Ιωάννης Ιγγλεζάκης Δ.Ν., Δικηγόρος Επ. Καθηγητής Νομ. Σχολής ΑΠΘ

1. Το Δίκαιο του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Ιωάννης ΙγγλεζάκηςΔ.Ν., ΔικηγόροςΕπ. Καθηγητής Νομ. Σχολής ΑΠΘ

2. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ • Ηλεκτρονικό εμπόριο: το εμπόριο που αφορά την ηλ. διεξαγωγή συναλλαγών. Παραδείγματα: • Ηλεκτρονική εμπορία αγαθών και υπηρεσιών • Παράδοση ψηφιακού περιεχομένου μέσω δικτύου • Ηλεκτρονική μεταφορά κεφαλαίων • Ηλεκτρονική φορτωτική • Ηλεκτρονικές δημοπρασίες • Δημόσιες προμήθειες • Απευθείας εμπορική προώθηση προϊόντων κοκ.

3. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ Μορφές ηλεκτρονικών συναλλαγών: Α) έμμεση (offline) διεξαγωγή συναλλαγών Β) άμεση (online) διεξαγωγή συναλλαγών Διάκριση συναλλαγών του ηλεκτρονικού εμπορίου: B2B B2C B2A C2C (User to User)

4. Φορεί ς παροχής υπηρεσιών Οι συναλλασσόμενοι στις ηλεκτρονικές αγορές Αποδέκτες υπηρεσιών Consumer Business Administration Consumer-to-Consumer Π.χ. ιδιωτικές δημοπρασίες Consumer-to-Business Π.χ. ιδιωτική ιστοσελίδα με αγγελίες για εύρεση εργασίας Consumer-to-Administration Π.χ. ηλεκτρονική πυοβολή φορολογ. δήλωσης Consu-mer Business-to-Consumer Π.χ. αγορές προϊόντων σε ηλεκτρονικά καταστήματα Business-to-Business Π.χ. παραγγελίες από επιχειρήσεις προς προμηθευτές Business-to-Administration Π.χ. ηλεκτρονική υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ, πληρωμή εισφορών ΙΚΑ Business Administration-to-Consumer Π.χ. Online έκδοση πιστοποιητικών Administration-to-Administration Π.χ. διασυνοριακή συνεργασία Δημ. υπηρεσιών Administration-to-Business Π.χ. Δημόσιες Προμήθειες Administration

5. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ Οικονομική σημασία Το Διαδίκτυο από μέσο διεξαγωγής συναλλαγών μετατρέπεται στην ίδια την αγορά Πολλές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται μόνο στο Διαδίκτυο Μειώνονται οι εμπορικές βαθμίδες Το μέγεθος των επιχειρήσεων δεν παίζει ρόλο (small is beautiful)

6. Υπηρεσίες Διαδικτύου WWW – World Wide Web Μετά την ανάπτυξη του στη δεκαετία του ’90 πολλές επιχειρήσεις είδαν τις δυνατότητες που προσφέρει για τη διεξαγωγή συναλλαγών Ηλ. ταχυδρομείο (e-mail) Δίαυλοι συζητήσεων (chat rooms) Κατάλογοι διευθύνσεων (mailing lists) Ομάδες συζητήσεων (newsgroups) Μεταφορά αρχείων (FTP) Τηλεχειρισμός υπολογιστή κοκ. Κυρίως χρησιμοποιούνται οι δύο πρώτες υπηρεσίες

7. Οδηγία 2000/31/ΕΚ Θεσπίζει ένα συνεκτικό νομικό πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στο πλαίσιο της ΕΕ «Οριζόντια» προσέγγιση Συμπληρώνει το acquis communautaire Αίρει τα εμπόδια στην ανάπτυξη των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας (ΚτΠ) και εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς

8. ΠΔ 131/2003 Πεδίο εφαρμογής Υπηρεσίες ΚτΠ (=κάθε υπηρεσία που συνήθως παρέχεται έναντι αμοιβής, με ηλεκτρονικά μέσα εξ αποστάσεως και κατόπιν προσωπικής επιλογής ενός αποδέκτη υπηρεσιών) Προϋπόθεση ο παρέχων υπηρεσίες να ασκεί ουσιαστικά μια οικονομική δραστηριότητα για αόριστη χρονική διάρκεια

9. ΠΔ 131/2003 Πεδίο εφαρμογής (συνέχεια) Δεν εφαρμόζεται στις υπηρεσίες ραδιοφωνικών και ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων Υπηρεσίες ΚτΠ είναι οι υπηρεσίες που διαβιβάζονται από σημείο σε σημείο Δεν είναι οι υπηρεσίες που παρέχονται μέσω τηλεφώνου, φαξ και τέλεξ

10. ΠΔ 131/2003 Εξαιρούμενοι τομείς: Φορολογικός τομέας Προσωπικά δεδομένα Συμφωνίες ή πρακτικές διεπόμενες από τη νομοθεσία περί καρτέλ Δραστηριότητες συμβολαιογράφων, εκπροσώπηση πελατών, συμμετοχή σε τυχερά παιχνίδια Προώθηση πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας Προστασία δημόσιας υγείας και των συμφερόντων του καταναλωτή

11. ΠΔ 131/2003 Ορισμοί Φορέας παροχής υπηρεσιών: κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που παρέχει μια υπηρεσία ΚτΠ Εγκατεστημένος φορέας παροχής υπηρεσιών: ο φορέας που ασκεί ουσιαστικώς μια οικονομική δραστηριότητα μέσω μιας μόνιμης εγκατάστασης για αόριστη χρονική διάρκεια Αποδέκτης υπηρεσιών: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που χρησιμοποιεί, επαγγελματικώς ή άλλως, μια υπηρεσία ΚτΠ Καταναλωτής: το φυσικό πρόσωπο που επιδιώκει στόχους εκτός της εμπορικής ή επαγγελματικής του δραστηριότητας.

12. ΠΔ 131/2003 Κανόνας της ελεύθερης κυκλοφορίας υπηρεσιών Δεν επιτρέπεται να περιορίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών της ΚτΠ που προέρχονται από άλλο κράτος μέλος για λόγους που αφορούν τον συντονισμένο τομέα (=περιέχει κανόνες που πρέπει να τηρεί ο φορέας παροχής υπηρεσιών σχετικά με την ανάληψη δραστηριότητας υπηρεσίας ΚτΠ [προσόντα, έγκριση, κοινοποίηση] και την άσκηση δραστηριότητας υπηρεσίας ΚτΠ (ποιότητα ή περιεχόμενο πληροφοριών, διαφήμιση, σύναψη συμβάσεων, ευθύνη κοκ)

13. ΠΔ 131/2003 Εξαιρούμενοι τομείς: Πνευματική ιδιοκτησία (συγγραφικά δικαιώματα, συγγενικά δικαιώματα, προστασία ημιαγωγών, βάσεων δεδομένων) και Βιομηχανική Ιδιοκτησία Διαφήμιση κινητών αξιών Ασφάλειες ζωής Ελευθερία επιλογής εφαρμοστέου δικαίου Συμβατικές υποχρεώσεις σε καταναλωτικές συμβάσεις Συμβάσεις μεταβίβασης ακινήτων Μη ζητηθείσα ηλεκτρ. επικοινωνία μέσω ηλ. ταχ/μειου

14. ΠΔ 131/2003 Κανόνας της εφαρμογής του δικαίου του κράτους εγκατάστασης (Αρχή του κράτους προέλευσης) Όταν ένας φοράς που είναι εγκατεστημένος στην Ελλάδα προσφέρει υπηρεσίες της ΚτΠ στην Ελλάδα ή σε άλλο κράτος μέλος πρέπει να εφαρμόζονται γι’ αυτές οι σχετικές διατάξεις του εθνικού δικαίου που εμπίπτουν στον συντονισμένο τομέα (=περιέχει κανόνες που πρέπει να τηρεί ο φορέας παροχής υπηρεσιών σχετικά με την ανάληψη δραστηριότητας υπηρεσίας ΚτΠ [προσόντα, έγκριση, κοινοποίηση] και την άσκηση δραστηριότητας υπηρεσίας ΚτΠ (ποιότητα ή περιεχόμενο πληροφοριών, διαφήμιση, σύναψη συμβάσεων, ευθύνη κοκ)

15. ΠΔ 131/2003 Αρχή του κράτους προέλευσης Κατά την οδηγία, στόχος δεν είναι η θέσπιση κανόνων ιδιωτικού διεθνούς δικαίου ή διεθνούς δικαιοδοσίας Βρίσκει εφαρμογή το ελληνικό δίκαιο που διέπει την ανάληψη, την άσκηση δραστηριότητας ΚτΠ, και την ποιότητα και το περιεχόμενο των υπηρεσιών (Όχι μόνο οι διατάξεις που αφορούν την διοικητική εποπτεία του ηλ. εμπορίου) Συνεπώς εφαρμόζεται όχι μόνο το πδ

16. ΠΔ 131/2003 Εξαιρέσεις: Η αρχή του κράτους προέλευσης δεν βρίσκει εφαρμογή σε ζητήματα δικαίου πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, όπως και σε ζητήματα domain names Επίσης, ισχύουν οι προαναφερθείσες εξαιρέσεις

17. ΠΔ 131/2003 Αρχή της μη αναγκαίας προηγούμενης άδειας Η ανάληψη και η άσκηση δραστηριότητας φορέα παροχής υπηρεσιών της ΚτΠ είναι ελεύθερη με την επιφύλαξη των καθεστώτων έγκρισης που δεν αφορούν ειδικά και αποκλειστικά τις υπηρεσίες της ΚτΠ ή των καθεστώτων έγκρισης στον τομέα των τηλεπικοινωνιών (ήδη 3431/2006 – άρθρο 21 – γενική άδεια)

18. ΠΔ 131/2003 Υποχρεωτικά παρεχόμενες πληροφορίες Ο φορέας παροχής υπηρεσιών οφείλει εκτός από τα στοιχεία του άρθρου 4 §§ 2, 9 Ν. 2251/1994 να προσφέρει στους αποδέκτες και τις αρμόδιες αρχές, εύκολη, άμεση και συνεχή πρόσβαση στις εξής πληροφορίες: επωνυμία του φορέα, γεωγραφική διεύθυνση στην οποία είναι εγκατεστημένος, στοιχεία άμεσης επαφής, αριθμό εγγραφής στο εμπορικό ή άλλο δημόσιο μητρώο, στοιχεία εποπτικής αρχής, για επαγγελματίες, την ένωση που είναι εγγεγραμμένοι, επαγγ. τίτλο και μνεία επαγγελμ. κανόνων, και τέλος τον αριθμό αναγνώρισης ΦΠΑ

19. Ηλεκτρονική κατάρτιση συμβάσεων Κατάρτιση ηλεκτρονικών συμβάσεων Ηλεκτρονική υπογραφή Διαδικασία κατάρτισης Ηλεκτρονική Τραπεζική

20. Ηλεκτρονικό έγγραφο εγγραφές δεδομένων στο μαγνητικό δίσκο ενός η/υ, που, αφού γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας από την κεντρική μονάδα επεξεργασίας, αποτυπώνονται, με βάση τις εντολές του προγράμματος, κατά τρόπο αναγνωρίσιμο από τον άνθρωπο είτε στην οθόνη του μηχανήματος είτε στον προσαρτημένο εκτυπωτή (printout).

21. Ορισμός εγγράφου κατά τον ΠΚ Άρθρο 13 γ΄ εδαφ δευτ.: έγγραφο είναι και κάθε μέσο το οποίο χρησιμοποιείται από υπολογιστή ή περιφερειακή μνήμη υπολογιστή, με ηλεκτρονικό, μαγνητικό ή άλλο τρόπο, για εγγραφή, αποθήκευση, παραγωγή ή αναπαραγωγή στοιχείων, που δεν μπορούν να διαβαστούν άμεσα, όπως επίσης και κάθε μαγνητικό, ηλεκτρονικό ή άλλο υλικό στο οποίο εγγράφεται οποιαδήποτε πληροφορία, εικόνα, σύμβολο ή ήχος, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό, εφόσον τα μέσα και τα υλικά αυτά προορίζονται ή είναι πρόσφορα να αποδείξουν γεγονότα που έχουν έννομη σημασία.

22. Ορισμός εγγράφου κατά τον ΑΚ ΑΚ 160: Αν ο νόμος ή τα μέρη όρισαν για τη δικαιοπραξία έγγραφο τύπο, το έγγραφο πρέπει να έχει την ιδιόχειρη υπογραφή του εκδότη. Αν πρόκειται για σύμβαση, η υπογραφή των συμβαλλομένων πρέπει να τεθεί στο ίδιο έγγραφο. Δεν υπάρχει ορισμός για το ηλεκτρονικό έγγραφο στον ΑΚ ούτε και στο πδ 131/2003

23. Ορισμός ηλεκτρονικού εγγράφου κατά τον γερμΑΚ BGB § 126a Elektronische Form (1) Soll die gesetzlich vorgeschriebene schriftliche Form durch die elektronische Form ersetzt werden, so muss der Aussteller der Erklärung dieser seinen Namen hinzufügen und das elektronische Dokument mit einer qualifizierten elektronischen Signatur nach dem Signaturgesetz versehen. (2) Bei einem Vertrag müssen die Parteien jeweils ein gleichlautendes Dokument in der in Absatz 1 bezeichneten Weise elektronisch signieren.

24. Εγκυρότητα ηλεκτρονικών συναλλαγών αρχή του ατύπου των δικαιοπραξιών 158 (εξαίρεση ΑΚ 63, 680 § 2, 849, 873, 1033 ακίνητα, 1721 διαθήκη) – το πρόβλημα έγκειται κυρίως ως προς την αποδεικτική λειτουργία του ηλεκτρονικού εγγράφου.

25. Απαιτήσεις ασφάλειας στο ηλεκτρονικό περιβάλλον ο παραλήπτης των δεδομένων να μπορεί να είναι βέβαιος για την ταυτότητα του αποστολέα (αυθεντικότητα των δεδομένων), να μην είναι δυνατή η αλλοίωση των δεδομένων κατά τη μετάδοσή τους μέσω δικτύου (ακεραιότητα), να αποκλείεται η δυνατότητα, τα εμπλεκόμενα μέρη να αρνηθούν ή να αμφισβητήσουν εκ των υστέρων κακόπιστα τη συμμετοχή τους σε αυτή (μη αποποίηση ευθύνης), τα δεδομένα που διαβιβάζονται να μην αποκαλύπτονται σε πρόσωπα πέρα από αυτό προς το οποίο απευθύνονται (εμπιστευτικότητα)

26. Ηλεκτρονική υπογραφή μέθοδος τεκμηρίωσης με ηλεκτρονικά μέσα που χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένες μηχανικές απεικονίσεις με σκοπό να διασφαλίσει αφενός τη γνησιότητα και ακρίβεια της δήλωσης βούλησης που περιέχουν και αφετέρου τα στοιχεία του προσώπου που προβαίνει στη δήλωση αυτή ΠΔ 150/2001: «ως ηλεκτρονική υπογραφή νοούνται τα δεδομένα σε ηλεκτρονική μορφή, τα οποία είναι συνημμένα σε άλλα ηλεκτρονικά δεδομένα ή συσχετίζονται λογικά με αυτά και τα οποία χρησιμεύουν ως μέθοδος απόδειξης της γνησιότητας»

27. Τύποι ηλ. Υπογραφής ΡΙΝ. Διασφαλίζεται η μυστικότητα του κωδικού αριθμού – μειονέκτημα για την εφαρμογή της στα ανοικτά δίκτυα ότι απαιτεί την προκαταρκτική συμβατική επαφή των μερών, δηλ. κατάρτιση σύμβασης –πλαίσιο και την ύπαρξη σχέσης εμπιστοσύνης Κρυπτογραφία – κρυπτογράφηση των ηλεκτρονικών δεδομένων που απαρτίζουν τη δήλωση βούλησης και ειδικότερα: α) κρυπτοθέτηση (διασφαλίζει το απόρρητο της επικοινωνίας, χρησιμοποιείται στις συναλλαγές ηλεκτρ. Τραπεζικής και στο ηλεκτρονικό εμπόριο, π.χ. SSL – δεν διασφαλίζει τη γνησιότητα, την ακεραιότητα και την προέλευση των δεδομένων), β) η κρυπτογραφία ως μέθοδος ηλ. Υπογραφής. Χρήση δύο τύπων συστημάτων, 1) συμμετρικό σύστημα, 2) ασύμμετρο Άλλες τεχνικές, π.χ. βιομετρικοί μέθοδοι, υπογραφή με ηλεκτρονικό στυλό, μαθηματικός υπολογισμός του γραφικού χαρακτήρα του υπογράφοντος.

28. ΣΥΜΜΕΤΡΙΚΟΣ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΕΝΟΣ ΚΛΕΙΔΙΟΥ Αποστολέας (γνωρίζει το μυστικό κλειδί) Απλό κείμενο Κρυπτογραφημένο Παραλήπτης (γνωρίζει το μυστικό κλειδί) Κρυπτογραφ. - Απλό κείμενο Α β γ œŠÞß Αβγ œŠÞß Αλγόριθμος κρυπτογράφησης Αλγόριθμος αποκρυπτογράφησης

29. ΑΣΥΜΜΕΤΡΟΣ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΔΥΟ ΚΛΕΙΔΙΩΝ – ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ – ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΚΛΕΙΔΙΟΥ Αποστολέας (γνωρίζει το μυστικό ιδιωτικό κλειδί) Παραλήπτης (γνωρίζει το δημόσιο κλειδί του παραλήπτη) Ζεύγος κλειδιών Κρυπτογραφημένο κείμενο Απλό κείμενο Απλό κείμενο Κρυπτογραφημένο κείμενο Αβγ Αβγ œŠÞß œŠÞß Ιδιωτικό κλειδί Δημόσιο κλειδί

30. Πιστοποίηση της ηλ. υπογραφής πάροχος υπηρεσιών πιστοποίησης": φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή άλλος φορέας, που εκδίδει πιστοποιητικά ή παρέχει άλλες υπηρεσίες, συναφείς με τις ηλεκτρονικές υπογραφές. επιβεβαίωση της αυθεντικότητας του ιδιοκτήτη και των χαρακτηριστικών ενός δημοσίου κλειδιού με την έκδοση ενός πιστοποιητικού (ηλεκτρονικής βεβαίωσης σχετικά με την ταυτότητα ενός ατόμου, περιέχει επίσης ψηφιακή υπογραφή).

31. Ηλ. υπογραφη με το Outlook Express

33. Ψηφιακό πιστοποιητικό

34. Έννομες συνέπειες της ηλεκτρονικής υπογραφής Βάσει του άρθρου 8 § 1 π.δ. 131/2003 σε συνδυασμό με το άρθρο 3 § 1 π.δ. 150/2001, καθίσταται δυνατή η ευθεία εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 160 ΑΚ και του άρθρου 443 ΚΠολΔ προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, που α) βασίζεται σε αναγνωρισμένο πιστοποιητικό και β) δημιουργείται από ασφαλή διάταξη δημιουργίας υπογραφής, εξομοιώνεται κατά πλάσμα δικαίου με την ιδιόχειρη υπογραφή

35. Έννομες συνέπειες της ηλεκτρονικής υπογραφής Απλή ηλ. υπογραφή: παρέχει τα εχέγγυα για την εγκυρότητα των συμβάσεων, για τις οποίες δεν προβλέπεται έγγραφος τύπος (158 ΑΚ) και έχει αποδεικτική αξία, δηλ. το έγγραφο που φέρει απλή ηλεκτρονική υπογραφή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικό έγγραφο κατά το άρθρο 444 § 3 ΚΠολΔ

36. Κατάρτιση ηλεκτρονικής σύμβασης Προϋπόθεση για την κατάρτιση οποιασδήποτε σύμβασης είναι η σύμπτωση δύο δηλώσεων βουλήσεως (πρόταση – αποδοχή) που αποβλέπουν σε συγκεκριμένο έννομο αποτέλεσμα και από την κατάρτισή της δεσμεύει τα μέρη. Ομόφωνα δεκτή άποψη ότι η ηλεκτρονική δήλωση βούλησης είναι γνήσια δήλωση βούλησης (ο ρόλος του η/υ βοηθητικός)

37. Απαγόρευση παρακώλυσης κατάρτισης ηλεκτρονικών συμβάσεων (ΠΔ 8 § 1) 1. Με την επιφύλαξη των διατάξεων του Προεδρικού Διατάγματος 150/2001 (Α' 125) για τις «ηλεκτρονικές υπογραφές» επιτρέπεται η κατάρτιση συμβάσεων με ηλεκτρονικά μέσα.  2. Η προηγούμενη παράγραφος δεν εφαρμόζεται (α) στις συμβάσεις που θεμελιώνουν ή μεταβιβάζουν εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων, (β) στις συμβάσεις οι οποίες απαιτούν έκτου νόμου την προσφυγή σε δικαστήρια, δημόσιες αρχές ή επαγγέλματα που ασκούν δημόσια εξουσία, (γ) στις συμβάσεις οι οποίες εμπίπτουν στο οικογενειακό ή κληρονομικό δίκαιο.

38. Άρθρο 3 πδ 150/2001: 1. Η προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή που βασίζεται σε αναγνωρισμένο πιστοποιητικό και δημιουργείται από ασφαλή διάταξη δημιουργίας υπογραφής επέχει θέση ιδιόχειρης υπογραφής τόσο στο ουσιαστικό όσο και στο δικονομικό δίκαιο. 2. Η ισχύς της ηλεκτρονικής υπογραφής ή το παραδεκτό της ως αποδεικτικού στοιχείου δεν αποκλείεται από μόνο τον λόγο ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου.

39. Προσυμβατικές υποχρεώσεις 288 ΑΚ – 197: κατά τις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη σύμβασης, τα μέρη οφείλουν να συμπεριφέρονται σύμφωνα με καλή πίστη - συναλλακτικά ήθη (το στάδιο των διαπραγματεύσεων αρχίζει με οποιαδήποτε επαφή) Ειδικότερα: Α) υποχρεώσεις πληροφόρησης του φορέα παροχής υπηρεσιών Β) Αποστολή ηλ. αλληλογραφίας Γ) Υποχρέωση πρόληψης εσφαλμένου χειρισμού

40. Υποχρεώσεις πληροφόρησης Εκτός από άρθρο 4 ν. 2251/19954 και εφόσον δεν έχουν συμφωνήσει διαφορετικά τα συμβαλλόμενα μέρη που δεν είναι καταναλωτές, ο φορέας παροχής υπηρεσιών πρέπει να παρέχει τουλάχιστον τις εξής πληροφορίες : (α) τα διάφορα τεχνικά στάδια έως τη σύναψη της σύμβασης, (β) εάν ο φορέας παροχής υπηρεσιών θα αρχειοθετήσει ή όχι τη σύμβαση μετά τη σύναψη της καθώς και εάν προβλέπεται δυνατότητα πρόσβασης σε αυτήν, (γ) τα τεχνικά μέσα που θα επιτρέπουν τον εντοπισμό και τη διόρθωση σφαλμάτων ηλεκτρονικού χειρισμού πριν από την ανάθεση της παραγγελίας, (δ) τις γλώσσες στις οποίες μπορεί να συναφθεί η σύμβαση, (ε) τους σχετικούς κώδικες δεοντολογίας στους οποίους υπόκειται, καθώς και τα στοιχεία που επιτρέπουν την πρόσβαση στους εν λόγω κώδικες με ηλεκτρονικά μέσα.

41. Αποστολή ηλ. αλληλογραφίας Άρθρο 4 § 6 ν. 2251/1994 (συμβάσεις από απόσταση): απαγόρευση χρησιμοποίησης τεχνικών για την πρόταση σύναψης σύμβασης χωρίς τη συναίνεση του καταναλωτή Άρθρο 9 § 10 ν. 2251/1994: αποστολή διαφ. μηνυμάτων μόνο με συναίνεση καταναλωτή – εξαίρεση § 11 Ν. 2472/1997 – παράνομη συλλογή δεδομένων Άρθρο 6 πδ 131/2003: Εμπορική επικοινωνία με παραλήπτη που δεν την έχει ζητήσει, αν γίνεται με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και εφόσον δεν απαγορεύεται, πρέπει να αναγνωρίζεται σαφώς και επακριβώς ευθύς ως περιέλθει σ' αυτόν Υποχρέωση τήρησης και έρευνας μητρώων επιλογών

42. Άρθρο 11 ν. 3471/2006 1. Η χρησιμοποίηση αυτόματων συστημάτων κλήσης, ιδίως με χρήση συσκευών τηλεομοιοτυπίας (φαξ) ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, και γενικότερα η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών με οποιοδήποτε μέσο ηλεκτρονικής επικοινωνίας, με ή χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών και για κάθε είδους διαφημιστικούς σκοπούς, επιτρέπεται μόνο αν ο συνδρομητής συγκατατεθεί εκ των προτέρων ρητώς. 2. Δεν επιτρέπεται η πραγματοποίηση μη ζητηθεισών επικοινωνιών για τους ανωτέρω σκοπούς, εφόσον ο συνδρομητής έχει δηλώσει προς τον φορέα παροχής διαθεσίμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ότι δεν επιθυμεί γενικώς να δέχεται τέτοιες επικοινωνίες. Ο φορέας υποχρεούται να καταχωρίζει δωρεάν τις δηλώσεις αυτές σε ειδικό κατάλογο συνδρομητών, ο οποίος είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου.

43. 3. Τα στοιχεία επαφής ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αποκτήθηκαν νομίμως, στο πλαίσιο της πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών ή άλλης συναλλαγής, μπορούν να χρησιμοποιούνται για την απευθείας προώθηση παρόμοιων προϊόντων ή υπηρεσιών του προμηθευτή ή για την εξυπηρέτηση παρόμοιων σκοπών, ακόμη και όταν ο αποδέκτης του μηνύματος δεν έχει δώσει εκ των προτέρων τη συγκατάθεση του, υπό την προϋπόθεση ότι του παρέχεται κατά τρόπο σαφή και ευδιάκριτο η δυνατότητα να αντιτάσσεται, με εύκολο τρόπο και δωρεάν, στη συλλογή και χρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών του στοιχείων, και αυτό σε κάθε μήνυμα σε περίπτωση που ο χρήστης αρχικά δεν είχε διαφωνήσει σε αυτή τη χρήση. 4. Απαγορεύεται η αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, που έχουν σκοπό την άμεση εμπορική προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών, όταν δεν αναφέρεται ευδιάκριτα και σαφώς η ταυτότητα του αποστολέα ή του προσώπου προς όφελος του οποίου αποστέλλεται το μήνυμα, καθώς επίσης και η έγκυρη διεύθυνση στην οποία ο αποδέκτης του μηνύματος μπορεί να ζητεί τον τερματισμό της επικοινωνίας. 5. Οι ανωτέρω ρυθμίσεις ισχύουν και για τους συνδρομητές που είναι νομικά πρόσωπα. Άρθρο 11 ν. 3471/2006

44. Πρόληψη εσφαλμένου χειρισμού (άρθρο 10) 1. Εφόσον δεν έχουν συμφωνήσει διαφορετικά τα συμβαλλόμενα μέρη που δεν είναι καταναλωτές, όταν ένας αποδέκτης υπηρεσίας προβαίνει σε παραγγελία με τεχνολογικά μέσα: - ο φορέας παροχής υπηρεσιών οφείλει να αποστείλει αποδεικτικό παραλαβής της παραγγελίας του αποδέκτη χωρίς περιττή καθυστέρηση και με ηλεκτρονικά μέσα, - η παραγγελία και το αποδεικτικό παραλαβής θεωρείται ότι έχουν παραληφθεί όταν τα μέρη στα οποία απευθύνονται έχουν πρόσβαση σ' αυτά, - ο φορέας παροχής οφείλει να θέτει στη διάθεση του αποδέκτη της υπηρεσίας κατάλληλα, αποτελεσματικά και προσιτά μέσα που θα επιτρέψουν να επισημάνει και να διορθώσει τα λάθη του κατά τον ηλεκτρονικό χειρισμό πριν από την ανάθεση της παραγγελίας. 2. Η παράγραφος 1, πρώτη και τρίτη περίπτωση δεν εφαρμόζεται σε συμβάσεις που συνάπτονται αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μέσω άλλων ισοδύναμων ατομικών μέσων επικοινωνίας.

45. Διάκριση ανάμεσα σε πρόταση και πρόσκληση για την υποβολή πρότασης Αποτελεί η προσφορά αγαθών προς πώληση ή η παροχή υπηρεσιών από έναν προμηθευτή σε μία σελίδα Internet, δεσμευτική πρόταση υπό την έννοια του άρθρου 185 ΑΚ ή πρόσκληση για υποβολή προτάσεως (invitatio ad offerendum) ;

46. πρόταση ή πρόσκληση για την υποβολή πρότασης η διαφήμιση εμπορευμάτων και υπηρεσιών μέσω του Internet αποτελεί πρόσκληση από μέρους του προμηθευτή για την υποβολή πρότασης και όχι πρόταση Όταν η προσφορά του προμηθευτή συνιστά πρόταση προς αόριστα πρόσωπα (ad incertas personas) τότε η προσφορά του φορέα παροχής υπηρεσιών θα μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί πρόταση, υπό την προϋπόθεση ότι υφίστανται διαθέσιμα εμπορεύματα και ότι η σύμβαση μπορεί να συντελεσθεί με μόνη την αποδοχή, υπό τις προϋποθέσεις της ΑΚ 193

47. Άλλες ρυθμίσεις πδ 131/2003 σχετικά με τη διαδικασία σύναψης σύμβασης (Άρθρο 10 πδ 131/2003) 1. Εφόσον δεν έχουν συμφωνήσει διαφορετικά τα συμβαλλόμενα μέρη που δεν είναι καταναλωτές: - ο φορέας παροχής υπηρεσιών οφείλει να αποστείλει αποδεικτικό παραλαβής της παραγγελίας του αποδέκτη χωρίς περιττή καθυστέρηση και με ηλεκτρονικά μέσα, - η παραγγελία και το αποδεικτικό παραλαβής θεωρείται ότι έχουν παραληφθεί όταν τα μέρη στα οποία απευθύνονται έχουν πρόσβαση σ' αυτά, - ο φορέας παροχής οφείλει να θέτει στη διάθεση του αποδέκτη της υπηρεσίας κατάλληλα, αποτελεσματικά και προσιτά μέσα που θα επιτρέψουν να επισημάνει και να διορθώσει τα λάθη του κατά τον ηλεκτρονικό χειρισμό πριν από την ανάθεση της παραγγελίας. 2. Η παράγραφος 1, πρώτη και τρίτη περίπτωση δεν εφαρμόζεται σε συμβάσεις που συνάπτονται αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μέσω άλλων ισοδύναμων ατομικών μέσων επικοινωνίας.

48. Ειδικές μορφές ηλεκτρονικών εγγράφων Συναλλαγματική Η συναλλαγματική όπως και τα λοιπά συστατικά αξιόγραφα δεν μπορεί, κατά τη θεωρία, να αντικατασταθεί από το ηλεκτρονικό έγγραφο, διότι σε αυτό ατονεί η ιδιόρρυθμη σύνδεση εγγράφου και δικαιώματος (εγχάρτωση) Όμως, οι χρηματιστηριακοί τίτλοι τηρούνται πλέον ηλεκτρονικά (Ν. 1806/1988 όπως τροποποιήθηκε από Ν. 1892/1990 & Ν. 1969/1991 )

49. Ειδικές μορφές ηλεκτρονικών εγγράφων Πίστωση έναντι εγγράφων ΝΔ 17/7-13/6/1923 – ενέγγυος πίστωση Υπόσχεση της τράπεζας προς τον πελάτη για άνοιγμα πίστωσης υπέρ τρίτου με την προσαγωγή των φορτωτικών εγγράφων. Κανόνες του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου ICC no 500 Επέκταση των κανόνων - eUCP

50. Ειδικές μορφές ηλεκτρονικών εγγράφων Φορτωτική (δηλωτικό και αιτιώδες αξιόγραφο) CMI Rules – κανόνες για την ηλεκτρονική φορτωτική Το προσωπικό κλειδί αντικαθιστά την υπογραφή των μερών