindbaar’ zijn voor informatiezoekers: website, representatieve organisatie

24. III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie1. “Gezicht” (3): doelgroepen • P.r. vooral richten op sleutelfunctionarissen: werkgevers, zorgverzekeraars, beleidsmakers, verwijzers • Omgevingsonderzoek om beeldvorming over klinisch psycholoog in kaart te brengen • Ook aandacht besteden aan ‘intern’ gezicht: • Versterken professioneel zelfbeeld klinisch psychologen, beroepsidentiteit • Bijv. via jaarlijkse ‘KP’-dag’ of congres

25. III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie:2. Verankering: duidelijker positioneren klinisch psycholoog binnen gezondheidszorg • Betere vertegenwoordiging in beleidscircuits: • DBC-stuurgroepen • Richtlijnencommissies • CAO-onderhandelingen • Etc. etc. • Eerste prioriteiten • Salariëring/inschaling (minimaal schaal 75) • Herkenbare plaats in DBC’s.

26. III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie:3. “Empowerment”: ondersteunen en stimuleren van klinisch psychologen in de verbetering van hun positie • Structureel: • organiseren binnen de instellingen, bijvoorbeeld eigen vakgroep van klinisch psychologen • Meer sturing opleidingsinstellingen en P-opleiders • Invoering praktijkvisitaties als steun in de rug • Rolmodellen en successtories: hoe ziet een ideaaltypische KP-functie eruit? • Uitwisseling en coaching: , hoe kun je opkomen voor je eigen functioneren

27. IV. Hoe verder? • Rapport wordt aangeboden aan beroepsverenigingen, Federatie van gezondheidszorgpsychologen en College en registratiecommissie • Klinisch psychologen zullen zélf het voortouw moeten nemen, beroepsorganisaties kunnen ondersteunen • Vorming initiatiefgroep, die aantal activiteiten op de rails kan zetten • Op termijn: structurele bestuurlijke verantwoordelijkheid voor positionering klinisch psycholoog goed regelen.

28. III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie2. “Verankering”