การจัดกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชุมชน

1. การจัดกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชุมชนการจัดกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชุมชน เพ็ญศรี กองสัมฤทธิ์, วท.ด.(วิจัยพฤติกรรมศาสตร์ประยุกต์) ศูนย์อนามัยที่ 3 กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข Pensri0701@gmail.com โครงการ การพัฒนาศักยภาพเครือข่ายพื้นที่ต้นแบบ ตำบลจัดการสุขภาพดีวิถีชีวิตไทย วันที่ 3 กรกฎาคม 2555 ณ ศูนย์ฝึกอบรมและพัฒนาสุขภาพภาคประชาชนภาคกลาง จังหวัดชลบุรี

2. การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม • ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมใน เรื่องอะไร • เกณฑ์มาตรฐานของพฤติกรรมที่จะเปลี่ยน คือ อะไร • ระยะเวลา ในการปรับเปลี่ยนนานเท่าไรถึงจะยั่งยืน

3. กินมากไป อ้วน หวานมากๆ เบาหวาน กินไขมันเกิน หัวใจ , หลอดเลือด เค็ม ไต , ความดันโลหิตสูง กากใยน้อย ริดสีดวง แคลเซียมต่ำ กระดูก , ฟัน พฤติกรรมบริโภคที่ทำให้เกิดปัญหาสาธารณสุข

4. พฤติกรรมสุขภาพที่ทำให้เกิดปัญหา/แก้ปัญหาสาธารณสุขพฤติกรรมสุขภาพที่ทำให้เกิดปัญหา/แก้ปัญหาสาธารณสุข พฤติกรรม การเจ็บป่วย เกิดปัญหา สาธารณสุข ไม่ถูกต้อง พฤติกรรม การป้องกันโรค พพ พฤติกรรม การส่งเสริมสุขภาพ แก้ไขปัญหา สาธารณสุข ถูกต้อง พฤติกรรม การมีส่วนร่วม

5. Approachกลุ่มประชาชนทั่วไปApproachกลุ่มประชาชนทั่วไป 1. คัดกรองเบื้องต้นโดย อสม. (6 ข้อ) 2. คัดกรองโดย จนท.สาธารณสุข กลุ่มปกติ กลุ่มเสี่ยงสูง กลุ่มป่วย กลุ่มป่วยมีภาวะแทรกซ้อน • FCG < 100 • BP < 120/80 • FCG 100 - 125 • BP 120/80 – 139/89 • FCG > 126 • BP >140/90 • ตา • ไต • ตีน 3อ. 2ส. • ลงทะเบียน • 3อ. 2ส. เข้มข้น • DPAC • ลงทะเบียน • 3อ. 2ส. • DPAC • ลงทะเบียน • 3อ. 2ส. • DPAC • รักษาดูHbA1C • ค้นหาภาวะแทรกซ้อน • ถ่ายภาพจอประสาทตา • microalbuminuria • ตรวจเท้า • รักษาโรคและ • ภาวะแทรกซ้อน

6. แนวคิดที่สำคัญในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชุมชนแนวคิดที่สำคัญในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชุมชน • PRECEDE PROCEED Model • OTTAWA CHARTER

7. PRECEDE PROCEED Model ทฤษฎีอธิบายพฤติกรรมเชิงระบบ (Green และ Kreuter 1991) ใช้อธิบายพฤติกรรมของชุมชนหรือกลุ่มบุคคล เหมาะที่จะนำไปวิเคราะห์ปัญหาสุขภาพและหาสาเหตุเพื่อวางแผนงานส่งเสริมสุขภาพต่อไป ครอบคลุมสาเหตุหลายๆ ด้าน เช่น สาเหตุทางสังคม สาเหตุทางพฤติกรรม สาเหตุทางด้านสิ่งแวดล้อม

8. PRECEDE PROCEED Model หลักการมีอยู่ 2 ประเด็น • การมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย • ปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่เป็นตัวกำหนดสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ

10. OTTAWA CHARTER

11. กลวิธีการดำเนินงานการส่งเสริมสุขภาพตามแนวทางของกฎบัตรออตตาวากลวิธีการดำเนินงานการส่งเสริมสุขภาพตามแนวทางของกฎบัตรออตตาวา 1 การสร้างนโยบายสาธารณะเพื่อส่งเสริมสุขภาพ (Building Healthy Public Policy) 2 สร้างสรรค์สิ่งแวดล้อมให้เอื้อต่อการมีสุขภาพดี (Creative Supportive Environment) 3 เสริมสร้างความเข้มแข็งให้แก่ชุมชน (Strengthen Community Action) 4 พัฒนาทักษะส่วนบุคคล (Developed Personal Skill) 5 การปฏิรูประบบบริการสาธารณสุข (Reorient Health Service)

12. กรอบแนวคิด : การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามสภาพปัญหาของชุมชน กระบวนการร่วมกันสรุป ประเมินผล สรุปบทเรียน โครงการ/กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพที่ สอดคล้องกับสภาพปัญหาของชุมชน สุขภาพชุมชนดีขึ้น กระบวนการร่วมคิด ร่วมวางแผน และแบ่งงานกัน ตามโครงการ เกิดการเรียนรู้จาก ประสบการณ์ ร่วมกิจกรรม พัฒนา สู่การดูแลสุขภาพชุมชน ได้เข้มแข็งและยั่งยืน ความต้องการด้านสุขภาพ ในมุมมองของชุมชน + ความจำเป็นด้านสุขภาพ ในมุมมองของผู้ทำงาน สุขภาพชุมชน/อสม. ปัญหาสุขภาพตาม สภาพของชุมชน กระบวนการมีส่วนร่วม ของชุมชนในการคิด วิเคราะห์ปัญหา ชุมชนเข้มแข็ง + ชุมชนสุขภาพ + วัฒนธรรมส่งเสริมสุขภาพ ชุมชนมีส่วนร่วม ในการเก็บข้อมูลต่อไปได้ และมีความรู้เพิ่มขึ้น ข้อมูลชุมชน + ความรู้เกี่ยวกับสุขภาพ

13. การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม โดยใช้ ทฤษฎีระบบ • Input • พฤติกรรมบริโภคไม่เหมาะสมและการใช้แรงกายน้อย • อ้วนและอ้วนลงพุงมาก • Pre DM, Pre HT มาก • Pt DM, HT คุมไม่ได้ Output -พฤติกรรมบริโภคเหมาะสมและการใช้แรงกายมากขึ้น - อ้วนและอ้วนลงพุงลดลง - Pre DM, Pre HT น้อยลง - Pt DM, HT คุมได้ • Process • - การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม • การจัดการสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีสุขภาพดี • การกำหนดข้อตกลงร่วมกัน • เป็นต้น

14. สรุป การจัดกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชุมชน • หาปัญหาสาธารณสุขที่แท้จริงของชุมชนให้ได้ โดยดูจาก • สถานการณ์โรคย้อนหลัง 3-5 ปี • กลุ่มเสี่ยงสูงต่างๆ • พฤติกรรมการบริโภคที่ก่อให้เกิดปัญหา • การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม หรือ การสร้างทักษะส่วนบุคคลเรื่องอะไร • การมีส่วนร่วมของภาคี/การสร้างความเข้มแข็งของชุมชน • การจัดการสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพ • ค่านิยมที่ดีในการบริโภคอาหาร • การรวมกลุ่มเพื่อสุขภาพ มีสถานที่ออกกำลังกาย • การกำหนดข้อตกลงร่วมกันของชุมชน และประชาชนนำไปปฏิบัติด้วย

15. จงเชื่อมั่น และทำให้เป็นจริง นพ.โสภณ เมฆธน ผู้ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข 15