Γεώργιος Γ. Πανηγυράκης Καθηγητής Μάρκετινγκ - Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης

1. Η Νοθεία και το Λαθρεμπόριο Καυσίμων – Η Οικονομία των Καυσίμων – Μια Ποσοτική και Ποιοτική Προσέγγιση Γεώργιος Γ. ΠανηγυράκηςΚαθηγητής Μάρκετινγκ - Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης Διδάκτωρ Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Ηλίας ΚαπαρελιώτηςΥποψήφιος Διδάκτωρ Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

2. Δομή Παρουσίασης • Σκοπός της Έρευνας • Σύντομη Βιβλιογραφική Έρευνα και Μεθοδολογία • Αποτελέσματα • Συζήτηση και Συνέπειες • Περιορισμοί και Προτάσεις για Μελλοντική Έρευνα

3. Ταυτότητα Έρευνας • ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ : Προσδιορισμός Επιπτώσεων Νοθείας σε: • Οικονομία • Υγεία • Κοινωνία Η νοθεία είναι μια από τις μεταβλητές του οικονομικού βαρόμετρου ποιότητας ζωής

4. Στόχος της έρευνας Σύντομη ανάλυση βιβλιογραφίας Μεθοδολογία Αποτελέσματα Συζήτηση και συνέπειες Περιορισμοί και Μελλοντική Έρευνα Σκοπός της Έρευνας • Να δώσει εμπειρικά δεδομένα σε σχέση με τη νοθεία και το λαθρεμπόριο καυσίμων στην Ελλάδα • Να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της μιας πρώτης ποσοτικής αλλά και ποιοτικής έρευνας στο χώρο αυτό από το εργαστήριο Χρηματοοικονομικής και Μάρκετινγκ του ΟΠΑ σε συνεργασία με το ΕΙΕΠ • Να βοηθήσει τους λήπτες αποφάσεων να κατανοήσουν την έκταση του προβλήματος, συνδέοντας τη νοθεία με τις διάφορες διαστάσεις της και να δώσει το εφαλτήριο σε μελλοντικές έρευνες

5. Στόχος της Μελέτης Σύντομη Βιβλιογραφική επισκόπηση Μεθοδολογία Αποτελέσματα Συζήτηση και συνέπειες Περιορισμοί – μελλοντική Έρευνα Σύντομη Βιβλιογραφική Επισκόπηση – Δευτερογενείς Πηγές • Ομοσπονδία Βενζινοπωλών Ελλάδος, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, EUROSTAT, εκθέσεις επιχειρήσεων πετρελαιοειδών, ημερήσιος και οικονομικός τύπος • Προηγούμενες έρευνες Εργαστηρίου Χρηματοοικονομικής και Μάρκετινγκ ΟΠΑ και του ΕΙΕΠ. Βαρόμετρο οικονομίας περιβάλλοντος.

6. Μερικά δεδομένα • 1. Σε 1,5 δισ. Ευρώ εκτιμάται ο τζίρος από το λαθρεμπόριο και τη διακίνηση νοθευμένων καυσίμων σύμφωνα με την Hellastat (2006) • 2. Η φοροδιαφυγή από το λαθρεμπόριο καυσίμων υπερβαίνει κατά πολύ τα 600 εκατ. Ευρώ το χρόνο. • 3. Πρόβλημα από το λαθρεμπόριο καυσίμων για τη ναυτιλία με τη μέθοδο του αποχρωματισμού και πιθανά τις κλοπές καυσίμων από τις ένοπλες δυνάμεις και τη διάθεσή τους παρανόμως. • 4. Πρόβλημα από τον αποχρωματισμό του ντίζελ θέρμανσης. • 5. Πρόβλημα η νοθεία της φθηνότερης αμόλυβδης βενζίνης με την ακριβότερη σούπερ Βιβλιογραφία

7. Σκοπός της μελέτης Βιβλιογραφία Μεθοδολογία Αποτελέσματα Αποτελέσματα και συνέπειες Περιορισμοί και μελλοντική έρευνα Προβληματισμοί… • Τι συμβαίνει καθημερινά σε ότι αφορά τη νοθεία των καυσίμων; • Πώς βιώνει ο σύγχρονος Αθηναίος το πρόβλημα των νοθευμένων καυσίμων στην πόλη του; • Ποιες είναι οι διάφορες επιβαρύνσείς που υφίσταται ο οδηγός πολίτης ως προς τις διάφορες μορφές κόστους: • Χρηματικό κόστος κατοχής και συντήρησης του αυτοκινήτου • «Ψυχική κόπωση» από την ανασφάλεια που συνεπάγεται το πρόβλημα της νοθείας και τον χαμένο χρόνο ανεύρεσης του δικού μας ή σωστού «πρατηρίου» • Κόστος που σχετίζεται με την ποιότητα ζωής του (ιδιωτικής και κοινωνικής);

8. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Findings Discussion and Implications Limitations – Future Research Παράγοντες που επηρεάζουν τη νοθεία και το λαθρεμπόριο καυσίμων • Εμπιστοσύνη στον κρατικό μηχανισμό • Προσανατολισμός στην εξυπηρέτησης του πελάτη από τα εμπλεκόμενα πρατήρια • Οργανώσεις επαγγελματιών οδηγών • Κλάδος εμπορίας αυτοκινήτων • Παιδεία και βαθμός πληροφόρησης όλων των εμπλεκόμενων οδηγών • ΜΜΕ • Περιβαλλοντολογικές οργανώσεις

9. Σκοπός της μελέτης Βιβλιογραφία Μεθοδολογία Αποτελέσματα Αποτελέσματα και συνέπειες Περιορισμοί και μελλοντική έρευνα Μερικές αναφορές στην πρόσφατη σχετική βιβλιογραφία • Οικονομική διάσταση σε • Επιβάρυνση οδηγών • Επιβάρυνση κινητήρα – βλάβες – επισκευές, • Επιβάρυνση εγγυήσεων κατασκευαστών • Φοροδιαφυγή • Κοινωνική διάσταση • Παιδεία συνειδητοποιημένου και ενεργού πολίτη • Κοινωνική απόρριψη πρατηριούχων που συμμετέχουν σε νοθεία • Προτίμηση του πρατηρίου που το ξέρουμε από το παρελθόν • Βάρος στην προσωπική εξυπηρέτηση και τις προσφορές • Ψυχολογική διάσταση • Ανασφάλεια από την έλλειψη ελέγχου σε όλα τα επίπεδα • Αδυναμία παρέμβασης του ατόμου • Επίδραση στην υγεία • Πνευμονικά νοσήματα • Επίδραση στο περιβάλλον • Αύξηση μικροσωματιδίων, νέφος, ποιότητα ζωής

10. Σκοπός της μελέτης Βιβλιογραφία Μεθοδολογία Αποτελέσματα Αποτελέσματα και συνέπειες Περιορισμοί και μελλοντική έρευνα Μεταβλητές μέτρησης • Έκταση νοθείας • Πως την αντιμετωπίζουν • Πόσο σημαντική την εκτιμούν από • Πως την αντιμετωπίζουν. • Ποιος ευθύνεται • Πως θα πρότειναν να αντιμετωπιστεί

11. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Findings Discussion and Implications Limitations – Future Research Ερευνητική υπόθεση • RP1:Ο βαθμός νοθείας στα καύσιμα συνδέεται θετικά με παράγοντες όπως: • Ενημέρωση των οδηγών • Εκπαίδευση των οδηγών • Εμπιστοσύνη στις αρχές ελέγχου • Συνεργασία με αρχές • Νομική διεκδίκηση βλάβης • Προσανατολισμό στον πελάτη από τα εμπλεκόμενα πρατήρια • Αντίδραση κλάδου εμπορίας αυτοκινήτων • Αντίδραση περιβαλλοντολογικών οργανώσεων • Δυνατότητες τυπικού και άτυπου μηχανισμού ελέγχου και πρόληψης

12. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Findings Discussion and Implications Limitations – Future Research Μεθοδολογία • Ποσοτική έρευνα • Δείγμα • Οδηγοί επιβατικών και επαγγελματικών οχημάτων • Περιοχή λεκανοπεδίου Αττικής • Συλλογή δεδομένων • Μέθοδος: Προσωπική συνέντευξη με ερωτηματολόγιο • Προσέγγιση «Key-Respondent». Ερωτάται μόνο ο οδηγός • Βαθμός ανταπόκρισης : 48,9% (846χρήσιμα ερωτηματολόγιααπό ένα σύνολο of 1728 originally sent)

13. Σκοπός της μελέτης Βιβλιογραφία Μεθοδολογία Αποτελέσματα Αποτελέσματα και συνέπειες Περιορισμοί και μελλοντική έρευνα Ταυτότητα έρευνας • Ποσοτική έρευνα με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης. • Χρήση ημι-δομημένου ερωτηματολογίου. • Μέγεθος Δείγματος: 846 ερωτώμενοι. • Μεθοδολογία : Τυχαία δειγματοληψία – φίλτρο: ο ερωτώμενος να είναι ο ίδιος οδηγός - κάτοικος ευρύτερης περιοχής Αθήνας. • Περιοχές διεξαγωγής έρευνας: • Αμπελόκηποι – Κολωνάκι – Παγκράτι – Κυψέλη – Χαλάνδρι – • Ν. Σμύρνη - Περιστέρι – Γκύζη – Ψυχικό – Κηφισιά, Αγ. Παρασκευή • Πειραιάς, Φάληρο, Δραπετσώνα • Ελευσίνα • Μεσόγεια (Παλλήνη, Γέρακας) • Βούλα. • Χρόνος διεξαγωγής: Σεπτέμβριος 2005– Απρίλιος 2006

14. Ταυτότητα Έρευνας ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ • Ποιοτικές μέθοδοι ερευνάς λόγω φύσης προβλήματος • 9 Ομάδες εστίασης (focus groups) των 7 οδηγών

15. Από ποιο πρατήριο βάζετε καύσιμα • Από ένα αυτά που ξέρω 47% • Όλα τα ίδια είναι 31% • Από το «δικό» μου 19% • Δεν απαντώ 3%

19. “Πιστεύεται ότι τα καύσιμα που προσφέρονται μπορούν να είναι νοθευμένα;”

20. “Χρόνος οδήγησης…” * 21% *Δύο ερωτήσεις με στατιστικά μη σημαντικές διαφορές

21. Σχόλια ερωτώμενων… • «Πολλές φορές δεν έχουμε τον χρόνο που θα θέλαμε για να επιλέξουμε σωστά». • «Τα πρατήρια αλλάζουν την ποιότητα που προσφέρουν»

22. Κόστος από νοθεία • Ψυχική φθορά, • ταλαιπωρία, • βλάβες, • επιβάρυνση περιβάλλοντος και υγείας

23. “Χρόνος αναζήτησης…”

24. Πολλοί απάντησαν κατ’ εκτίμηση σχετικά με το μηνιαίο κόστος βενζίνης. “Μηνιαία επιβάρυνση για καύσιμα…” Σε €

25. “Μηνιαία επιβάρυνση για καύσιμα…”

26. “Ατμοσφαιρική ρύπανση…”

27. Ποιοτική έρευνα αποτελέσματα • Ηενημέρωση των οδηγών σε σχέση με τη νοθεία ποικίλλει από περιοχή σε περιοχή • Οδηγοί επαγγελματίες και σχετικά χαμηλού εισοδήματος περισσότερο ευαίσθητοι στο πρόβλημα • Μεταφέρουν από στόμα σε στόμα τα προβληματικά πρατήρια • Πιστεύουν ότι το κράτος αδυνατεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα

28. Σχόλια ερωτώμενων… • «Τα προβλήματα της νοθείας των καυσίμων είναι ένα καθημερινό πρόβλημα που μας δημιουργεί μεγάλο άγχος». • «Νιώθουμε αγανάκτηση και θυμό γιατί δεν βελτιώνεται τίποτε σχετικά με το πρόβλημα αυτό – αντίθετα οι περιπτώσεις νοθείας αυξάνουν». • «Το πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο σε καύσιμα νέου τύπου υψηλών οκτανίων» • «Εμπιστοσύνη στον πρατηριούχο που ξέρω, τον «δικό μου» • «Δεν εμπιστεύομαι τη γυναίκα μου και τα παιδιά να γεμίσουν» • «Με νοθευμένα καύσιμα έχω «άλλο αμάξι» σε απόδοση» • Στις χώρες της Ευρώπης που ταξίδευα τα καύσιμα ήταν σε απόδοση πολύ καλύτερα.

29. Γενικά σχόλια • Καθημερινό / έντονο πρόβλημα για όλους • Τους δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα: • Οικονομικά • Διάθεσης (περισσότερη κούραση – ψυχική φθορά - εκνευρισμός) • Κοινωνικά (ανταπόκριση σε υποχρεώσεις οικογενειακές – επαγγελματικές) • Ποιότητας ζωής (ατομική – συλλογική) • ΑΔΙΕΞΟΔΟ: Πολλοί θεωρούν ότι δεν υπάρχει λύση, κομμάτι γενικότερης διαφθοράς

30. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ : HIGHLIGHTS(FOCUSGROUPS) • Επιπτώσεις σε υγεία • Αύξηση κόστους νοσηλείας • Αύξηση δαπανών για καταπολέμηση καρκίνων πνεύμονα • Μείωση ρύπων

31. ΝΟΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ & ΥΓΕΙΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ • 3% ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΤΡΙΕΤΙΑ • 1,2% ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΙΝΗΣΗ (ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ Ή ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΚΡΑΤΟΥΣ)

32. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΙΝΗΣΗ & ΥΓΕΙΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΜΙΑ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ 3% • ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΥΤΑ 3% (4.000.000 €) • ΚΑΡΔΙΑ & ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

33. ΝΟΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΚΛΙΝΕΣ ΚΑΤΑ 20% • ΧΡΗΣΗ ΚΛΙΝΩΝ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ: ΑΥΞΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑ 43,4%(100 ΚΛΙΝΕΣ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΗΜΕΡΑ 65) • ΑΥΞΗΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΤΑ 8,3% (50.000.000 €)

34. ΝΟΘΕΙΑ - ΚΑΥΣΙΜΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΚΛΙΝΕΣ 1,5%-3% • ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΥΨΟΥΣ ΠΕΡΙΠΟΥ 7-10% ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ (10 εκ. €)

35. ΝΟΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΑΝΑ ΑΣΘΕΝΗ 40% (10.000 €)

36. ΝΟΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ • ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΕ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 6,7% • ΔΑΠΑΝΕΣ ΑΥΤΟ 9,7% • ΔΑΠΑΝΕΣ ΤΟ ΕΤΟΣ 5,6%

37. ΝΟΘΕΙΑ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ • ΑΛΛΑΓΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ • ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Ε.Ε. • ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ

38. ΝΟΘΕΙΑ & ΚΟΙΝΩΝΙΑ • ΑΥΞΗΣΗ ΝΟΘΕΙΑΣ ΚΑΥΣΙΜΩΝ 25% • ΑΥΞΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ 32% ( 5 εκ. € /ΕΤΟΣ)

39. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Findings Discussion and Implications Limitations – Future Research Findings

40. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Συμπεράσματα Discussion and Implications Limitations – Future Research

41. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Findings Discussion and Implications Limitations – Future Research 1 Συζήτηση και Συνέπειες • Η νοθεία των καυσίμων είναι ένας από τους κρίκους της ποιότητας ζωής με σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντολογικές, ψυχολογικές και προσωπικής υγείας διαστάσεις • Παράγοντες που επιδρούν είναι: • Ενημέρωση των οδηγών • Εκπαίδευση των οδηγών • Εμπιστοσύνη στις αρχές ελέγχου • Συνεργασία με αρχές • Νομική διεκδίκηση βλάβης • Προσανατολισμό στον πελάτη από τα εμπλεκόμενα πρατήρια • Αντίδραση κλάδου εμπορίας αυτοκινήτων • Αντίδραση περιβαλλοντολογικών οργανώσεων • Δυνατότητες τυπικού και άτυπου μηχανισμού ελέγχου και πρόληψης 2

42. Οι παράγοντες αυτοί καταλήγουν σε μια χρήσιμη κατηγοριοποίηση των οδηγών. Σύμφωνα με την έρευνα προσδιορίζονται τρεις κατηγορίες οδηγών • οι «παραδοσιακοί» • οι «εσωστρεφείς» • οι «εξωστρεφείς»

43. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Findings Discussion and Implications Limitations – Future Research Τελικά συμπεράσματα Η παραπάνω κατηγοριοποίηση βοηθά τους λήπτες αποφάσεων να : • Κατανοήσουν καλύτερα το πρόβλημα της νοθείας από μια οικονομική σκοπιά - μάρκετινγκ • Συνδέουν το πρόβλημα της νοθείας με το γενικότερο πρόβλημα της αυτοκίνησης, της ποιότητας του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής • Βελτιώσουν τον προσανατολισμό στον πελάτη και το επίπεδο εξυπηρέτησης που προσδοκά ο σύγχρονος οδηγός

44. Purpose of the study Brief Literature Review Methodology Findings Discussion and Implications Limitations – Future Research Περιορισμοί και Μελλοντική έρευνα • Κύριοι περιορισμοί • Μικρό δείγμα της αττικής λόγω της ανυπαρξίας πόρων για την υποστήριξη της έρευνας • Χρονικό διάστημα που εν βοήθησε στον ενεργό συντονισμό ή αξιοποίηση των διαφόρων εμπλεκομένων φορέων • Κατευθύνσεις για μελλοντική έρευνα • Επανάληψη της μελέτης σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος

45. Ανάγκη Ανάπτυξης Παιδείας Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας