Prof. dr hab. Eleonora Zielińska Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

1. Prof. dr hab. Eleonora ZielińskaWydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego Europejskie standardy w zakresie zwalczania przemocy wobec kobiet

2. Uwagi do tytułu wystąpienia • Trudność wyodrębnienia standardów europejskich ze standardów międzynarodowych • Wszystkie standardy-efektem globalnej współpracy środowisk kobiecych i wypracowanych przez nie strategii: • Przełomowe znaczenie: 1)Konferencja ONZ nt. Praw Człowieka w Wiedniu 1993-Deklaracja w sprawie przemocy wobec kobiet 2) Powołanie Specjalnego Sprawozdawcy ds. Przemocy wobec Kobiet 1994 3) Konferencja ONZ w sprawie kobiet Pekin 1995-Plan działania

3. Założenie strategiczne • Przemoc wobec kobiet naruszeniem praw człowieka –odpowiedzialność państw za niezapewnieni e ochrony przed przemocą • Standardy międzynarodowe i wynikające z tego obowiązki państw ( ang: 3x p) • 1) prosecute – bezwzględnie ścigać sprawców • 2) protect and assist – chronić ofiary i im pomagać • 3) prevent – zapobiegać przemocy poprzez eliminowanie przyczyn (tzn. faktycznej nierówności kobiet i mężczyzn)

4. Zwalczanie przemocy z perspektywy Unii Europejskiej • Eliminacja molestowania seksualnego w zatrudnieniu i dostępie do towarów i usług jako formy dyskryminacji ze względu na płeć (Dyrektywy: 2004/113/WE i 2006/54/WE) • Zwalczanie handlu ludźmi – jako przejawu przestępczości transgranicznej oraz zorganizowanej(Decyzja ramowa 2002/629/WSiSW) • Ochrona ofiar przestępstw (Decyzja ramowa 2002/220/WSiSW) • Wzajemne uznawanie m.in. zakazów wstępu do określonych miejsc i zakazu kontaktowania się z określonymi osobami ( Decyzja ramowa 2008/947/WSiSW ) • Harmonizacja ustawodawstw krajowych-projekt( Feasibility Study 2010) • Programy: STOP, AGIS, Daphne

5. Dokumenty Rady Europy • Deklaracja- 1993, Rekomendacja -2002, Plan działania -2005, Rezolucja -2006; • Konwencja w sprawie działań przeciwko handlu ludźmi -2005 • Konwencja w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet oraz przemocy domowej-2011

6. Przełomowe orzeczenia ETPCz. W sprawach o zgwałcenie • M.C. v. Bułgaria (2000): Brak zgody -czynnikiem decydującym dla uznania, że doszło do gwałtu lub innego nadużycia seksualnego. Państwo ma obowiązek ścigania każdego niedobrowolnego aktu seksualnego, nawet gdy ofiara nie stawiała fizycznego oporu.

7. Przełomowe orzeczenia ETPCZ c.d. W sprawach dot. przemocy domowej • Opuz v.Turcja (2009) :Przemoc domowa -przejawem dyskryminacji ze względu na płeć. Państwo ponosi odpowiedzialność za bezczynność systemu wymiaru sprawiedliwości i bezkarność sprawców • E.S. i inni v. Słowacja : Odpowiedzialność państwa za brak natychmiastowego zapewnienia bezpieczeństwa ofiarom przemocy w ich domu.

8. Inne istotne standardy • natychmiastowa eksmisja agresora( połączona z zakazem zbliżania się) –pierwszoplanowym środkiem do zapewnienia bezpieczeństwa ofiarom • zintegrowane i skoordynowane działania organów wymiaru sprawiedliwości, ochrony zdrowia, opieki społecznej etc. ( zespoły interdyscyplinarne)- warunkiem skuteczności działań pomocowych • aktywna postawa organów wymiaru sprawiedliwości wobec sprawców przemocy - gwarancją zapobieżenia powtórzeniu się aktów przemocy