Solunum Sistem Hastalıkları

1. Solunum Sistem Hastalıkları Prof. Dr. Sevin Altınkaynak Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları

2. SOLUNUM • Oksijen almak • Karbondioksiti atmak

3. İnfantın SS’mi erişkinden farkılı mı • Diyafragmatik-karın solunumu(5 yaş) • Göğüs duvarı yumuşak(çekilme) • Hava yollarının çapı dar • Solununum hızı uykuda ve uyanık iken farklı • Oksijen tüketimi fazla • Yenidoğanda solunum ritmi düzensiz

4. Solunum Sistem Hastalıkları • Intrensek Faktörler -Kong. Anomaliler -Diğer sistem hastalıkları(Kalp) -Metabolik ve immünolojik eksiklikler • Ekstrensek Faktörler -Enfeksiyonlar -Hava kirliliği,sigara dumanı -Yabancı cisim aspirasyonu

5. Solunum Sistem Hastalıkları (Anotomik Yerleşime Göre) Anotomik Yerleşime Göre 1- Üst Solunum Yolu Hastalıkları 2- Alt Solunum Yolu Hastalıkları Başlama Süresi: Akut veya kronik(>3 hafta)

6. Solunum Sistemi Hastalıklarında Tanı • Anemnez • Fizik muayene • Akciğer radyogram • Tomografi • Endoskopik muayene (Bronkoskopi) • Biyopsi • Kan gazları • Balgam tetkiki • Solunum foksiyon testleri

7. Solunum Sistem Hastalıklarında Görülen Belirti ve Bulgular • Ateş • Febril Konvülsiyon • Hızlı solunum (Taşipne) • Göğüste çekilmeler • Burun kanadı solunumu • Wheezing (Hışıltı) • Stridor (Sesli solunum) • Öksürük • Burun akıntısı • Burun tıkanıklığı • Syanoz • Kusma • İshal • Boğaz ağrısı • Karın ağrısı • Kulak ağrısı,akıntı,lenfadenopati,gögüs ağrısı,çomak tırnak

8. Üst Solunum Yolunun Konjenital Anomalileri(1) • Burun kemiğinin olmaması(nazalhipoplazi) • Hiperteleorizm(Sfenoid kemiğin küçük kanatlarının fazla gelişmesi,burun kökü geniş ve gözler birbirinden ayrık,sinüs enfeksiyonları sık) • Koanal atrezisi -Nazofarinkse açılan burun deliklerinin tıkanıklığı -Tek; burun akıntısı ve tıkanıklık -Çift; ciddi solunum güçlüğü ve syanoz -Tanı: Nazogastirik sonda -Tedavi cerrahi

9. Üst Solunum Yolunun Konjenital Anomalileri(2) • Burun septum perforasyonu ve deviasyonu: cerrahi tedavi • Dermoid kist • Laryngomalacia(Kong.larengeal stridor) -Larinks kıkırdağının gelişiminin gevşek -Sırt üstü inspiryumda stridor artar -16-18 ay nadiren 4 yaş

10. Akut Solunum Yolu Enfeksiyonları • Akut nazofarenjit (Soğuk Algınlığı) -Rinovirüs(%90),parainfluenza,RSV,adenovirüsler -Kış aylarında,3ay-3 yaş sık -Ateş,halsizlik ,aksırma,burun akıntısı(seröz,pürülan) -Komplikasyon; otitis media(%25),sinüzit,mastoidit,bronşit,pnömoni -Semptomatik tedavi

11. Otitis media( Orta kulak inflamasyonu) Akut otitis media Efüzyonlu otitis media Kr.süpüratif otitis media Otitis eksterna

12. Otitis media • Çocukluk çağı sık enfeksiyonlarından biri • ABD’de Otitis media (OM) ile ilişkili yıllık olgu 25 milyon • Gerçek bir insidans vermek zor • İşitme kaybı, olumsuz dil gelişimi sık

13. Efüzyonlu otitis media • EOM akut otitis media’nın bir sonucu yada primer gelişir • Efüzyonun süresine göre; < 3 hafta  Akut 3 hafta-3 ay  Subakut > 3ay  Kronik • Efüzyon; Seröz, mukoid, pürülan yada kombine olabilir. • %75 olguda ÜSYE hikayesi, bu hikayede etken virüsler

14. Klinik :Effüzyonlu otitis media • Çocuklarda genelde sistemik bulgular yok • En dikkat çekici bulgusu  İşitme kaybı  Odiometrik test gerekli • Davranış ve iletişim bozuklukları • Kulak çınlaması, vertigo

15. Yaşamın ilk yılında OM geçiren çocuklarda tekrarlama ve kronikleşme riski fazla • Pik yaş 6-13 ay • 6 yaşından sonra insidansta bariz azalma • En çok infantlar ve küçük çocuklarda • Erkek cinsiyette sık

16. OM neden küçük çocuklarda sık görülür ? • Eustachi borusunun anatomik yapısı kısa ve geniş - Tuba eustachi orta kulağı nazofarix sekresyonundan korur - Orta kulak salgısını nazofarinkse drene eder - Orta kulak hava basıncını dış ortam ile dengeler • Eustaki borusu horizontal durumda • Destekleyici kıkırdak yapı gevşek • Bu anatomik özelliklerde yaşla birlikte değişme ve 6 yaşından sonra otit oluşumunda belirgin azalma olur.

17. OM Oluşumunu kolaylaştıran Faktörler (1) • ÜSYE’nin sık olduğu kış mevsimi ve ilkbaharın ilk ayları • Düşük sosyoekonomik durum • Kreş ve yuva çocukları • Anne sütü almama • Emzik kullanma

18. OM Oluşumunu kolaylaştıran Faktörler (2) • Sık ÜSYE geçirme • Adenoid vejetasyonu • İmmün yetmezlik • Damak yarığı gibi kraniofasial anomaliler • Sigara dumanı

19. Etioloji • S. pneumonia %30-50 • H. inluenza %20-30 • M. catarrhalis %10-20 • S. Aureus, Gr (-) çomaklar, Mycoplazma pneumonia, • Clamidya, Trachomatis, M. Tuberculosis, • anaerobik mikrorganizmalar nadir • Virüsler (RSV, rhinovirüs, influenza, adenovirüsler) nadir • Tekrarlayan yada kronik OM’de  Stafilokok, Pseudomonas, • Gr(-) basiller, anaeroblar • Yenidoğanda  Gr(-)’ler, Grup B Streptokoklar etkendir • Olguların %25’inde kültür steril olabilir.

20. Klinik Bulgular • İnfant döneminde  Huzursuzluk, kusma, ateş, irritabilite, diare, iştahsızlık • Büyük çocuklarda  İşitme kaybı, kulak ağrısı, çınlama, vertigo • Vakaların %3’ünde erken dönemde kulak akıntısı • Ateş sık bir belirti değil (yalnızca %30-50 olguda) • Vücut ısısının 40 C () nadir, olursa  Bakteriyemi yada diğer komplikasyonları düşün • Ateş odağı saptanamayan bir çocukta orta kulak mutlaka DEĞERLENDİRİLMELİDİR.

21. Tanı-1 • Vakaların yarısında otit bilateral • Klinik semptomlar ve kulak zarının muayenesi ile konulur. • Kulak zarı  Kabarık, kalınlaşmış, mat ve hiperemiktir. • Zardaki kızarıklık  Ağrı, ağlama, ateş ile ilişkili olabilir.

22. Akut otitis media’da timpanik mebran

23. Tanı-2 • Pnömatik otoskopi  Hareketsiz zar  Tanıda önemli • Tedaviye yanıtsız / toksik görünümlü hastalarda  Timpanosentez  Etken üretilebilir  Spesifik tedavi

24. Tedavi-1 • Tüm patojenleri ekarte edecek tek bir anti-mikrobiyal ajan yok • Etkenin bilinmediği durumda  ilk seçenek Amoksilin - Klasik uygulama: 40-45 mg/kg/gün 4 dozda oral - Yüksek doz: 80-90 mg/kg/gün 3 dozda 10 gün - Amoksilin+klavülonik asit: 40 mg/kg/gün - Yüksek doz amoksilin+klavülonik asit: 80-90 mg/kg/gün

25. Tedavi-2 • Tedavinin 3. Gününde klinik ve otoskopik bulgularda düzelme yoksa; - Sefuroksim aksetil: 30 mg/kg/gün, 2 doz - Ceftriaxone: 50 mg/kg/gün tek enjeksiyon, 3 gün - Clindamisin: 40 mg7kg/gün - Sefaklor: 40 mg/kg/gün • Aneljezik ve antipretikler faydalı • Antihistaminik, dekonjestan, kortikosteroidler etkisiz. • Kulak üzerine kuru, sıcak pansuman önerilebilir. • AOM’ların %60-80’i spontan tedavisiz düzelebilir.

26. Akut Tonsillo-Farenjit • Akut inflamasyon • <3 yaş virüs • 5-15 yaş Agrubu Beta hemolitok streptokok • 2 yaştan küçük çocuklara nadir • 5 – 15 yaşta en sık • Ateş (40 C)  Baş ağrısı, Karın ağrısı, Kusma • Ateş 1 – 4 gün sürer • Bu semptomlardan saatler sonra boğazda yanma • Tonsillerde büyüme, eritem, eksüda

27. Servikal lenfadenopati (Anterior lenf bezlerinde ve yumuşak) • Yumuşak damakta peteşiler • Akut farenjitin klinik bulguları • Yüksek ateş • 5-15 yaş  % 70-80 streptokokal Tonsillo-farenjit

28. TANI; • Boğaz Kültürü • Lateks Aglütinasyon Testi • KOMPLİKASYONLAR; • Retrofaringeal abse Menenjit • Peritonsiller abse Sinüzit • A Romatizmal ateş Otitis Media • Akut Glomerülonefrit

29. Tedavi • Oral penisilin: 125-250 mg, Günde 3 defa, 10 gün • Tek doz Benzatin penisilin • Amoksisilin:750 mg oral, Tek doz, 10 gün • Sefalosporinler ve Makrolitler: Etkili fakat kullanımı tartışmalı • Boğaz ağrısı için Asetaminofen veya İbuprofen, gargara ve buhar

30. KRUP SENDROMLARI • Krup terimi başlıca larinksi tutan, daha az olarak trakea ve bronşlara yayılım gösteren enfeksiyon halini tanımlamak için kullanılır. • Krup tablosu mekanik ve allerjik nedenlerle de oluşabilir. • Klinik tablo 3-4 günde iyileşen hafif bir hastalıktan, akut epiglottit gibi birkaç saatte ölümle sonuçlanabilen ciddi hava yolu obstrüksiyonuna kadar değişebilir.

31. Tanı özellikleri • Seste kabalaşma ve metalik (havlar tarzda, krüpöz) öksürük. • İnspratuar stridor • Retraksiyonlar • Laringeal obstrüksiyon nedeni ile inspiratuar solunum sıkıntısı

32. Etyoloji-Epidemiyoloji-1 • Sıklıkla viral etkenler (Difteri, bakteriel trakeit, A.epiglottit hariç) • Viral grupta %75 etken Parainfluenza’dır. • Kızamık virusu, adenovirus, RSV, influenza diğer viral etkenlerdir. • Mikoplazma pnömoni %3.6 oranında görülür. • A.epiglottit’te en sık etken H.influenza

33. Etyoloji-Epidemiyoloji-2 • S.pyogenes, S.pnömonia ve S.aureus A.epiglottit’te diğer etkenler. • Viral kuruplar 3 ay—5 yaş, • Bakteryel kruplar 3-7 yaşlarda sıktır. • Erkek çocuklarda sık. • Kış aylarında daha çok görülür.

34. Klinik 4 klinik formu mevcut • Akut laringotrakeobronşit • Akut enfeksiyöz larenjit • Akut spazmodik larenjit (Spazmodik krup) • Akut epiglottit

35. AKUT LARİNGOTRAKEOBRONŞİT • Çocuklarda en sık rastlanan formdur. • Sonbahar ve kış aylarında fazla görülür. • Birkaç gün önce başlayan ÜSYE bulguları vardır. • 3ay-5yaş erkek çocuklarda sıktır. • %15 ailede krup öyküsü vardır. • Viral larenjit geçirenlerde tekrarlama oranı yüksektir. • En sık etken (%75) Parainfluenza’dır • En önemli patoloji inflamatuar ödem, silier harabiyet ve eksuda birikimidir.

36. Klinik-1 • Ateş çok yüksek veya değil ancak toksik görünüm yok. • Geceleri başlayan havlar tarzda öksürük ve inspiratuar stridor. • Ses kısıklığı ve boğukluğu. • Wheezing görülebilir. • Obstrüksiyonun derecesine göre stridorun devamlılığı, suprasternal, infrasternal, interkostal çekilmeler, dispne, siyanoz görülür.

37. Klinik-2 • Semptomlar karakteristik olarak geceleri kötüleşir. • Diğer aile üyelerinde de respiratuar hastalık vardır. • Hastalık birkaç günde düzelir. Nadiren birkaç hafta sürer. • 3-6 yaşta rekürrens sıktır. • AC oskültasyonunda solunum seslerinde azalma, ral, ronküs olabilir. • Hipoksik çocuklarda farinks muayenesinde dil deprese edilmemeli.

38. Tanı • Laboratuvar bulguları tanıda yardımcı değildir. Tanı klinik ile konulur. • Ön-arka boyun grafilerinde subglottik darlığın varlığı tanıda yardımcı olabilir. • Laringoskopide subglottik ödem saptanır.

39. AKUT ENFEKSİYÖZ LARENJİT • Etken sıklıkla virüsler (influenza, rinovirüs, adenovirüsler) • Nadiren A grubu beta hemolitik streptokoklar ve Difteri • Başlangıç genellikle ÜSYE ile karakterize • Havlar tarzda öksürük, seste kabalaşma, inspiratuar stridor görülür. • Küçük çocuklarda solunum distresi syonoza neden olabilir. • Nadiren ağır tablo ve respiratuar arrest gelişir.

40. AKUT SPAZMODİK LARENJİT • 1-3 yaşlarda en sık. • Geceleri olan akut respiratuar stridor ataklarıdır. • Klinik A.laringotrakeobronşite benzer • Ancak hastada ve ailesinde enfeksiyon bulgusu yok. • Sebep bazen viral etkenler. • Allerji ve psikolojik faktörlerin rolü mevcut • GÖR tetiği çekmede önemli

41. AKUT SPAZMODİK LARENJİT-2 • Bazı vakalarda ailevi yatkınlık. • Yılda birkaç kez tekrar edebilir. • Çocuk genelde gece uykudan boğulur gibi metalik öksürükle uyanır ardından inspiratuar stridor gelişir. • Ataklar üst üste birkaç gece azalarak devam eder. • ÜSYE bulguları yoktur. • FM’de farinks arkasında hafif iltihap olabilir.

42. AKUT EPİGLOTTİT • Ölümle sonlanabilen bakteriyel bir kruptur. • Hib aşı öncesi ABD’de tüm larinks enfeksiyonların %10’unu oluşturuyordu. • 2-7 yaşlarda ve kışın sık. Pik yaş 3.5 • Etken H. İnfluenza tip B • Diğerleri S.pyogenes, S.Pnömonia, S.aureus • Başlangıç ani • Viral krupların aksine ÜSYE hikayesi yok

43. AKUT EPİGLOTTİT-2 • Ani başlangıç, hızlı ilerleyen solunum distresi, ağır inspiratuar stridor, yutma güçlüğü ve GD bozukluğunda akla gelmeli • Saatler içinde tam obstrüksiyon olabilir. • Ateş yüksek, toksik görünüm vardır. • Epiglot ödemli, ve kiraz kırmızısıdır. • Yutma güçlüğü, boyunda hiperekstansiyon, seste boğuklaşma var ancak ses kısıklığı yoktur. • Büyük çocuklar oturma pozisyonu tercih eder.

44. AKUT EPİGLOTTİT-3 • Tipik görünüm; ağız açık, dil dışarıda ve salya akması, • Bazen solukluk, siyanoz ve şuur kaybı ile şoka benzer bir tablo, • Tanı, direkt muayene veya laringoskopi ile şiş, kırmızı epiglot görülmesi ile konur. • Kuşkulu olguda farinks muayenesinde dil basacağı kullanılmamalı. Kardiovasküler arrest gelişebilir. • Lateral boyun grafisi yardımcı olabilir.

45. AKUT EPİGLOTTİT-4 • Etken hemokültür ile izole edilebilir. • Lökositoz, sola kayma, toksik granülasyon, menenjit, otit ve pnömoni gelişebilir. • Erken tanı ve tedavi edilemz ise mortalite %50’ye çıkabilir. • Ölümlerin %2’sinde neden hava yolu obstrüksiyonu ve bakteriyemiye bağlı komplikasyonlardır.

46. KRUPLARDA AYIRICI TANI • Bacteryel trakeit • Difterik krup • Yabancı cisim aspirasyonu • Retrofaringeal-Peritonsiller apse • Dıştan ve içten olan larinks basıları • Anjioödem • Hipokalsemik tetani • Astma • Anaflaksi • Psikojenik stridor

47. KRUPLARDA KOMPLİKASYONLAR • Viral krupların %15’inde oluşur. • Enfeksiyon yayılabilir • Bakteryel trakeit (nadiren) • Sekonder bakteryel pnömoni (nadiren) • Bronkopnömoni (aspirasyon) • A.epiglottit komplikasyonları Pnömoni, servikal adenit, otit, menenjit, septik artrit’dir. • Trakeostominin komplikasyonları mediastinal amfizem ve pnömotoraks’tır.

48. KRUPLARDA PROGNOZ • Akut laringotrakeobronşit, larenjit ve spazmodik krupta mükemmeldir. • A.epiglottit’te erken tanı ve tedaviye bağlıdır. • Sık krup geçirenlerde havayolu hiperaktivitesi gelişebilir. • IgE düzeyleri yüksektir.

49. KRUPTA TEDAVİ Viral ve spazmodik krupta tedavi destekleyicidir • Burun tıkanıklığının engellenmesi • Bol sıvı alınması • Nemli hava inhalasyonu (ılık, soğuk buhar) • Hipoksinin düzeltilmesi (%30-40 O2) • %2.25’lik (1:8 dilüe) rasemik epinefrin (2-4 ml/doz) 15 dk süre ile verilmesi. (1-2 saatlik aralar ile tekrarlanabilir)

50. KRUPTA TEDAVİ-2 • Kortikosteroidler (0.3 mg/kg/gün dozunda deksametazon) verilebilir. • İnhale kortikosteroidlerden Budenozid etkilidir. • Antihistaminik, antitusif, ekspektoran ve bronkodilatatör ilaçlar faydasız. • Entübasyon ve trakeotomi gerekebilir. • pH  7.25, PO2  50 mmHg, PCO2  50 mmHg entübasyon endikasyonudur. • Sakinken stridoru olmayan çocuklar evde tedavi edilebilir.