„Problem narkotyków i narkomanii w Polsce i Europie - najnowsze wyniki EMCDDA”

1. Artur Malczewski Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii „Problem narkotyków i narkomanii w Polsce i Europie - najnowsze wyniki EMCDDA” Konferencja w ramach projektu „Wsparcie środowisk lokalnych w przeciwdziałaniu narkomanii. System lokalnego monitoringu” Nowy Sącz, 17 kwietnia 2009

2. Zarys prezentacji: • Informacje z najnowszego raportu EMCDDA 2008 • Wyniki „Europejskiego program badań ankietowych w szkołach na temat używania alkoholu i narkotyków w Polsce” IPiN • Wyniki badania „Konsumpcja substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną” CBOS • Realizacja KPPN przez gminy

3. Przegląd sytuacji w 2008 r.: postępy Używanie narkotyków w Europie zaczyna się stabilizować (amfetamina, ekstazy, konopie indyjskie) Coraz większy dostęp do leczenia dla osób uzależnionych Wspólne i ujednolicone podejściepaństw członkowskich UE, Chorwacji, Turcji i Norwegiido problemu narkotykowego (antynarkotykowe strategie przeciwdziałania narkomanii) wyzwania • Niepokojące sygnały dotyczące używania heroiny • Wzrost spożycia kokainy • Wysokie wskaźniki dotyczące zgonów bezpośrednio związanych z narkotykami • Innowacje na rynku nielegalnych narkotyków (sklepy internetowe, nowe szlaki przemytnicze, nowe narkotyki syntetyczne)

4. Opiaty wciąż najważniejszym problemem narkotykowym w Europie Szacuje się, że 1300 000– 1 700 000osób problemowo używa opiatów w Europie Z używaniem heroiny wiążą się największe koszty społeczne i zdrowotne W większości państw UE od 50-80% wszystkich zgłoszeń do leczenia związanych jest z używaniem opiatów 80% śmiertelnych przypadków przedawkowania związanych jest z używaniem opiatów W Europie z powodu narkotyków umiera 7000-8000 osób rocznie 600 000 osób rocznie korzysta z leczenia substytucyjnego uzależnienia od opiatów 4

5. Sygnały ostrzegawcze Rekordowa produkcja opium w Afganistanie w 2007 r. 8 200 ton Liczba konfiskat heroiny w większości krajów objętych sprawozdaniem wzrosła o 10% (2003–2006) Szacuje się, że w Europie w 2006 r. skonfiskowano ogółem 19,4 ton heroiny (48 200 konfiskat)

6. Stymulanty - wskaźnik przynajmniej jednokrotnego użycia narkotyków Około 12 millionówEuropejczyków (15–64 lat) co najmniej raz próbowało kokainy 11 milionów amfetaminy 9,5 milliona ecstasy Używanie amfetamin i ecstasy wykazuje tendencję stabilną lub nawet spadkową Jednak stale zwiększa się używanie kokainy, aczkolwiek w niewielkiej liczbie krajów 6

7. Tendencje w używaniu amfetaminy w ciągu ostatniego roku wśród młodych osób dorosłych (15–34 lat)na podstawie badania populacji 7

8. Europejski rynek stymulantów 8

9. Wielojęzyczny pakiet informacyjny Sprawozdanie roczne 2008 w wersji drukowanej i elektronicznej w 23 językach: http://www.emcdda.europa.eu/events/2008/annual-report Dodatkowe materiały dostępnew Internecie Biuletyn statystyczny Przegląd danych krajowych Wybrane zagadnienie Sprawozdania krajowe Reitox 9

10. UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ 1995 - 2007 EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW ESPAD Instytut Psychiatrii i Neurologii Badanie sfinansowane przez KBPN I PARPA

11. Cel badań • Ocena rozmiarów zjawiska używania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży szkolnej • Identyfikacja i pomiar czynników wpływających na rozmiary zjawiska, zarówno po stronie popytu jak podaży Metoda • W 2007 roku badanie zrealizowano na próbie losowej młodzieży III klas gimnazjów i II klas szkół ponadgimanzjalnych • W badaniu zastosowano wystandaryzowany kwestionariusz do samodzielnego wypełniania przez uczniów • W ankiecie pytano o osobiste doświadczenia z każdą z substancji osobno wymieniając ich nazwy • W badaniu zadbano o zapewnienie anonimowości zarówno na poziomie pojedynczych uczniów jak i całych szkół

12. Badana populacja w 2007 roku • Badaniami objęto 2231 uczniów trzecich klas gimnazjów oraz 2249 uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych. • Wśród gimnazjalistów 47,2% stanowiły dziewczęta, 52,8% - chłopcy. • W grupie uczniów szkół ponadgimnazjalnych było 48,3% chłopców oraz 51,7 dziewcząt. • Uczniowie w wieku 1989 - 1991

13. Odsetki uczniów w wieku 15-16 lat, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu ESPAD - IPiN

14. Odsetki uczniów w wieku 17-18 lat, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu ESPAD - IPiN

15. Używanie konopi wśród uczniów(wiek 15-16) – odsetki badanych ESPAD - IPiN

16. Używanie konopi wśród uczniów(wiek17-18) - odsetki badanych ESPAD - IPiN

17. Odsetki uczniów w wieku 15 -16 lat, którzy uznali poszczególne substancje za bardzo łatwe do zdobycia ESPAD - IPiN

18. Odsetki uczniów w wieku 17-18 lat, którzy uznali poszczególne substancje za bardzo łatwe do zdobycia ESPAD - IPiN

19. Podsumowanie wyników badań • Najbardziej popularne substancje wśród młodzieży: marihuana i haszysz, leki uspokajające i nasenne bez zalecenia lekarzy, amfetamina oraz substancje wziewne • Spadek lub stabilizacja rozpowszechnienia używania substancji nielegalnych wśród młodzieży szkolnej – największy w przypadku konopi i amfetaminy • Spadek dostępności substancji wedle ocen badanych uczniów • Niższy od średniej europejskiej poziom rozpowszechnienia używania narkotyków w Polsce

20. Centrum Badania Opinii Społecznejna zlecenie KBPN KONSUMPCJA SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MŁODZIEŻ 2003, 2008

21. Próba i metodologia badania • Badanie ankietowe zrealizowane przez CBOS w terminie 8-24 października 2008 r. • Próba N = 1 400 • Młodzież w wieku 18-19 lat (43 osoby starsze lub młodsze) • Badanie przeprowadzone na zlecenie Krajowego Biura do spraw Przeciwdziałania Narkomanii • W badaniu z 2008 roku zastosowano dwa pytania o używanie substancji psychoaktywnych: pytanie otwarte o używania w ciągu ostatniego roku oraz pytanie zamknięte z listą narkotyków o używanie w ciągu 30 dni, 12 miesięcy i kiedykolwiek w życiu.

22. 2003 2008 32% 24% 23% 15% 13% 9% Ogółem Dziewczynki Chłopcy Używanie substancji psychoaktywnych w ciągu ostatniego roku – odsetki badanych CBOS 2003, 2008 Odpowiedź:Tak

23. 52% 55% Nie, nigdy 64% 68% 76% 7% 9% Tak, raz 8% 6% 26% 24% 6% Tak, kilka razy 21% 18% 12% 14% 7% 12% Tak, często 8% 6% 1994 1996 1999 2003 2008 Odsetki uczniów, którym proponowano kupno narkotyków CBOS

24. 30% 37% 37% Nie 50% 43% 37% 49% Trudno powiedzieć 40% 27% 26% 14% 10% Tak 1996 1999 2003 2008 Sprzedaż narkotyków na terenie szkół, odsetki badanych CBOS

25. Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków chociaż raz w swoim życiu CBOS 2008

26. Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 12 miesięcy CBOS 2008

27. Odsetki uczniów, którzy używali poszczególnych środków w ciągu ostatnich 30 dni CBOS 2008

28. Ocena trudności zdobycia poszczególnych substancji – odsetki uczniów z łatwym lub bardzo łatwym dostępem CBOS 2008

29. Odsetki uczniów, którym zaproponowano substancję w czasie ostatnich 12 miesięcy CBOS 2008

30. 100% 90% 80% piwo 70% 60% wódka 50% 40% papierosy 30% wino 20% narkotyki 10% 0% 1992 1994 1996 1999 2003 2008 Rozpowszechnienie używania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży szkolnej CBOS Odsetki odpowiedzi twierdzących na pytania o palenie papierosów (regularnie i w wyjątkowych sytuacjach), o  picie piwa, wina oraz wódki i innych mocnych alkoholi w ciągu miesiąca przed badaniem, a także o używanie jakichkolwiek narkotyków w ciągu ostatniego roku

31. Liczby gmin, które przesłały sprawozdanie z realizacji KPPN w latach 2006 – 2007 wg. województw

32. Liczby gmin, które w 2006 i 2007 r. wspierały finansowo programy profilaktyki pierwszorzędowej wg. województw

33. Gminy wspierające finansowo programy profilaktyki pierwszorzędowej - procent ze wszystkich gmin. %

34. Liczby gmin, które w 2006 i 2007 r. wspierały finansowo programy profilaktyki drugorzędowej.

35. Gminy, które w 2006 i 2007r. wspierały finansowo programy profilaktyki drugorzędowej- procent ze wszystkich gmin. %

36. Podsumowanie i wnioski • Marihuana i haszysz najczęściej używanymi substancjami nielegalnymi • Tendencja spadkowa w używania narkotyków przez młodzież • Nowe tendencje i zagrożenia: używanie łączenie substancji psychoaktywnych oraz sięganie po nowe substancje tzw. dopalacze • Potrzeba nowych działań, angażujących wielu partnerów z różnych dziedzin jako odpowiedź na agresywną kampanię promującą nowe środki o działaniu psychoaktywnym

37. Dziękuję za uwagę! artur.malczewski@kbpn.gov.pl Raporty z badań na stronie: www.kbpn.gov.pl Dział epidemiologia