Francesco Petrarca e la sua ricezione europea

1. Francesco Petrarcae la sua ricezione europea 5. L’incoronazione

2. RomaCampidoglio • 8 aprile 1341 • Dionigi da BorgoSan Sepolcro • 1° settembre 1340 • [...] dictu mirabile! – uno die et ab urbe Roma senatus, et de Parisius cancellarii studii ad me litere pervenerunt, certatim me ille Romam ille Parisius ad percipiendam lauream poeticam evocantes.

3. I preparativi • Roberto dei Bardi • Roberto d’Anjou (1275-1343) • [...] et veni ad illum summum et regem et philosophum Robertum, non regno quam literis clariorem, quem unicum regem et scientie amicum et virtutis nostra etas habuit, ut ipse de me, quod sibi visum esset censeret.

4. L’esame • Quid multa? Post innumeras verborum collationes variis de rebus, ostensamque sibi Africam illam meam, qua usqueadeo delectatus est, ut eam ibi inscribi magno pro munere posceret – quod negare nec potui certe, nec volui – super eo tandem pro quo veneram certum michi deputavit diem, et a meridie ad vesperam me tenuit. • Idibus Aprilis, anno etatis huius ultime millesimo trecentesimo quadragesimo primo, in Capitolio Romano, magna populi frequentia et ingenti gaudio, peractum quod nudiustertius de me rex apud Neapolim decreverat: Ursus Anguillarie, comes ac senator, prealti vir ingenii, regio iudicio probatum laureis frondibus insignivit. Manus regia defuit, sed non auctoritas nec maiestas; illa non michi soli sed omnibus presens fuit.

5. Collatio laureationis • un riassunto della sua teoria poetica • Sed, si tempus non deforet, nec vererer auribus vestris inferre fastidium, possem facile demonstrare poetas, sub velamine figmentorum, nunc physica, nunc moralia, nunc historias comprehendisse, ut verum fiat quod sepe dicere soleo: inter poete et historici et philosophi, seu moralis seu naturalis, officium hoc interesse, quod inter nubilosum et serenum celum interest, cum utrobique eadem sit claritas in subiecto, sed, pro captu spectantium, diversa. Eo tamen dulcior fit poesis, quo laboriosius quesita veritas magis atque magis inventa dulcescit [...]

6. Collatio laureationis • Restat nunc de premio loqui, et si forte non debito, peroptato tamen et sperato. Id autem multiplex non ambigitur. Est equidem premium poeticum in primis glorie decus; et de hoc satis est dictum. Item nominis immortalitas; eaque duplex: prima in se ipsis, secunda in his, quos tali honore dignati sunt. • Profecto, quantum ad mundanam gloriam pertinet, verum est illud oratianum: «Paulum sepulte distat inertie celata virtus.» Et nimirum hinc exclamatio illa est Alexandri Macedonis, qui, cum ad sepulcrum Achillis venisset, dixisse fertur suspirans: «O fortunate adolescens, qui talem tue virtutis preconem invenisti!»

7. La laurea poetica • Agnolo Poliziano: Fabula di Orfeo, 1494 • Aiunt arboris huius frondem, sicut immarcescibilis est in se ipsa, sic libros et res alias, quibus adiuncta est, a corruptione preservare; quod singulariter poetis convenit quorum opera et propriam et aliorum famam a corruptione defendi non ambigitur. • Hec michi laurea scientie nichil, plurimum vero quesivit invidie; sed hec quoque historia longior est quam poscat hoc locus. • Federico III d’Austria per Enea Silvio Piccolomini • la Sodalitas litteraria Danubiana di Conrad Celtis • Mme de Staël: Corinne ou l’Italie, 1807