Ríki, borg og sveitarfélög

1. Ríki, borg og sveitarfélög Breytt búseta - breytt alþjóðlegt umhverfi Stefán Ólafsson

2. Efni erindis • Hvers vegna að ræða tengsl ríkis, borgar og sveitarfélaga? • Breyttar þjóðfélagsaðstæður innanlands • Búsetubreytingar • Breytt samsetning íbúa, fjölmenningarþjóð • Ný viðfangsefni-ný vandamál-höfuðborgarmál • Breytt alþjóðlegt umhverfi borga • Alþjóðavæðing, upplýsingatækni • Ný hagræn svæðaskipting • Nýtt hlutverk borga og svæða

3. Sveitarfélög á Íslandi

4. Kaupstaðir, kauptún, þorp og sveitabæir

6. Hlutfallsleg skipting íbúa eftir kjördæmum árið 2000

7. Síaukin hlutdeild Höfuðborgarsvæðis

8. Sívaxandi búsetubreytingar 1990-2000

9. Innreið fjölmenningarsamfélagsins á Íslandi Mikil fjölgun innflytjenda 1990-2000

10. Ályktanir • Búsetu- og þjóðfélagsbreytingar hafa skapað ný skilyrði á Íslandi – með sívaxandi hætti • Ný viðfangsefni – ný verkaskipting – ný vandamál • Er ástæða til að endurskoða uppbyggingu stjórnkerfisins? • Tengsl ríkis-borgar-sveitarfélaga • Samráðsskipanina í þjóðfélaginu • Ísland eitt Norðurlandanna hefur enga borgarstefnu

11. Breytt alþjóðlegt umhverfi borga • Alþjóðavæðing og upplýsingatækni: • Aukið flæði fjármagns, fyrirtækja, vinnuafls, vöru og viðskipta, upplýsinga, ferðafólks • >>>Aukin tengsl, aukin nánd, aukinn hraði >>> önnur skynjun, aðrir starfshættir, annað skipulag • Aukin markaðsvæðing • Skiptir staður (borg, land) ekki máli lengur? • Er heimsmarkaðurinn og heimsþorpið alls staðar til jafns?

13. Umferð á internetinu 1993

14. Ný hagræn svæðisskipting þróast • Alþjóðavæðing og nýja hagkerfið breyta þjóðfélagsumhverfinu • Höfuðáhersla á samkeppnishæfni • Þjóða • Borga • Svæða • Borgir og svæði eru í vaxandi mæli gerendurnir í samkeppninni á heimsmarkaði

15. Ný hagræn svæðisskipting þróast • Þróun nýju atvinnugreinanna er ekki jöfn alls staðar • Borgir og svæði þurfa að standa sig sjálf • Þrjár tegundir svæða hafa orðið mikilvægar á síðustu 20 árum, sem þróunarpólar nýja hagkerfisins (“networking nodes”), sbr. S. Sassen , Manuel Castelles o.fl: • 1. Alþjóðaborgirnar 2. Skattaparadísir 3. Þekkingarþyrpingar (Hi-Tech Clusters)

16. Ný hagræn svæðisskipting þróast • 1. Alþjóðaborgir = miðstöðvar heimsverslunar, fjölþjóðafyrirtækja og sérhæfðrar þjónustu fyrir atvinnulíf (fjármálaþjónusta, stjórnunar- og markaðsþjón., upplýsingatækni o.fl.) • Stýrikerfi heimsmarkaðarins og alþjóðavæðingarinnar er vistað í öflugustu alþjóðaborgunum • Gamlar iðnaðarborgir hopa fyrir fjármála- og þekkingarborgum

17. Alþjóðaborgirnar-miðstöðvar alls • Leiðandi vaxtarborgir: • New York, London, París, Tokyo, - Los Angeles, Frankfurt, Zurich, Amsterdam, Hong Kong, Singapore - en í þróunarlöndum eru einnig öflugar alþjóðaborgir, t.d. Sao Paulo, Bangkok, Taipei, Mexico city... • Millistórar borgir sækja á...

18. Ný hagræn svæðisskipting þróast • 2. Skattaparadísir (samkeppnishæfur vettvangur fjármagnsþjónustu og/eða útflutningsiðnaðar…)- eru eins konar “eylönd” í alþjóðamarkaðinum • Oftast staðsettar í minna þróuðum löndum • 3. Þekkingar- og hátækniþyrpingar(nýsköpunarmiðstöðvar þekkingarhagkerfisins) • Oftast staðsett í þróuðu löndunum

19. Skattaparadísir IFjármálaskjól fyrirtækja og stóreignafólks • (Offshore financial centers) • Anguilla, Antigua, Madeira, Aruba, Malta, Bahamas, Mauritius, Barbados, Monaco, Belize, Montserrat, Bermuda, NetherlandsAntilles, BritishVirgin, Panama, CyprusPuerto Rico, Cayman Islands, St Kitts And Nevis, Cook Islands, St.Vincent, Dublin, Switzerland, Gibraltar, The Isle Of Man, Guernsey, Turks And Caicos, Hongkong, Uruguay, Jersey, Vanuatu, Labuan, Western Samoa, Liechtenstein, Luxembourg

20. Skattaparadísir II -Dæmi Útflutningsmiðstöðvar (Export Processing Zones) Lágir skattar, lág laun, mikið frelsi fyrir erlend fyrirtæki

21. Helstu þekkingarþyrpingarí Evrópu Trondheim Trondheim Cambridge Cambridge Copenhagen/Malmö Copenhagen/Malmö Amsterdam Amsterdam Flanders Flanders Edinburgh Edinburgh Oulu Oulu Ypres Ypres Glasgow Glasgow Helsinki Helsinki M4 Corridor, West of London M4 Corridor, West of London Kista/Stockholm Kista/Stockholm Newport/Gwent/South Wales Newport/Gwent/South Wales Saxony Saxony Dublin Dublin Manheim Manheim Limerick Limerick Dresden/Elbe River Valley Dresden/Elbe River Valley Cork Cork Thames Valley Thames Valley Paris/Evry Paris/Evry Prague Prague Strasbourg Strasbourg Baden-Württemberg Baden-Württemberg Bavaria/Munich Bavaria/Munich Heidelburg Heidelburg Grenoble Grenoble Teulouse Teulouse Barcelona Barcelona Frankfurt Frankfurt Nice Nice Valais Valais Province of Carinthia Province of Carinthia Sophia Antipolis Sophia Antipolis Ludwigshafen Ludwigshafen

22. Öflugustu þekkingarþorpin í USASASAMilken Institute´s Composite Index

23. Þekkingarþyrpingar (Tech Poles) í Asíu Morioka Yongsan Inchon Chiba Gifu Beijing Shanghai Tokyo Taipei / Hsinchu Industrial Park Fukuoka Nagoya Kyoto Bangalore Kuala Lampur Penang State Singapore Johor 23

24. Valdatilfærsla á tímum alþjóðavæðingar • Alþjóðastofnanir/markaður • Þjóðríki-ríkisstjórnir • Borgir • Minna þéttbýli • Þorp-hverfi • Sveitir

25. Ályktanir • Nýtt alþjóðlegt umhverfi er að breyta þjóðfélögum og þróunarleikreglum • Tengsl ríkisvalds og svæða eru víða að breytast • Nýrra þróunarleiða er leitað • Ný vandamál spretta fram • Þurfum við ekki að endurskoða okkar forsendur?