Konferencja „Wizerunek, role i kompetencje psychologiczne bibliotekarza ”

1. Konferencja „Wizerunek, role i kompetencje psychologiczne bibliotekarza” Zorganizowana w związku z obchodami Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich Cielądz 23.04.2013r.

2. Wizerunek bibliotekarek i bibliotekarzy Statystyczny profil: • Przeciętny pracownik biblioteki gminnej to kobieta (95%); • Z wyższym, pomaturalnym lub średnim wykształceniem; • Powyżej 40 lat; • Pracująca w zawodzie około 20 lat; • Pracująca 40 h tygodniowo. • ( źródło: Raport Biblioteki w Polsce; www.biblioteki.org)

3. Oczekiwania wobec kompetencji nowoczesnych bibliotekarzy: • Kreatywność; • Bycie ekspertem w planowaniu, organizowaniu, realizacji, kontroli i ocenie procesów biblioteczno-informacyjnych; • Doskonale rozwinięte umiejętności komunikacyjne i praca w zespole; • Sprawność w korzystaniu z nowoczesnych technologii. (źródło: M. Majewska „Kompetencje bibliotekarza wobec zmian społecznych i edukacyjnych)

4. Stereotypy wizerunku bibliotekarzy: • Osoba smutna; • Szara, bezbarwna; • W grubych szarych okularach. Stereotypy odnośnie pracy bibliotekarzy: • Nudna; • Słabo płatna, bez możliwości zrobienia kariery.

5. Źródła powstania stereotypu bibliotekarza: • Brak wiedzy na temat specyfiki bibliotecznej pracy; • Przeświadczenie, że praca w tym zawodzie jest spokojna i polega jedynie na podawaniu książek; • Wymagania stawiane bibliotekarzom są coraz wyższe. Oczekiwane od bibliotekarzy umiejętności do niedawna nie były łączone z pracą w bibliotece; • Dysonans pomiędzy wysokimi wymaganiami a niskim wynagrodzeniem; • Utrwalanie stereotypowego obrazu bibliotekarza w książkach, filmach. • Doświadczenia czytelnika;

6. Przełamywanie stereotypów: • Konsekwencja pozytywnych doświadczeń z lat szkolnych, budowanie zaufania i sympatii (przykład Billa Gatesa); • Niekonwencjonalny sposób zderzenia stereotypu na przykładzie Akcji Odjazdowy Bibliotekarz. Pomysł rajdu rowerowego zrodzony w 2009.r przez jedną z łódzkich bibliotekarek. Bibliotekarz na rowerze budzi ciekawość, zwraca uwagę, uśmiech. Z zestawieniem pęka stereotyp. Akcja łączy ludzi, modyfikuje myślenie o bibliotekarzu, bibliotekach.

7. Bibliotekarz jako BARISTA – mistrz i mistrzyni parzenia kawy i spotkań na KAWIE Metafora na temat znaczenia i zadań współczesnego bibliotekarza (Źródło: Małgorzata Borowska, Maja Branka, Joanna Wcisło „Docenić bibliotekę. Jak skutecznie prowadzić rzecznictwo.”)

8. Spotkanie na KAWIE – zadania stojące przed bibliotekami:

9. Zadaniem biblioteki jest pośredniczenie pomiędzy książką i czytelnikiem ale również organizowanie wystaw, spotkań z pisarzami, konkursów. Angażowanie we wspólne działania społeczności. Integruje grupy i środowiska (np.: nauczyciele, seniorzy, młodzież, artyści).

10. Gromadzona w postaci książek, ale poprzez działania niestandardowe „wychodzi” do ludzi i tym samym jest miejscem ważnym. Rosnące zbiory zarówno tradycyjne, jak i multimedialne, cyfryzacja przyciągają nowych użytkowników. Edukacja Informacja Wiedza Prowadzenie różnorodnych działań edukacyjnych, dzięki którym różne grupy wiekowe i społeczne podnoszą swoje kompetencje.

11. BARISTA - role pełnione przez bibliotekarza:

12. Bibliofil Ważna cecha bibliotekarzy miłość do książek, którą powinni zarażać czytelników w każdym wieku. Animator Inicjatywa zachęcająca ludzi do wychodzenia z domu i wspólnego działania, aktywizowanie (np.: seniorzy). Regionalista Gromadzenie publikacji na temat regionu, opracowywanie dokumentów życia społecznego. Informatyk Przewodnik po świecie informacji cyfrowej.

13. Świadomość i cel działania zawodowego, a ograniczenia finansowe i konieczność dopasowania się do zmieniających się wymogów otoczenia. Adwokat biblioteki Coraz częściej bibliotekarze wchodzą w rolę trenera – edukatora, szczególności dla społeczności lokalnej. Trener Strateg To nowe wyzwanie, wymagające od bibliotekarzy wizji, celów swojej pracy na najbliższe lata.

14. Kompetencje nowoczesnego bibliotekarza (według M. Majewskiej) Kompetencje bibliotekarza wobec zmian społecznych i edukacyjnych, [online]. [dostęp 14 kwietnia 2013]. Dostępny w World Wide web:http//epedagogiczna.edu.pl/upload/file/dokumenty/jarocin6.pdf prakseologiczne –wyrażające się skutecznością bibliotekarza w planowaniu, organizowaniu, realizacji, kontroli i ocenie procesów biblioteczno-informacyjnych; informatyczne –wyrażające się sprawnym korzystaniem z nowoczesnych technologii informacyjnych i medialnych;

15. komunikacyjne–wyrażające się skutecznością zachowań językowych w relacjach bibliotekarz – czytelnik, użytkownik; współdziałania–wyrażające się skutecznością zachowań prospołecznych i sprawnością integracyjną bibliotekarza w środowisku społecznym, umiejętnością pracy w zespole; KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE I SPOŁECZNE kreatywne –wyrażające się innowacyjnością, niestandardowością działań bibliotekarza

16. Kompetencje komunikacyjne bibliotekarzy: • Wiedza o komunikowaniu interpersonalnym; • Wykorzystanie technik werbalnych i niewerbalnych w dialogu z użytkownikiem, • Umiejętność słuchania i rozumienia treści wypowiadanych przez użytkownika; • Nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktu z klientem; • Umiejętne rozwiązywanie konfliktów; • Umiejętności negocjacyjne; • Postawa asertywna; • Umiejętności komunikowania się w grupie , zespole.

17. Kompetencje współdziałania: • Rozumienie związków pomiędzy własną postawą zawodową i własną charakterystyką osobowościową; • Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych poprzez negocjowanie i kompromis; • Umiejętność działania – organizowanie pracy własnej i innych; • Umiejętność współpracy z czytelnikiem; • Umiejętność współpracy z instytucjami w otoczeniu społecznym biblioteki w celu stworzenia jak najlepszego wizerunku swojej placówki.

18. Kompetencje kreatywne bibliotekarzy: • Wyzwalanie kreatywnych zachowańi samodzielności myślenia w działaniach biblioteczno – informacyjnych; • Postawa refleksyjnego praktyka, który ocenia swoje wybory i działania zawodowe; • Aktywne poszukiwanie okazji do rozwoju zawodowego; • Twórcze motywowanie do pracy siebie i innych.

19. Wybrane aspekty predyspozycji psychologicznych w zawodzie bibliotekarza: Kreatywność Myślenie kreatywne to badanie alternatyw, poszukiwanie i weryfikowanie kolejnych hipotez aż do odnalezienia rozwiązania przy wykorzystaniu różnych danych i inspiracji.

20. Cechy osoby kreatywnej:

21. Jak sami sobie przeszkadzamy w kreatywnym myśleniu? Bob McKim, amerykański naukowiec, który w latach 60 badał tę cechę na Standford Universyty, lubił robić ze swoimi studentami następujący eksperyment. Prosił ich o narysowanie na kartce w ciągu 30 sekund swojego sąsiada siedzącego obok. Gdy studenci pokazywali sobie gotowe dzieła, pojawiło się dużo śmiechu, ale i wstydu. Właściwie za każdym razem McKim słyszał słowo „przepraszam”, którym wymieniali się studenci. Dowodzi to jak bardzo boimy się oceny naszych pomysłów. Ten strach powoduje, że myślimy zachowawczo, stosując sprawdzone schematy myślenia.

22. Pułapki myślenia kreatywnego: • Dążenie do ładu, prostoty, symetrii znanych kształtów; • Obawa przed oceną; • Kierowanie się stereotypami; • Nieumiejętność wyjścia poza dane; • Założenie, że coś jest niemożliwe • Przyzwyczajenie do schematu. Kreatywność i innowacyjność kojarzy się z buntem, szaleństwem, poruszaniem się pod prąd. E. De Bono przekonuje, „że jeśli potraktujemy kreatywność w postaci myślenia>>w bok<<, czyli lateralnego, jako normalną część procesu przetwarzania informacji, okaże się, że inteligentni konformiści są lepszymi , oryginalniejszymi twórcami niż buntownicy, dlatego, że lepiej opanowują reguły gry, czyli w tym wypadku reguły kreatywności.”

23. Krótka kreatywna rozgrzewka  Grupowe opowiadanie/bajka/ Idea zaczerpnięta została z nurtu psychoterapii Gestalt. Wykorzystywana w arteterapii, treningach rozwoju interpersonalnego, terapiach grupowych. Drodzy uczestnicy, Zachęcam każdego z Was, do tego, aby wspólnie potrenować kreatywność. Pierwsza wskazana osoba zacznie opowiadać wymyśloną historię, wypowiadając jedno zdanie. Kolejna osoba dodaje swoje zdanie do zdania poprzednika. Ostatnia osoba kończy historyjkę. • Ważne: • Nie oceniamy wypowiedzi innych; • Nie zastanawiamy się nad tym, co inni sobie pomyślą o naszej wypowiedzi.

24. Inne warunki ćwiczenia: • Uczestnicy siedzący w okręgu; • Osoba wymyślająca swoje zdanie, przed wypowiedzeniem wypowiada zdanie poprzednika; • Jeden z uczestników grupy spisuje całą bajkę. Po dokończeniu opowieści grupa dzieli się na połowę. Jedną tworzą aktorzy wystawiający nowoutworzoną sztukę, drugą widzowie.

25. To, co najważniejsze – wnioski: • Ćwiczenie kształtuje myślenie wychodzące poza ramy, granice, jak również myślenie równoległe; • Doskonali umiejętność słuchania drugiej osoby; • Kształtuje umiejętność współpracy w grupie; • Pobudza wyobraźnię; • …….. „Szaleństwem jest robienie w kółko tej samej rzeczy i oczekiwania różnych rezultatów” A. Einstein

26. Proces kreatywnego rozwiązywania problemów składa się z: • Identyfikacji problemu; • Kreowania pomysłów; • Oceny pomysłów koncepcji.

27. Identyfikacja problemu, metody: • Analiza SWOT, • Metoda sześciu pytań (Sześć Kapeluszy E. DeBono).

28. Objaśnienie zasad analizy SWOT: Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych): S (Strengths) – mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu, W (Weaknesses) – słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu, O (Opportunities) – szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany, T (Threats) – zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej. Wreszcie - informacja, która nie może być poprawnie zakwalifikowana do żadnej z wymienionych grup, jest w dalszej analizie pomijana jako nieistotna strategicznie.

29. Diagram analizy SWOT:

30. Metoda sześciu kapeluszy E. DeBono Metoda ta pozwala na twórcze podejście do rozwiązywania problemów, dzięki skorzystaniu z sześciu różnych perspektyw, z których można spojrzeć na sytuację, zadanie, problem. Różne kolory symbolizują różne sposoby myślenia używanego w rozwiązywaniu problemów. Zmieniając jeden kapelusz na drugi, jednocześnie zmieniamy też sposób myślenia. Kapelusz Czerwony- emocje "Jakie uczucia wchodzą tutaj w grę?„ „Co podpowiada Ci intuicja?” Czerwony kapelusz czerwony kapelusz silnie związany jest z wyrażaniem emocji, namiętności, impulsywności i uczuciowym przejaskrawianiem rzeczywistości. Czerwony kapelusz za najważniejszy aspekt problemu uznaje wrażenia, intuicje, przeczucia i uczucia.

31. Metoda sześciu kapeluszy E. DeBono: Kapelusz Biały – obiektywizm „Spójrz na fakty chłodnym okiem, spróbuj przeanalizować” Biały kapelusz biały kapelusz jest całkowitym przeciwieństwem czerwonego, wskazuje na czystość, sterylność, neutralność i logikę. Biały kapelusz zajmuje się faktami i liczbami.

32. Kapelusz Czarny – pesymizm „Co by było gdyby?” Czarny kapelusz to podejście logiczno -pesymistyczne, negatywne, ma oceniać i ostrzegać przed zagrożeniami. Człowiek w czarnym nakryciu głowy, nadmiernie krytykuje rzeczywistość, widzi tylko złe jej aspekty. Czarny świat jest pełen zagrożeń, pełen negatywizmu i niepowodzeń. Zadaniem zakładającego czarny kapelusz jest wykazanie wszystkich wad, niedociągnięć, braków i zagrożeń. Czarny kapelusz szuka dziury w całym, sprawdza czy wszystko do tej pory omawiane na pewno jest słuszne. Pokazuje wszystkie konsekwencje, które mogą wyniknąć z przyjętego rozwiązania.

33. Kapelusz Żółty – optymizm „Kto zyska na rozwiązaniu problemu?” Ubranie żółtego kapelusza, to przyjęcie pozytywnej postawy, można powiedzieć wręcz optymizm totalny. Żółty świat jest radosny, widzi tylko pozytywne aspekty rozwiązania. Żółty kapelusz jest dokładnym przeciwieństwem czarnego. Żółte myślenie to ciekawość, przyjemność i poszukiwanie radości.

34. Kapelusz Zielony – możliwości „Jak widzi ten problem ktoś stojący z boku?” Zieleń kapelusz zielony to kolor urodzaju, rozwoju, wyrastania roślin. Zielony kapelusz jest pełen pomysłów, pełen nowych możliwości. Człowiek w zielonym ma za zadanie pokazać nowe spojrzenie, nowe punkty widzenia rzeczywistości. Zielony "nie drąży" starych pomysłów, zielony ukazuje nowe drogi. Kapelusz Niebieski – organizacja „Do czego doprowadziła Cię ta analiza, jakie wysuwasz wnioski?” Człowiek w kapelusz niebieski niebieskim kapeluszu to chłodny bezstronny obserwator. Jego naczelnym zadaniem jest kontrola toku myślenia, to niebieski ma plan on narzuca dyscyplinę.

35. 7 nawyków skutecznego działania: Proaktywność To pierwszy i podstawowy nawyk skutecznego działania. Oznacza bycie przede wszystkim osoba samoświadomą i odpowiedzialną za własne życie. Osoby proaktywne nie poddają się warunkom zewnętrznym ani wpływom innych ludzi. Mają odwagę i dojrzałość konieczną w ponoszeniu porażek. Przeciwieństwo stanowią osoby reaktywne, które nie podejmują inicjatywy, lecz dopasowują się do panujących warunków . Zaczynaj z wizją końca Wspinając się po drabinie kariery, często zapominamy dokąd zmierzamy. Ważna jest samoświadomość, wizja tego, co tak naprawdę się dla nas liczy. Najpierw rób to, co najważniejsze

36. Myśl w kategoriach wygrana – wygrana Nawyk ten oparty jest na przekonaniu, że dóbr wystarczy dla wszystkich i sukces jednej osoby nie oznacza strat innej. Staraj się najpierw zrozumieć potem być zrozumianym Ta zasada to klucz do skutecznej komunikacji między ludźmi. Synergia Jest umiejętnością, dzięki której jesteśmy w stanie twórczo współpracować i razem z innymi tworzyć coś, czego jeszcze nie było.

37. Ostrzenie piły  • Ma na celu zadbanie o nas samych i odnawianiu czterech wymiarów swojej natury: • Fizycznej – ćwiczenie, odżywianie, kontrola poziomu stresu; • Społeczno – emocjonalnej – empatia, synergia, poczucie bezpieczeństwa, • Duchowej – jasnych wartości • Umysłowej – czytania, wizualizowania, pisania, planowania.

38. Dziękuję za uwagę! Owocnej drogi rozwoju osobistego i zawodowego! Więcej o prowadzącej – mgr Sylwii Nowak www.septc.pl.tl