PESTİSİTLER VE HALK SAĞLIĞI

1. PESTİSİTLER VE HALK SAĞLIĞI SağlıkSlaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com

2. Pestisitler, istenmeyen bitki ve canlıları denetim altında tutmak/ önlemek için kullanılan maddeler, bitki büyümesini ayarlayıcı maddeler, yaprak dökülmesini sağlayan maddeler ve nem alıcı olarak kullanılan maddelerdir.

3. yağmur kar Solunan hava sis ÇEVRE besinler Yüzeyel su toprak Yer altı suyu Yaprak dökücü (defoliant) Kurutucu (desicrant) Dezenfektan Dayanıklı (2-5 yıl) Kısırlaştırıcı Orta Dayanıklı (1-18 ay) Çekici (Atractant) Dayanıklılık sürelerine göre Dayanıksız (1-2 hafta) İşlevlerine göre Kaçırıcı (Repellent) Büyüme yönlendirici (Growth Reguloter) Metilen Klorür Triklor etan İnsektisit Herbisit Ksilen Etkili oldukları canlıya göre Fungusit PESTİSİTLER Çözücü Akansit Adjuvan Nematosit Rodentisit İNERT BİLEŞEN Avisit Yayıcı Mollusisit Yapıştırıcı Organik fosforlular N-Metil karbamatlar Sulandırıcı Kimyasal tiplerine göre Klorlu hidrokarbonlar Yağlar Bitkisel kaynaklılar Arsenikliler Fenoksi alifatik asitler Bitkiler canlılar Göz Hayvanlar Duman Sindirim İnsan Sis Solunum Deri Aerosol SağlıkSlaytları <a href=“http://hastaneciyiz.blogspot.com”>sağlık</a>

4. aşınma kökler KAYALAR Kimyasal olaylar Donma çözünme Çoraklaşma (Becoming Salty) Erozyon (erosion) Besin Ögelerinin azalması (Lacking of nutritients) mikroorganizmalar TOPRAK Mineral O2 Mikroorganizmaların ölmesi Su pH Böceklerin ölmesi Tozlaşmanın azalması TOPRAK KİRLİLİĞİ Hava kirleticileri Yağış BİTKİLER kimyasallar SANAYİ ATIKLARI Ağır metaller Petrol atıkları SU KİRLİLİĞİ (Water pollution) Gübre Pestisit Su Canlıları Maden atıkları Evsel atıklar Lağım suları İNSAN VE DİĞER CANLILAR

5. ÇEVRE ( tanım ) : Organizmanın dışında bulunan, organizmayı olumlu ya da olumsuz etkileyen canlı ve-veya cansız elemanların tümüne birden ÇEVRE denir. Kısaca; Organizmanın dışında bulunan her şeydir.

6. Biyotik Yapay Abiyotik Doğal Sosyal Fiziksel Kültürel Kimyasal Biyolojik Psikolojik ÇEVRENİN ÖGELERİ - SINIFLANDIRMA:

7. ÇEVRENİN ÖGELERİ - SINIFLANDIRMA: Hava Canlılar Su Toprak

8. insan Pestisit kullanımı TOPRAK bitki

9. OH- -COO -NH2 -NO2 TOPRAĞA KARIŞAN PESTİSİTLERİN HAREKETİ BUHARLAŞMA Rüzgarla taşınım Yağmur Toprağa karışma Kil ADSORBSİYON Organik Madde Toprağın yapısı, su kapsamı DİFUZYON - YIKANMA Hersbisitlerde yıkanma fazladır Toprağın katalizörlüğü – asit yapısı, KİMYASAL DEĞİŞİM Demiroksit içeriği Güneş ışını Mikroorganizmalar bu grupları hedef alarak parçalar DEGRADASYON Pestisitlerde BİTKİLERİN YAPISINA GİREBİLİRLER.

10. Bitkilerden diğer canlılara Rüzgar ve yağmur buharlaşma degredasyon Bitkiler tarafından alınma Adsorbsiyon Difüzyon ve yıkanma

11. Toprak Kirliliği Toprağa bırakılan zararlı ve atık maddelerle toprağın özelliklerinin bozulmasına toprak kirliliği denir. Toprak kirliliğine neden olan başlıca etmenler; 1. Plânsız kentleşme, 2. Tarımda kullanılan ilaçlar, gübrelemedeki yanlış uygulamalar, 3. Evsel, sanayi ve hastane atıkları, 4. Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları, 5. Nükleer enerji atıkları olan radyoaktif atıklar, 6. Su kirliliği de doğal olarak toprak kirliliğine neden olmaktadır.

12. Toprak kirliliğini önlemek için alınacak önlemler: 1. Sanayi tesisleri ve yerleşim alanları verimli tarım alalarına kurulmamalı, yeşil alanlar artırılmalıdır. 2. Evsel, sanayi ve hastane atıkları toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanıp, depolanmalı ve değerlendirilmelidir. 3. Tarım ilaçlarının uygulanması ve yapay gübre kullanımında yanlış uygulamalar önlenmelidir. 4. Nükleer enerji kullanımı bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. 5. Toplumlar ağaç sevgisi ve ormanların korunması konusunda eğitilmelidir.

13. VEKTÖR KONTROL YÖNTEMLERİ 1. ÇEVRE SAĞLIĞI ÖNLEMLERİ (Vektör yaşama alanlarının ıslahı) 2. BİYOLOJİK KONTROL A. Patojen Ajanların Kullanımı (Bazı bakteri ve mantar) B. Predatörler (Kuş, kurbağa, kertenkele ve bazı balıklar) C. Yapay genetik Değişiklikler (Gelişme düzenleyici hormonlar) 3. KİMYASAL KONTROL YÖNTEMLERİ (İnsektisit/Pestisit)

14. VEKTÖR MÜCADELE İLAÇLARINDA ARANACAK ÖZELLİKLER • DSÖ tarafından önerilmeli, Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlı olmalı • Uygulama bölgesindeki vektörler uygulanacak ilaca dirençli olmamalı • Önerilen uygulama dozunda hedef vektörü öldürmeli diğer canlılara zararı olmamalı • Böcekler üzerinde uzaklaştırıcı etki yapmamalıdır. • Kullanılan ilaç, bitki, toprak su ve havada kolayca parçalanmalı (biodegredasyon)

15. VEKTÖR MÜCADELE İLAÇLARINDA ARANACAK ÖZELLİKLER • İlacın formulasyonu uygulama aracına uygun olmalı • İlacın LD 50 değeri yüksek olmalı • Püskürtüldüğü yüzeylere alet ve ekipmanlara zarar vermemeli • Etkin olmalı • Güvenli olmalı • Ekonomik olmalı

16. Pestisitler ? • Günümüzde yaklaşık 20.000 pestisit var. • Bunların içinde 620 değişik aktif madde bulunmakta • Her gün binlerce kimyasala maruz kalıyoruz • Hava, su, gıda ve tozlar yolu ile TÜM PESTİSİTLER ZEHİRDİR...

17. Üretimi ve kullanımı Tarımda kullanım; % 75-80 Tarım dışı kullanım; Ahşap koruyucu, çimler, evler, işyerleri, endüstride kullanım ( koruyucular, boyalar, yapıştırıcılar, çadır yapımında kullanılan kumaşlar, kemiriciler ve vektörlerle savaşta, uçaklarda)

18. Pestisitler tüm dünyada • Hava • Yağmur, kar • Toprak • Yüzeyel ve yeraltı suları • Sis • Arktik buzullar • Gıda’larda tespit edilmektedirler.

19. Pestisit kullanımı • İlk kullanılan maddeler arsenik ve kükürt • Botanik kökenli maddeler - nikotin (balık avlamak için(16.yy) • Krizantemden elde edilen piretrum (19.yy) • Bakır-arsenik bileşikleri (patates böceğine karşı) • Cıva ve kurşun bileşikleri

20. Pestisit kullanımı 1929 Araclor (Polisiklik Klorinatlı Bifeniller) 1933 hekzaklorobenzen (ilk fungusit) DDT (DİKLORO DİFENİL TRİKLORETAN) 1874 Alman kimyacı Othmar Ziedler sentezledi 1939 etkili bir insektisit olduğu bulundu. 1948 Geigy firmasında çalışan Paul Muller fizyoloji ve tıp Nobel Ödülü aldı.

21. Pestisit kullanımı • Böceklere karşı savaşta pestisit kullanımı. 1940 • 1942 ‘de yaygın DDT kullanımı başladı • 1943’de parathion • 1942’de savaşta İtalya’da tifüs salgınında kullanıldı ve çok etkili oldu.

22. Pestisit kullanımı Kaynak: National Geographic, 1945 (Resimaltı yazısı: D.D.T. İnsanlara zararsız olan güçlü insektisit).

23. Pestisit kullanımı • İlk pestisit yasası ABD’de çıkartıldı. • 1970’de EPA kuruldu, • 1962’de Rachel Carson DDT ve klorlu HC’ların toksik, ekolojik ve insan sağlığına olumsuz etkilerini “Silent Spring” adlı kitabında dile getirdi.

24. Pestisit kullanımı • 1960’lı yıllarda DDT’nin farelerde kanserojen olduğu gösterildi. • 1955’te DSÖ’nün başlatmış olduğu sıtma eradikasyon programında kullanıldı ve 15 milyon yaşamı kurtardı. • Sivrisineklerle beslenen pek çok hayvan türünün de ölümüne neden olduğu belirlendi. • 1969 yılında İsveç’te, 1971’de ABD’de yasaklandı.

25. Pestisitlerin kullanımı RAF ÜSTÜ KULLANIM Aerosol, band, yem, evcil hayvan bakım ürünü, bahçe ve bitkisel çit bakımı amacı ile kullanılmaktadır. Evde kullanılan pestisitler; Herbisit; 2,4, glyphosate (Roundup), simazine

26. Pestisitlerin kullanımı RAF ÜSTÜ KULLANIM İnsektisit; diazinon, chlorpyriphos, carbaryl, dichlorvos (DDVP), metoksiklor, malathion, pyrenthrin, pyrethroid, propoxur (Baygon) Fungusitler; manb, captan, benomyl, chlorothalonil (Daconil)

27. Pestisitlerin kullanımı HALK SAĞLIĞINDA KULLANIM En yaygın kullanımı sıtma kontrolüdür. Ancak zamanla insektisitlere direnç gelişmiştir. Flariasis, şistosomiasis, tripanasomiasis, rodent kontrolünde de kullanılmaktadır.

28. Pestisitlerin kullanımı Halk sağlığı için kullanılacak pestisitin nitelikleri; • Hedef canlıya spesifik olarak toksik olmalıdır • İnsanlara zarar vermemelidir • Ucuz olmalıdır • Kolay uygulanabilmelidir • Toksik olmayan maddelere kolayca dönüşebilmelidir • Yanıcı, korozif ve patlayıcı olmamalıdır • Boyayıcı etkisi olmamalıdır

29. PESTİSİTLERİN SAĞLIK ETKİLERİ

30. PESTİSİTLERİN insanlara OLUMSUZ ETKİSİ ağız yoluyla deri yoluyla solunum yoluyla ANİ ZEHİRLENME YAVAŞ ZEHİRLENME LD 50(Letal Doz 50) Her bir pestisitin LD50 düzeyi bilinmeli, ticari ambalajlarının üzerine yazılmalı, kullanıcı bu konuda bilinçlendirilmelidir

31. PESTİSİTLERİN çiftlik hayvanlarına OLUMSUZ ETKİSİ ağız yoluyla deri yoluyla solunum yoluyla ANİ ZEHİRLENME YAVAŞ ZEHİRLENME /BİRİKİM LD 50(Letal Doz 50) Et, süt, yumurta..

32. PESTİSİTLERİN faydalı böceklere OLUMSUZ ETKİSİ Belirtiler: Arı hareketsizliği Arı kovanlarının önünde çok sayıda ölü arı Önlemler: Faydalı böceklerin duyarlı olduğu dönemde ilaçlamaktan kaçınmalı Gereksiz tekrarlı ilaçlamalardan kaçınmalı Uygun dozlarda kullanmalı İlaçlama gece yapılmalı Çiçeklenme devresinde ilaçlama yapılmamalı Toz preparatlardan kaçınmalı

33. PESTİSİTLERİN balıklara OLUMSUZ ETKİSİ Suda eriyenler Ani yoğunluk artışı ANİ ÖLÜM DOLAYLI ETKİ Granül ve tozlar Yavaş yavaş salınım

34. PESTİSİTLERİN kuş/yabani hayvanlara OLUMSUZ ETKİSİ Doğrudan temas ÖLÜM BİRİKİM Ölmüş hayvanları yemek Fonksiyon bozukluğu Üreme azalması

35. PESTİSİT kalıntılarının OLUMSUZ ETKİSİ Akut etki Zehirlenme ÖLÜM Yüksek doz ilaçlı yiyecek-içecek LD 50 Kronik etkilenim Birikim Düşük doz ilaçlı yiyecek-içecek MAK

36. Pestisitler Vücuda Nasıl Girer ? • Deri (en çok) Pestisidler, etkilenimden sonra aylarca deride kalabilirler. • Deri yolu ile alınan pestisitin emilme hızı bazı faktörlerden etkilenmektedir; • Ciltte yara, kesi ya da ezik varsa • Cilt nemli veya terli ise • Pestisit ciltte uzun süre kalırsa

37. Pestisitler Vücuda Nasıl Girer ? • Özellikle vücudun belli bölgeleri pestisitle temas etmişse. Örneğin yaygın olarak kullanılan “PARATHİON” için emilim hızları kulak yolundan %47 kafa derisinden %32 avuç içinden %12 ön koldan %8.6 gözler ve genital bölgeden %100

38. Pestisitler Vücuda Nasıl Girer ? • Pestisit solvent şeklinde kullanılıyorsa (granüler formdan daha kolay emilir) • Pestisitlerde adjuvan olarak yapıştırıcılar kullanıldıysa bunlar, cilde, eşyalara daha kolay yapışırlar

39. KİMLER RİSK ALTINDADIR ? • Pestisit formülasyonu hazırlayan kişiler Çiftçiler, Tarım işçileri ve diğer işçiler, Yapısal böcek kontrol teknisyenleri (eksterminatörler), Çim ve bahçe bakım görevlileri • Pestisit imalatında çalışan işçilerEtkilenim en az (olması gerekir) • Hasat işlerinde ve bakım işlerinde çalışanlarYapraklarda ve yüzeyde kalan pestisitler

40. KİMLER RİSK ALTINDADIR ? • Tarımsal üretim bölgelerine yakın yaşayanlar • Tüm toplum, özellikle çocuklarPestisit kalıntıları, genel ilaçlama (böcek bombaları, aerosol spreyleme ile ilaçlamalarda) • Pestisitlerin diğer bir tehlikesi patlama ve yangın riski yaratmalarıdır.

41. Biyolojik birikimle canlıların vücudunda yoğunlaşabilir (Biyokonsantrasyon, biyomagnifikasyon) Pestisit Toprak Su kütleleri Planktonlar (265 kat) Küçük balıklar (500 kat) Büyük balıklar (75.000 kat) Kuşlar (80.000 kat) Biyolojik birikim

42. SAĞLIK ETKİLERİ KRONİK AKUT • Kanser riski Zehirlenmeler • Aplastik anemi • Doğum defektleri • Üreme sistemi ve fertilite üzerine olumsuz etkiler • Nörolojik hasar • Endokrin bozukluklar

43. PESTİSİTLERİN HEMEN ORTAYA ÇIKAN ETKİLERİ • Zehirlenme ve ölüm • Kaza sonucu zehirlenmelerdünyada 3,5-5 milyon vaka3 milyonu ileri derecede şiddetli20.000 ölüm • Bilinçli zehirlenmeler2 milyon200.000 ölüm

44. PESTİSİTLERİN KRONİK SAĞLIK ETKİLERİ • Kanser riski • Aplastik anemi • Doğum defektleri • Üreme sistemi ve fertilite üzerine olumsuz etkiler • Nörolojik hasar • Endokrin bozukluklar

45. Kanser • İstatistiksel olarak önemli risk artımı saptananlar:Non Hodgkin lenfoma, lösemi, multiple myeloma, karaciğer kanseri, testis kanseri, beyin kanseri, akciğer kanseri • Çiftçilerde: dudak, mide, cilt, prostat, beyin, Hodgkin hastalığı, multipl myeloma, lösemi Karaciğer, testis akciğer

46. Sterilite • 1,2 dibromo 3 kloropropan (DBCP) • Etilen dibromür (EDB): Azospermi (sperm olmaması) Oligospermi (sperm sayısının 20 milyonun altında olması)

47. Doğum defektleri • Tarım işçilerinin çocuklarında ekstremite eksikliği yüksek • Tarımsal kırsal kesim bölgelerinde yaşayanlarda ekstremite defektleri artmış • Bağda çalışanlarda yapılan bir araştırmada kendiliğinden düşük, düşük ve sterilite oranları artmış

48. KRONİK NÖROTOKSİK ETKİLER • Pestisit nedenli gecikmiş nöropati • Bazı organofosfat pestisitler • Demiyelinizasyona bağlı kas zayıfllığı, • Alt ekstremitelerin felci • Başlangıç akut etkilenimden 2-4 hafta sonra • EPN, trichlorfon, dichlorvos, DEF, isofenphos ve leptophos • Mısırda pamuk tarlalarında kullanılan leptophos binlerce mandanın felcine ve ölmesine neden olmuş

49. Nörodavranışsal ve nöropsikolojik etki • Organofosforlu pestisitlerAğır mental ve psikolojik değişiklikler • Çok küçük miktarda pestisitPsikoz semptomlarında ağır alevlenmeler • Pestisit uygulayıcılarında ağır psikolojik bozukluklar • Bellek, psikolojik durum ve düşünme yeteneğinde önemli azalma • Metil bromürToksik psikoz ve geri dönüşü olmayan nörolojik ve nörodavranışsal sekeller (akut zehirlenme ve kronik etkilenim

50. ENDOKRİN BOZUKLUKLAR • Vücuttaki hormonların üretimini ve salınımını etkileyebilirler • Çok sayıda pestisit östrojenin etkisini taklit eder veya bloke eder • Bazıları androjenleri veya tiroid hormonlarını bloke eder • Hipospadias, • erkeklerde meme uçlarında aşırı büyüme, • kriptoşidizm, • semen kalitesinde azalma, • cinsel gelişimde gecikme • anormal davranışlar. • Alachlor, Aldicarb, Atrazine, Benomyl, Carbaryl, Chlorpyrifos, Cyanazine, Endosulfan, Lindane, Malathion, Mancozeb, Maneb, Methomyl, Methyl, Metiram, Metolachlor, PCNB, PCP, Pyrethrins, Resmethrin, Simazine, Tributyltin methacrylate, Tributyltin oxide, Vinclozolin.