Weesbronproblematiek

1. Koninklijk besluit betreffende het opsporen van radioactieve stoffen in bepaalde materiaal- en afvalstromen en betreffende het beheer van weesbrongevoelige inrichtingen Richtlijnen voor het gebruik van een meetpoort voor de detectie van radioactieve stoffen in de niet-nucleaire sector

2. Vele toepassingen van radioactiviteit Strikt gereglementeerd KB van 20/07/01 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen Maximale effectieve dosis voor personen van het publiek: 1mSv/12 maanden (20mSv/12 maanden voor beroepshalve blootgestelde personen) Weesbronproblematiek

3. Voorbeeld 1: Algericas (Sp) – 1998  Cs-137 bron in schroot  6 miljoen euro schade Voorbeeld 2: Cs-137 (51 TBq) in puin van afgebroken ziekenhuis  4 doden  Opsporen van ongewenste radioactieve bronnen (=weesbronnen) in de klassieke afval- en recyclagesectoren  Richtlijn 2003/122/Euratom van 22/12/03 – art. 9.3: “de lidstaten moeten de invoering van systemen die toelaten weesbronnen te detecteren aanmoedigen. Daartoe worden op plaatsen waar weesbronnen in het algemeen kunnen worden aangetroffen, zoals grote schrootplaatsen en grote schrootrecyclinginstallaties of op belangrijke doorvoerpunten, waar dienstig, zoals douaneposten, controlesystemen ingevoerd.” Weesbronproblematiek

4. Noodzaak aan reglementair kader voor niet nucleaire-sector dat afdoende bescherming biedt: Verplicht opleggen van plaatsing van meetpoorten in bepaalde inrichtingen Opleggen van richtlijnen voor gebruik van deze meetpoorten Controle op het gebruik van meetpoorten en de richtlijnen Maatregelen inzake de afvoer van radioactieve stoffen Opleggen van maatregelen voor de inrichtingen waar het gebruik van een meetpoort niet verplicht is Weesbronproblematiek

5. FANC in samenwerking met NIRAS – Gewesten - Betrokken sectoren Oplossing voor: Het reglementaire kader Een financieringsoplossing voor weesbronnen Vorming en informatie van betrokken sectoren/werknemers Globale aanpak

6. Container park • Schroothandelaar < 25,000 ton/jaar • Sorteercentra • … • Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar • Afval verbrandingsoven • Smeltoven > 25,000 ton/jaar • Stortplaatsen Preventie Tegen voorkomen van radionucliden in de niet-nucleaire sector Identificatie van de weesbrongevoelige inrichtingen Opleggen van de meest geschikte meetsystemen Inrichtingen => Weesbrongevoelige stromen • Waakzaamheidsprocedure • Opleiding personeel • Reactieprocedure bij het vinden van een bron • Melding aan het FANC Definitie van de weesbron-gevoelige stromen Inrichtingen => Automatisch meetsysteem • Screening met meetpoorten • Interventie door operatoren • Reactieprocedure bij het vinden van een bron • Melding aan het FANC Project van KONINKLIJK BESLUIT Tussen de flux van materiaal behandeld door de afval- en recylage industrie: IDENTIFICATIE VAN DE WEESBRONGEVOELIGE STROMEN • Waarschijnlijkheid van voorkomen van weesbronnen • Gebruik van de afval classificatiecodes, gedefinieerd door de Europese Commissie => WEESBRONGEVOELIGE INRICHTINGEN

7. Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar • Afvalverbrandinsgoven • Smeltoven > 25,000 ton/jaar • Stortplaatsen Richtlijnen voor het gebruik van een meetpoort voor de detectie van radioactieve stoffen in de niet-nucleaire sector(Belgisch staatsblad 04/09/2006) Inrichtingen => Automatisch meetsysteem • Screening met meetpoorten • Interventie door operatoren • Reactieprocedure bij het vinden van een bron • Melding aan het FANC

8. Registratieplicht van de meetpoort en aangifteplicht van een interventie De te volgen stappen bij alarm Acceptatiedrempels Maatregelen inzake stralingsbescherming Richtlijnen voor het gebruik van een meetpoort voor de detectie van radioactieve stoffen in de niet-nucleaire sector(Belgisch staatsblad 04/09/2006) Minimale kwaliteits- en performantievereisten voor de vast opgestelde, automatische meetinstrumenten voor de detectie van radioactieve stoffen in de niet-nucleaire sector(Project KB) Technische bijlage voor erkende deskundigen Publicatie IAEA-TECDOC-1312 : “Detection of radioactive materials at borders” (September 2002) Film

9. FILMWanneer zelf interveneren na een alarm?

10. Registratieformulier op website: www.fanc.fgov.be Te mailen naar radioactivity@fanc.fgov.be Registratieplicht

11. Algemene principes van de richtlijnen (1) Personeel ≠ beroepshalve blootgesteld  Dosislimiet = 1000µSv/jaar

12. Basisprincipes van stralingsbescherming inachtnemen: - Tijd van blootstelling minimaliseren - Enkel de personen noodzakelijk voor de interventie aanwezig - Constante registratie van het dosisdebiet tijdens de interventie Algemene principes van de richtlijnen (2)

13. Terug naar afzender ? NEEN ENKEL en ALLEEN als = Lading uit buitenland (na akkoord FANC) Lading van ziekenhuis Afzender bezit een meetpoort die geregistreerd is bij het FANC NOOIT als dosisdebiet > 5µSv/h ! Algemene principes van de richtlijnen (3)

14. Drempels Analyse van het signaal van de meetpoort (tellen per seconde –cps) • Alarmdrempel (meetpoort) : 5 s (max) • Waarschuwingsdrempel : ~ 20 x achtergrond • Actiedrempel ( homogene verdeling / natuurlijke radioactiviteit) : ~ 3 x achtergrond

15. Drempels (2)

16. CPS > waarschuwingsdrempel: STOP Veiligheidsperimeter instellen Beroep doen op een erkend deskundige FANC verwittigen Drempels (3)

17. Natuurlijke radioactiviteit / homogene verdeling • Vb.: vuurvaste stenen, industrieel afval, slib van waterzuiveringsstations , …. • Homogene, verdeling van de radioactiviteit in de lading (het dosisdebiet is overal hetzelfde) • Als de aard van het probleem gekend is EN het poortsignaal (cps) lager dan de actiedrempel : aanvaarden

18. 1. Meting van het dosisdebiet Het voertuig geleidelijk benaderen als > 5µSv/h !! : stop en erkende deskundige oproepen Als overal op de wand van voertuig < 5µSv/h : de uitbater mag zelf de interventie uitvoeren Enkel overschrijding op één punt en < 20µSv/h : de uitbater mag zelf de interventie uitvoeren De interventie

19. Lokaliseren : scintillatorteller of radiameter Continue opvolging van het dosisdebiet (radiameter / persoonsdosimeter) Dragen van gepaste beschermkledij De interventie 2.Opsporen en lokaliseren van een bron (1)

20. De interventie 2.Opsporen en lokaliseren van een bron (2) • Als dosisdebiet > 20µSv/h (op borsthoogte) : STOP !→ erkende deskundige oproepen • Als dosisdebiet op 10cm van de bron > 500µSv/h: STOP !→ erkende deskundige oproepen • Als dosisdebiet < 20µSv/h → overgaan tot afzonderen van de bron

21. De interventie 3. Homogene besmetting • Kortlevende radionuclide = snel verval (meting na 7 dagen of gekend radionuclide)  wachten tot bijna volledig verval (verbrandingsoven) of dosistempo in contact < 5µSv/h (stortplaats) • Langlevende radionuclide  karakterisatie door erkend deskundige

22. Tijdelijke stockage op de site is toegestaan De afvalstoffen opslaan in een vat (met het radioactiviteitssymbool duidelijk aangebracht!) + vat in een af te sluiten lokaal (dosislimiet) Inventaris van opgeslagen materiaal bijhouden De opslag

23. Indien: Dosistempo aan buitenwand < 1µSv/h (0,5µSV/h indien het permanent bezette werkplaats betreft) Dosistempo binnen het lokaal < 100µSv/h (gemeten ter hoogte van de borst)  Beroep doen op een erkende deskundige De opslag

24. Na de bron te hebben afgezonderd: vrachtwagen met de resterende lading opnieuw door de poort laten passeren Verifiëren of de beschermkledij niet besmet is (contaminatie meter) Indien geen contaminatie meter ter beschikking: beschermkledij in het vat tesamen met de opgeslagen afvalstoffen opbergen om later ook af te voeren Controle op besmettingen

25. REGISTRATIE van de meetpoort bij het FANC AANGIFTE van interventies aan het FANC INVENTARIS van de opgeslagen radioactieve stoffen: jaarlijks overmaken aan het FANC Standaardformulieren: zie website Contactpersonen: Daan Vander Meersch (daan.vandermeersch@fanc.fgov.be) Katleen De Wilde (katleen.dewilde@fanc.fgov.be) Administratie

26. Doel van deze richtlijnen: Verzekeren van stralingsbescherming Uniformiseren van de aanpak Besluit

27. FILMWanneer zelf interveneren na een alarm?

28. Theoretische oefeningen De aangifte De interventie In de praktijk …

29. Oefening 1 Geg. : alarm aan meetpoort : 4563 cps Achtergrond : 0,1 μSv/h = 1301 cps Profiel: Extra gegevens indien nodig: Meting op de wand van vrachtwagen met handtoestel: 3654 cps Meting op de wand van vrachtwagen met handtoestel: 4,8 μSv/h Afzender bekend, de lading zijn vuurvaste stenen afkomstig van afbraakwerken

30. Oefening 1 OPLOSSING:

31. Oefening 1 • WAT ALS… • het alarm bij meetpoort 28032 cps zou bedragen? • de lading afkomstig is van het buitenland?

32. Oefening 2 Geg. : alarm aan meetpoort op 1 januari 2011 : 4563 cps Lading afkomstig van een rusthuis Achtergrond : 0,1 μSv/h = 1301 cps Profiel : Extra gegevens indien nodig: Bron blijkt een zak met pampers Dosistempo op 1 januari 2011 in contact met vat met pampers: 0,6 μSv/h Dosistempo op 4 januari 2011 in contact met vat met pampers: 0,51 μSv/hDosistempo op 7 januari 2011 in contact met vat met pampers: 0,32 μSv/h

33. Oefening 2 OPLOSSING:

34. Oefening 2 • WAT ALS… • Het dosistempo in contact met de gevonden zak 30 μSv/h zou bedragen? • Het dosistempo op borsthoogte met de gevonden zak 30 μSv/h zou bedragen?

35. !! Dient tijdig en correct ingevuld opgestuurd te worden naar radioactivity@fanc.fgov.be om in aanmerking te komen voor financiële tussenkomst door NIRAS!! De aangifte

36. De aangifte Zoek de veelgemaakte fouten in de verschillende aangifteformulieren!

37. De interventie • Er is zonet een alarm afgegaan aan de meetpoort. Het meetpoortsignaal laat toe om zelf te interveneren (<waarschuwingsdrempel). Ga maar aan de slag! • Kies het juiste materiaal • Doe de interventie • Vul het aangifteformulier in • Vertel over je bevindingen