De jurisdictie en het toepasselijke recht op een pensioenovereenkomst en uitvoeringsovereenkomst

1. De jurisdictie en het toepasselijke recht op een pensioenovereenkomst en uitvoeringsovereenkomst Vereniging voor pensioenrecht 6 maart 2007 Marielle Koppenol-Laforce, partner-advocaat Houthoff Buruma Postbus 75505 1070 AM Amsterdam tel. 020 605 6393 m.koppenol@houthoff.com

2. Toepasselijk recht: overeenkomsten • EVO (Rome I-Vo-ontwerp) • Verdrag inzake het toepasselijke recht op verbintenissen uit overeenkomst, Rome 1980, in werking sinds september 1991 • WCL • Wet Conflictenrecht Levensverzekering; implementatie richtlijn leven (nooit aangepast na tweede RLL) • Gevolg: verwijzing naar artikelen RL kloppen niet en er is geen rekening gehouden met de toevoeging van “algemeen belang” in nieuwe RLL

3. Pensioenovereenkomst • PW: onduidelijk wat de reikwijdte is • Pensioenovk: onderdeel van arbeidsovk, dus volgt toepasselijk recht op arbovk? • MvT: PW van toepassing als werknemer in NL werkt • Loopt niet per se gelijk met toep recht op arb ovk • Laat soms categorieën uit de boot vallen

4. EVO: arbeid (na 1 sept 1991) • Art. 3: rechtskeuze • Art. 6: rechtskeuze kan niet de dwingende beschermende bepalingen voor werknemer uit zonder rechtskeuze toepasselijke recht opzij zetten

5. EVO: arbeid (na 1 sept 1991) • Art. 6: objectief toep recht: • recht van plaats waar arbeid gewoonlijk wordt verricht (jaar omslagpunt; WAGA half jaar) • werk op meer dan één plaats: land van vestiging indienstneming, tenzij nauwer verbonden met ander recht Uitleg één plaats/meerdere plaatsen van arbeid: Rutten/Cross EEX (plaats waar altijd naar wordt teruggekeerd en van waaruit arbeid wordt verricht

6. Consequentie EVO op Pensioen ovk • Ttv aangaan pensioenovk: • Wkn werkt in NL, woont in Dui/Belg + wkg in NL: • NL recht: via objectieve aankn • Wkn woont in NL, werkt in Belg + wkg in Belgie (Minister: PW nvt?) • Nl recht: via rechtskeuze mogelijk, conflict met Belgisch Pensioenbep.? • Wkn woont in Belg, werkt overal + wkg in NL (Min: PW nvt?) • NL recht: rechtskeuze of plaats van vestiging van wkg in NL ttv indienstneming

7. Wanneer dus de PW? • PW geeft niet duidelijk aan wanneer de PW van toepassing is. • De toelichting van de minister is: plaats van arbeid gewoonlijk in NL (5 jaars regeling uit fiscale wetgeving; bij arbeidsovk echter meestal 1 jaar uit de ILO-verdragen) • Maar hoe dan met: pensioenovk volgt arbeidsovk? • Wat is het werkland voor piloten ed? Toch aanknopen bij toepasselijk recht op arb ovk?

8. Conclusie toep recht Pensioenovk • De conclusie is dat de reikwijdte van de PW niet duidelijk is. • Is maatgevend • arbeidsovereenkomst Nederlands recht, of • werknemer werkt gewoonlijk in Nederland verricht, (ongeacht tijdelijke tewerkstelling elders), of • een combinatie van beide? • Van het woonlandbeginsel wordt uitdrukkelijk afstand genomen in de MvT (p. 22).

9. Uitvoeringsovereenkomst • Ter uitvoering van pensioenovk: werkgever moet uitvoeringsovk afsluiten: • Keuze voor verzekeraar: dan een levensverzekering • De WCL van toepassing • Werkgever verzekeringsnemer; werknemer begunstigde • Pensioenovk en uitv.ovk: verschillend recht

10. WCL; verwijzingsregels • Uitkeringsovereenkomst • Toep. Recht: recht van de lidstaat van de verbintenis= • Gewone verblijfplaats verzekeringnemer-nat pers • Plaats van betrokken vestiging van verzekeringsnemer-rechtspersoon • Aannemelijk: tijdstip sluiten ovk • Bron: art. 5 WCL, art. 32 4de RLL (was art. 4)

11. WCL: rechtskeuze • WCL: rechtskeuze • voor nationaliteit verzekeringnemer • Niet relevant bij rechtspersonen • Als land vestiging dat toestaat • NL: art. 3 EVO: vrijheid • Dus: plaats van vestiging werkgever, tenzij rechtskeuze

12. Uitvoeringsovk: verzekeringnemer • De werkgever is verzekeringnemer: • Kan tbv buitenlandse vestiging; • Obj regel: recht vest wkg; • Kan niet-Nederlands zijn • Rechtskeuze: • NL recht als buitenlandse recht van vestiging dat toestaat

13. Buitenlands recht op uitvoeringsovk • Artikel 2a Regelen verzekeringsovereenkomsten PSW is overgenomen in art. 29 PW: als de uitvoeringsovk niet door Nederlands recht wordt beheerst, verwijzing naar de PW verplicht. • Beperking: Werkgever met buitenlandse verzekeraar!

14. EVO (I) • overeenkomsten, uitz art. 1, o.a. • verzekering met risico in eu (WCL en WCS) • Echter: WCL verwijst naar EVO voor: • rechtskeuze: art. 3 • geen band nodig gekozen recht-casus • impliciet ook geldig • alle omstandigheden nationaal: slechts keuze voor regelend recht (lid 3)

15. EVO (II) • 4RLL: art. 32 lid 4: voorrangsregels • Vgl EVO • art. 7 lid 1: derdelandsnormen • art. 7 lid 2: lex fori • Is PW voorrangsregel: niet duidelijk; art. 29 PW?

16. EVO : verzekeringen niet- WCL • objectieve aanknoping: art. 4 • recht woonplaats karakteristieke prestant ttv sluiten ovk • hoofdbestuur bij rechtspersoon, ovk in uitoefening bedrijf/beroep:hoofdvestiging, of vestiging als prestatie ingevolge ovk door die vestiging moet worden verricht • niet vast te stellen/nauwere band: dat recht (strikte toepassing Balenpers-arrest)

17. EVO : verzekeringen niet- WCL • Wie is karakteristieke prestant: • Verzekeringen: verzekeraar (ander systeem voor risico's in EU)

18. Procesrecht: rechterlijke beslissingen • EEX-Vo (1 maart 2002) • Rv (1 jan. 2002) art. 6, 8 en 56 lid 3 gewijzigd per 15 okt '05 • EET (21 oktober 2005)

19. Woonplaats vennootschap: EEX-Vo • EEX: Artikel 60. – 1. Voor de toepassing van deze verordening hebben vennootschappen en rechtspersonen woonplaats op de plaats van: • hun statutaire zetel, of • hun hoofdbestuur, of • hun hoofdvestiging

20. Verzekering en EEX-Vo • Aparte afdeling; toepassing op uitvoeringsovk: • Art. 8-14 EEX-Vo • Rechtsmacht t/o verzekeringsnemer: • Alleen wp verzekeringsnemer • Geen forumkeuze vooraf mogelijk • Rechtsmacht t/o verzekeraar • Wp verzekeringnemer (begunstigde; werknemer bij zijn claim) • Wp verzekeraar, relevante vestiging