Racjonalność w ekonomii

1. Racjonalność w ekonomii Gary S. Becker Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich. Ekonomiczna teoria rozrodczości. Marta Kalińska

2. Plan prezentacji • Gary Becker – nowator współczesnej ekonomii. Jego osiągnięcia i główne założenia teorii. • Ekonomiczna teoria rozrodczości według Beckera. Czynniki determinujące liczbę urodzeń. • Przykłady empirycznego zastosowania teorii Beckera. • Podsumowanie. • Pytania do dyskusji.

3. Gary Becker (1930- ) • ekonomista i socjolog amerykański; • przedstawiciel anglo-amerykańskiej szkoły neoklasycznej; • od 1983 profesor nauk ekonomicznych i socjologii na Uniwersytecie w Chicago.

4. Gary Becker • jeden z najwybitniejszych nowatorów we współczesnej ekonomii; • po raz pierwszy stosuje metody analizy ekonomicznej do problematyki zachowań ludzkich wychodzącej daleko poza tradycyjny obszar zainteresowań ekonomii; • Milton Friedman: „nie było drugiego ekonomisty, który by tak bardzo rozszerzył zakres analizy ekonomicznej”.

5. Gary Becker • autor dziewięciu monografii i wielu artykułów naukowych, w których podejmuje nowe wątki dyskusyjne; • ogromny wkład na wielu polach; • silny wpływ zarówno na ekonomistów, jak i na przedstawicieli innych nauk społecznych.

6. Gary Becker • założenie - zasada racjonalności ekonomicznej; • Nagroda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych za "analizę mikroekonomiczną ludzkich zachowań i interakcji wraz z zachowaniami nierynkowymi”.

7. Ekonomiczna teoria rozrodczości • ekonomiczna analiza decyzji o liczebności rodziny • Jakie czynniki determinują liczbę urodzeń? • Które z nich są najważniejsze? • Jaki jest związek między zmiennymi socjoekonomicznymi a płodnością? • punkt wyjścia - każda rodzina ma kontrolę nad liczbą urodzeń oraz nad ich rozkładem w czasie

8. Ekonomiczna teoria rozrodczości • Dzieci = dobra konsumpcyjne • Dzieci = dobra produkcyjne • Becker stara się udowodnić, że teoria popytu na trwałe dobra konsumpcyjne dostarcza logicznych struktur przydatnych do przeanalizowania „popytu” na dzieci.

9. Ekonomiczna teoria rozrodczości • GUSTY dzieci  użyteczność • JAKOŚĆ POTOMSTWA większe wydatki na dziecko = wyższa „jakość” dziecka • DOCHÓD wzrost dochodu  wzrost wydatków na dziecko

10. Ekonomiczna teoria rozrodczości • KOSZTY - Koszt netto = bieżąca wartość oczekiwanych wydatków + skalkulowana wartość usług świadczonych przez rodziców – bieżąca wartość oczekiwanego przychodu – skalkulowana wartość usług świadczonych przez dzieci - Koszt netto (+)  dzieci to trwałedobro konsumpcyjne - Koszt netto (-)  dzieci to trwałedobro produkcyjne - Wysoki koszt netto dzieci w ostatnich latach

11. Ekonomiczna teoria rozrodczości • PODAŻ - „Dzieci nie można kupować na otwartym rynku, trzeba je „produkować” w domu”  niepewność produkcji - użyteczność oczekiwana ≠ użyteczność faktyczna - „zdolność do produkowania” dzieci - każda rodzina będzie się zbliżać do pożądanej przez siebie liczby dzieci - „nadmiar” dzieci = mniejsza konsumpcja innych dóbr (bliskich substytutów ilości dzieci)

12. Zastosowanie empiryczne teorii Liczba narodzin dzieci na 100 par małżeńskich w Indianapolis w zależności od dochodu męża i stosunku do planowania rodziny (małżeństwa białych rodzin protestanckich) Źródło: Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, Gary S. Becker, PWN Warszawa, s.310

13. Zastosowanie empiryczne teorii Przeciętna liczba dzieci na utrzymaniu w rodzinach z jedną osobą zarobkującą (wiek głowy rodziny 35-44 lat) w grupie wylosowanej z członków Unii Konsumentów, kwiecień 1958 Źródło: Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, Gary S. Becker, PWN Warszawa, s.314

14. Podsumowanie • wykorzystanie teorii ekonomii do celów analizy czynników wyznaczających rozrodczość • potraktowanie dzieci jako trwałe dobro konsumpcyjne przynoszące pewien dochód • dochód, koszty dziecka, informacja, niepewność i gusty jako czynniki wyznaczające rozrodczość • liczba dzieci zależna od „zdolności produkcyjnych” rodziny, tj. podaży • pożądana liczba dzieci zależna od dochodu • dodatnia zależność przy założeniu o stałości poziomu znajomości metod antykoncepcyjnych

15. Pytania do dyskusji • Jakie czynniki mają wpływ na rozrodczość? • Jaki jest związek między zmiennymi socjoekonomicznymi a płodnością? • Czy teoria Beckera w istotny sposób wyjaśnia rozrodczość? • Czy wnioski wysnute przez Beckera w pełni odzwierciedlają rzeczywistość? • Czy istnieją zastrzeżenia do zaprezentowanej teorii Beckera?