Göz Hareketlerini İzleme Yöntemiyle Üniversite Web Sayfalarının İncelenmesi

1. Göz Hareketlerini İzleme Yöntemiyle Üniversite Web Sayfalarının İncelenmesi Erol ÖZÇELİK, Engin KURŞUN, Y.Doç.Dr. Kürşat ÇAĞILTAY Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Akademik Bilişim 2006, Denizli

2. Giriş • İhtiyaç: İnsanların elektronik ve dağıtık ortamda sunulan bilgilere etkin ulaşımı • Çözüm: WWW ortamlarında insan davranışları hakkında araştırmalar • Araç: göz hareketlerini izleme cihazları (kullanıcıların nereye, ne kadar süre baktıkları hakkında objektif ve nicel veriler) kullanımı

3. Çalışmanın Amacı • Bazı üniversite web sayfalarında kullanıcıların bilgiye nasıl ulaştıklarını incelemek • ne kadar sürede • hangi başarı oranında • bu süreçteki örüntüler

4. Yöntem • Veri toplama araçları ve işlem: • Dört farklı üniversitenin web sayfaları (Atatürk, Cumhuriyet, Fatih, ve Fırat) • 4 farklı görev • e-posta, • akademik takvim, • kütüphane • sınav notu

5. Yöntem • Sitelerin hatırlanma etkisini en aza indirgemek için • dört farklı üniversite web sayfasına sırayla girmişlerdir. Örnek : 1.Atatürk Ü., 2.Fatih Ü., 3. Fırat Ü., 4. Cumhuriyet Ü., 5.Atatürk Ü., 6.Fatih Ü., 7. Fırat Ü., 8. Cumhuriyet Ü., ... Görev 1- eposta Görev 2 – ak. takvim

6. Yöntem • bilgiyi bulma görev sırasının etkisini ortadan kaldırmak karşıt dengeleme (counterbalancing) latin kare (latin square)

7. Yöntem • Veriler Tobii 1750 göz hareketlerinin izleme donanımı ve ClearView analiz yazılımı kullanılarak toplanmıştır

8. Yöntem • Örneklem: 7 bayan + 9 bay toplam 16 lisans üstü öğrenci • Deney deseni: • 4 (üniversite web sayfası) X 4 (bilgi bulma görevi) faktörlü • Tekrar ölçümlü (within-subjects) deney deseni • Bağımlı değişkenler • reaksiyon süresi, • başarı oranı

9. BULGULAR Anlamlı bir etki : Üniversite web sayfası  reaksiyon süresi (Wilk’s lambda : F(3, 13)= 6.44, p<.05. ) Şekil 1. Üniversite web sayfalarına göre kullanıcıların bilgi bulma süreleri

10. BULGULAR • Bilgi bulma görevi reaksiyon süresi ( Wilk’s lambda F(3, 13)= 5.13, p<.05.) Şekil 2. Kullanıcıların görevlerine göre ilgili bilgiyi bulma süreleri

11. BULGULAR • Bilgi bulma görevi başarı oranı (Wilk’s lambda değerine, F(3, 13)= 5.13, p<.05.) Şekil 3. Kullanıcıların görevlerine göre ilgili bilgiyi bulma başarı oranları

12. BULGULAR /Bilgi Bulma Sürecindeki Örüntüler: Dairelerin yeri Gözün baktığı nokta Dairenin içindeki sayılar  Göz hareket sırası Çizgiler ise gözün bir noktadan diğerine nasıl hareket ettiği Şekil 4. Atatürk Üniversitesi web sayfasında e-posta bilgisi aranırken izlenen göz hareketleri

13. BULGULAR /Bilgi Bulma Sürecindeki Örüntüler: • ilk önce göz hareketlerin sayfanın sol üst köşesine doğru kaydırılması

14. Bulgular /Bilgi Bulma Sürecindeki Örüntüler: • OrtamDavranış • bilgilerin yatay ve dikey eksende eşit olarak gruplandığı bir ortamda göz hareketleri soldan sağa yukarıdan aşağıya doğru hareket eder Şekil 4. Atatürk Üniversitesi web sayfasında e-posta bilgisi aranırken izlenen göz hareketleri

15. Bulgular /Bilgi Bulma Sürecindeki Örüntüler: • ekranının sol sütununda site bağlantılarının olduğu bir sayfa yapısında göz hareketleri dikey eksende değişmektedir Şekil 6. Cumhuriyet Üniversitesi web sayfasında e-posta bilgisi aranırken izlenen göz hareketleri

16. Bulgular /Bilgi Bulma Sürecindeki Örüntüler: • Bilgilerin yan yana yazıldığı bir ortamda ise göz hareketleri genelde yatay eksende gerçekleşmektedir Şekil 7. Fatih web sayfasında e-posta bilgisi aranırken izlenen göz hareketleri

17. Bulgular Tablo 2 . Üniversitelere göre katılımcıların ortalama reaksiyon süreleri, başarı oranları, toplam bakış süreleri, bakış adetleri ve ortalama bakış süreleri

18. Bulgular • kullanıcıların bağlantılara odaklanıp • sitedeki bağlantılarla ilgili resimlere ve bağlantıların gruplandırıldığı başlık isimlerine çok fazla bakmadıkları Şekil 8. Atatürk Üniversitesi web sayfasında e-posta bilgisi aranırken tüm kullanıcıların toplam bakış süresi. Kırmızı renk en uzun bakılan yerleri, sarı ve yeşil sırasıyla kısa ve daha kısa bakılan yerleri göstermektedir.

19. TARTIŞMA • Bulgular, üniversite web sitesi tasarımının ve hangi bilginin bulunacağının reaksiyon süresini etkilediğini göstermektedir. • Sayfada bilgilerin nasıl yerleştirildiği insanların nereye hangi sırada baktıklarını etkilemiştir. • Sınav notu bilgisini bulma görevi diğer görevlere göre daha yavaş ve hatalı bir şekilde yapılmıştır. Bunun sebebi sitelerdeki bağlantının ismiyle görevi arasındaki ilişkinin sorunlu olmasıdır. • Örnek: Atatürk Üniversitesi sınav notları yerine “Otomasyona Giriş”

20. Tartışma • Bu çalışmada ortaya çıkan başka bir sonuç ise görevin zorluğuna paralel olarak bakış sayısının artmasıdır • Gözün bir noktada ne kadar beklediğini gösteren ortalama bakış süresi başarı oranı veya reaksiyon süresiyle ilişkisi zayıf görünmektedir. • Bilgilerin bir kitapta olduğu gibi yan yana yazıldığı sitelerde bakış süreleri az olurken bilgilerin birbirlerinden ayrık bir şekilde yer aldığı sitelerde bakış süreleri daha yüksek olmaktadır.

21. Sonuçlar ve Uygulama için Öneriler • Bağlantı adları açık ve anlaşılır olmalıdır. • Bilgiler sadece yatay veya düşey eksen boyunca sıralanmamalı, bu eksenler dengeli bir şekilde kullanılmalıdır. • Göz yakın noktalara odaklanarak hareket ettiği için birbiriyle ilgili bilgilerin gruplanarak verilmesi gerekmektedir. • Kullanıcılar ilk olarak sitenin sol üst köşesine doğru gözlerini hareket ettirdikleri için önemli bilgiler sayfanın sol üst köşesine konulmalıdır

22. Soru ve Yorumlar