İhracatçı Eğilim Araştırması 3. Çeyrek Sonuçları Ekim 2010 Temmuz-Eylül Gerçekleşmeleri

1. İhracatçı Eğilim Araştırması 3. Çeyrek Sonuçları Ekim 2010 Temmuz-Eylül Gerçekleşmeleri Ekim-Aralık Beklentileri 1

2. İçindekiler İçindekiler 2 Genel bilgiler 3-10 Yönetici Özeti 11-16 Temel bulgular 17-69 2

3. Genel Bilgiler 3

4. Araştırmanın Amacı Araştırmanın ana amacı iç ve dış pazarlardaki ekonomik gelişmelerin ihracatçı sektörler ve firmaların üretim, ithal girdi, ihracat, iç satış, stok, enerji tüketimi, istihdam, kârlılık, girdi maliyetleri ve finansman talebi gibi alanlardaki etkisinin tespit edilmesidir. Bu çalışma üçer aylık aralıklarla yürütülmekte ve gelişmeler izlenmektedir. Böylelikle ihracatçı sektörlerin göstermiş oldukları performans ve gelecek dönem beklentileri sürekli takip edilmektedir. Bu kapsamda, 2008 ve 2009 yılı verilerine göre İhracatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Üyeleri ile en çok ihracat yapan ilk 1.000 firmaya ulaşılması hedeflenmiştir. 4

5. Araştırmanın Kapsamı • Araştırmanın 3. dönemi kapsamında aşağıdaki temel konu başlıkları irdelenmiştir: • Temmuz-Eylül 2010 döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi gerçekleşmeleri, • Ekim-Aralık 2010 döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi beklentileri, • Kullanılan enerji türlerinde Temmuz-Eylül 2010 dönemi gerçekleşmeleri, • Temmuz-Eylül döneminde ihracatta yeni pazarlara girebilme durumu / Ekim-Aralık döneminde ilk kez girilmesi planlanan pazarlar/ülkeler, • Temmuz-Eylül döneminde ihracatta mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabilme / müşteri kaybedilen pazar olup olmadığı / tamamen kaybedilen pazar olup olmadığı, • Temmuz-Eylül döneminde ihracat pazarlamasında yaşanan sorunlar, • Temmuz-Eylül döneminde dış finansman talebi / dış finansman ihtiyacının hangi kaynaklardan karşılandığı, • Ekim-Aralık döneminde dış finansman talebi, 5

6. Araştırmanın Kapsamı (devam) • Kullanılan krediler toplamı içerisinde döviz ya da dövize endeksli kredilerin oranı, • Döviz kuru riskinden korunmak için kullanılan araçlar • Döviz riskinden korunmada herhangi bir araç kullanmama nedenleri, • Temmuz-Eylül döneminde yararlanılan devlet destekleri / Ekim-Aralık döneminde yararlanılması planlanan devlet destekleri, • 2010 yılı Ekim-Aralık döneminde kapatılması / yenilenmesi gereken kredilerin toplam krediler içerisindeki payı, • Temmuz-Eylül döneminde çalışan sayısı / yeni istihdam edilen çalışan sayısı / çalışan sayısının geçen yılın aynı dönemine göre nasıl değiştiği, • Ekim-Aralık döneminde yeni çalışan istihdam etme durumu / istihdam edilmesi planlanan çalışan sayısı • Personel temininde sorun yaşanıp yaşanmadığı, • Temmuz-Eylül döneminde yapılan yurt içi / yurt dışı yatırım türleri, • Ekim-Aralık döneminde yapılması planlanan yurt içi / yurt dışı yatırım türleri, • Ekim-Aralık döneminde yurt içi / yurt dışı yatırım yapmama kararına etki eden unsurlar, 6

7. Araştırmanın Kapsamı (devam) • Ekim-Aralık dönemi ne ilişkin piyasa tahminleri, • 2010 yılı sonu itibarıyla Sektörün / Türkiye - Avrupa - Dünya ekonomisinin genel durumuna ilişkin tahminler, • Dünya geneli emtia fiyatlarının sanayi ve tarımda Eylül’e göre, Kasım ve 2010 sonu itibarıyla nasıl bir seyir izleyeceği, • 2010 yılının başında uygulamaya konulan Gümrük Müşavirliği Asgari Ücret Tarifesi’nin maliyetler üzerindeki etkisi, • Sektörlerin ihracatta karşılaştıkları öncelikli sorunların / en acil ve güncel sorunun tespiti, • Temmuz-Eylül döneminde ihracat prosedürlerinde hizmet alınan kurumlardan duyulan memnuniyet, 7

8. Metodolojik Bilgiler Araştırma, CAWI (bilgisayar destekli internet görüşmesi) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bilgi toplama süreci öncesinde TİM yetkililerinden toplamı 3.166 İhracatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Üyesi ve sektörün lider firmalarından oluşan liste temin edilmiştir. Araştırmanın anakütlesini 2008 ve 2009’da İhracatçı Birlikleri yönetimlerinde ve ihracatta ilk 1.000’de yer alan firmaların yöneticileri oluşturmaktadır. Çift (mükerrer) kayıtların sistemde giderilmesinden ardından 1.918 firmanın kayıtlı olduğu bir veritabanı elde edilmiştir. Analize temel oluşturmak üzere, firmalar 2009 yılı ihracat rakamlarına göre ilk 500, ikinci 500 ve diğer olmak üzere tasnif edilmiştir. Soru formu programlanarak 1 Ekim tarihinde çalışmanın bilgi toplama süreci başlatılmıştır. Çalışma kapsamında tüm firmalara davet gönderilmiş, 500 firma daveti kabul ederek projeye katılmıştır. Söz konusu 500 firmanın 145’i ilk 500, 139’u ise ikinci 500’de yer almaktadır. Dolayısıyla %95 güven düzeyinde örnekleme hatası ± 0,038 olarak hesaplanmaktadır. Projenin bilgi toplama süreci 3 Kasım Çarşamba günü tamamlanmış, ardından veri temizliği ile son aşama olan veri analizi ve raporlama süreci ise 4-8 Kasım tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. 8

9. Metodolojik Bilgiler Internet tabanlı görüşmeler için tasarlanan elektronik form 9

10. Görüşülen Firmaların Sektörlere Göre Dağılımı Firmalardan en yüksek ciro elde ettikleri sektörü belirtmeleri istenmiştir. 10

11. Yönetici Özeti 11

12. Yönetici Özeti İhracatçı Eğilim Araştırması’nın 3. çeyrek sonuçları genel anlamda 2. çeyrek sonuçları ile paralellik göstermekte olup, ilk ve ikinci 500 tasnifi firmaların gerçekleşme, algı ve beklentilerinde anlamlı farklılıklar görülmektedir. İhracatçılardan 2010’un 3. çeyreğini, 2009’un aynı dönemi ile karşılaştırmaları istendiğinde, yaklaşık %71’i girdi maliyetlerinin, %48’i ise hammadde birim ithalat fiyatlarının yükseldiğine parmak basmaktadır. Üretimlerinin ve ihracatlarının arttığını belirten firmaların oranı sırasıyla %54,2 ve %53,4 olarak gerçekleşmektedir. 2010’un 3. çeyreğindeki kapasite kullanım oran artış ortalaması ise %48,5 olarak tespit edilmektedir. 3. çeyrek sonuçları «gerçekleşmeler» perspektifinden değerlendirildiğinde, 2010’un 2. çeyreği ile büyük benzerlikler göstermektedir. Fakat sonuçlar ilk ve ikinci 500’e dahil olan ihracatçılar arasından anlamlı farklılıklar göstermektedir. 2. 500’e dahil olan ihracatçıların 3. çeyrek performansları bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla gerek genel üretim ve ihracat gerekse kapasite kullanım oranları, ilk 500 ihracatçıdan daha olumlu olduğu tespit edilmektedir. Bu tasnife uygun ihracatçıların finansal tablolarının 2009’un 3. çeyreğine göre üretimleri %58,2, ihracatları %60,4, kapasite kullanım oranları ise %54,5 artış gösterdiği belirtilmektedir. Bu olumlu çizginin, girdi maliyetlerine yansımadığı da tespit edilen bir diğer önemli unsurdur. Öte yandan ihracatçıların genel karlılık düzeyleri 2009’un üçüncü çeyreğine göre %17,4 artış gösterirken, ilk 500 ihracatçının bu düzeyin altında (%14,5), ikinci 500’ün ise genel ortalamanın çok üzerinde (%23,7) gerçekleştiği görülmektedir. Yılın son çeyreğinden beklentilerde ise daha temkinli algılar tespit edilmektedir. 2009’un aynı dönemine göre ihracatçıların %44,2’si üretimlerinin, %48,6’sı ise ihracatlarının artacağı beklentisine sahiptir. Kapasite kullanım oranlarının artacağı görüşünü savunan ihracatçıların oranı ise %40,5’tir. Beklentiler açısından genel karlılık düzeylerinin artacağını belirten firmaların oranı %17,2 iken, ikinci 500’de bu oran %23,7’ye yükselmektedir. İkinci 500’ün ihracatta karlılık düzeyleri de genel ortalamanın üzerinde seyretmektedir. 12

13. Yönetici Özeti İhracatçıların %65,6’sı yılın 3. çeyreğinde yeni pazarlara giremediklerini belirtmektedir. Bu bulgu yılın 2. çeyrek sonuçları ile paralellik göstermektedir. Bir diğer deyişle, 2010 yılında yeni pazarlara girebildiklerini beyan eden firmaların oranı arka arkaya 3. çeyrektir düşüş göstermektedir. Yılın ilk çeyreğinde ihracatta yeni pazarlara girdiğini belirten firmaların oranı %41,9 iken 2. çeyrekte bu oran %35,6; 3. çeyrekte ise %34,4 olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, yılın 3. çeyreğinde yeni pazarlara girdiğini belirten ikinci 500 mensubu firmaların oranı genel ortalamanın üzerinde gerçekleşmiştir (%40,3). Bu profile uygun firmaların yılın son çeyreğindeki ilk 3 hedef ülkeleri Rusya (%15,1), A.B.D. (%12,2) ve Almanya (%12,2) olarak sıralanmaktadır. Bu performansları ile 2. 500’deki firmaların mevcut pazarlardaki müşterilerinden de genel ortalamanın üzerinde yeni sipariş aldıkları tespit edilmektedir. Mevcut pazarlardaki müşterilerden yılın 3. çeyreğinde yeni sipariş aldıklarını belirten firmaların genel ortalaması %63 iken, ilk 500’deki firmalar nezdinde aynı oran %64,8, 2. 500’deki firmalar da ise %71,2 olarak seyretmektedir. Aynı dönemde ilk 500’deki firmaların %33,8’i, 2. 500’ünse %38,1’i Temmuz-Eylül 2010 döneminde ihracatta müşteri kaybetttiklerine işaret etmektedir. Bu anlamda genel ortalama ise %39,6 olarak hesaplanmaktadır. İhracatçılar, rekabetçi fiyat sunamama (%67,8) ve hedef ülkelerdeki ekonomik koşulları (%50,2) ihracat pazarlamasındaki en önemli sorunları olarak belirtmektedir. Finansman (%36,4) ve hedef pazarlardaki bürokratik engeller (%27,6) ise 3. ve 4. sırada beyan edilen sorunlar olarak ön plana çıkmaktadır. Bu özellikleri ile ilk 4 sorun 2010 yılın içerisinde yürütülen 3 çeyrekteki araştırmada da farklılaşmaksızın devam etmektedir. Ancak hedef ülkelerdeki ekonomik koşulları sorun olarak ifade eden ihracatçıların oranı 2. çeyrekte %56,6 iken, 3. çeyrekte %50,2’ye düşmüştür. Dolayısı ile bulgu, hedef ülkelerde 2009’da yaşanan küresel finansal krizin etkilerinin azaldığı yönünde yorumlanabilir. 13

14. Yönetici Özeti Yılın 3. çeyreğinde dış finansman talebi olduğunu belirten firmaların oranı %30,4’tür. İlk 500’deki firmaların %25,5’i bu yönde talepleri olduklarına parmak basarken, ikinci 500’deki firmalarda bu oran %36,7’ye yükselmektedir. Firmalar dış finansman ihtiyaçlarını yoğunlukla özel bankalardan (%84,2) karşılamaktadır. Dış finansman ihtiyaçlarını özel bankalardan karşılamayı tercih eden firmalar arasında ilk 500’deki firmalar (%91,9) belirginleşmektedir. İkinci 500’deki firmaların, ilk 500’dekilere kıyasla, kamu bankaları (Eximbank hariç, %21,6) ve leasing (finansal kiralama, %17,6) yöntemlerini benimsedikleri tespit edilmektedir. Önümüzdeki dönemde ise yine yaklaşık her 3 firmadan 1’inin dış finansman ihtiyacı olacağı tespit edilmektedir. Bu açıdan, ilk ve 2. 500 firma eğilimleri arasında istatistiki açıdan bir farklılık görülmemektedir. İhracatçıların yarısından fazlası (%57,4) döviz risklerine karşı harhangi bir araç kullanmadıklarını ifade etmektedir. Araştırmanın 2. çeyrek bulguları, bu anlamda bir araç kullanmadığını beyan eden firmaların oranının %61,9 olduğuna işaret etmektedir. Kendilerini kur risklerine karşı korumayan firmalara, bu kararlarının nedenleri sorulduğunda, firmaların %37,1’i ithalat da yaptıkları için cevabını vermişlerdir. Firma yöneticilerinin %23,3’ünün ise anılan finansal araçlara yönelik herhangi bir bilgisi bulunmamaktadır. Yöneticilerin %21,6’sının ise dövizin yakın zamanda değerleneceğine yönelik bir beklentileri olduğu tespit edilmiştir. Öte yandan kendilerine kur risklerine karşı koruyan firmaların %23,6’sı ‘forward’ işlemleri, %18,6’sı ise vadeli işlemleri tercih etmektedirler. 14

15. Yönetici Özeti Nisan-Haziran döneminde sektörde ortalama çalışan sayısı 132 iken bu dönemde 159 olarak hesaplanmaktadır. Bu değişim yılın ikinci çeyreği ile birlikte değerlendirildiğinde çalışan sayılarında genel bir artış olduğu yorumu doğrulanabilir. Yılın 3. çeyreğinde ortalama 14 yeni çalışan istihdam edildiği tespit edilmektedir. Bu oran yılın ikinci çeyreğinde 11 yeni çalışan olarak tespit edilmişti. Temmuz-Eylül döneminde yeni istihdam ile çalışanlarının arttığını beyan eden firmaların oranı yaklaşık %43’tür. İlk 500 içerisindeki firmaların %63,4’ü Temmuz-Eylül içerisinde yeni istihdam sağladığını belirtirken, 2. 500’e dahil firmalarda bu oran %66,2’ye yükselmektedir. Her 4 firmadan yaklaşık 1’i Temmuz-Eylül döneminde yeni istihdam sağlayacaklarını söylemektedir. İlk 500’deki firmalarda bu beklenti %29,7 olarak ölçümlenirken, 2. 500 firmalarında oran genel ortalamanın altına düşmektedir (%23,7). Firma büyüklüğüne göre değerlendirildiğinde; ilk 500’de yer alan firmaların Ekim-Aralık döneminde ortalama 11,5; ikinci 500’de yer alan firmaların 10 ve diğer segmentte yer alan firmaların ise 5 yeni çalışan istihdam etmeyi planladıkları tespit edilmektedir. Firmaların %36,8’i yeni çalışan temininde herhangi bir sorun yaşamadıklarını belirtmektedir. Öte yandan, firmalar en yüksek oranda vasıflı eleman temininde (%45,4) sorun yaşadıklarını söylemektedir. İkinci sırada temininde sorun yaşandığı belirtilen pozisyon ise uzmanlardır (%32,6). Firmaların %48,2’si yurt içinde, %81,8’i ise yurt dışında Temmuz-Eylül 2010 döneminde yatırım yapmadıklarını belirtmektedir. Yurt içinde gerçekleştirilen yatırımlarda modernizasyon (%33,8) ve kapasite arttırımının ilk 2 sırada tercih edildiği görülmektedir. İlk 500 içerisinde yer alan ihracatçıların %46,4’ü 2010’un 3. çeyreğinde yatırım yapma eğiliminde modernizasyon yatırımı gerçekleştirmiştir. Yılın son çeyreğinde yatırım yapma eğiliminde olan ihracatçıların genelin %47,3’ünü temsil ettikleri tespit edilmiştir. Söz konusu firmalar yoğunlukla yurt içerisindeki tesislerini modernize etmeyi tercih edeceklerini söylemektedir. 15

16. Yönetici Özeti Yılın son çeyreğinde yatırım yapma eğiliminde olmayan firmalara bu kararlarının nedenleri sorulduğunda ilk sırayı piyasadaki yetersiz talep (%42,2) almaktadır. Bu unsuru eşit önemdeki iki unsur takip etmektedir: dünya ekonomisindeki istikrarsızlık (%34,4) ve kurulu fazla kapasite (%34). 2. çeyrek raporunda beklentilere yönelik aşağıdaki yorumlar yapılmaktaydı: «Yaşanan gelişmelerin ışığında firmaların piyasa beklentilerini de güncelledikleri görülmektedir. Bu bağlamda, USD / TL kur tahmini Nisan-Temmuz 2010 için 1,49 iken, Temmuz-Eylül dönemi için 1,55 seviyesine yükseltilmiştir. Firmaların yıl sonu döviz kuru tahminlerinde USD’nin değer kazanıp, Euro’nun değer kaybedeceği öngörüsünde oldukları tespit edilmektedir. Yıl sonu enflasyon tahmini ise %8,86 olarak revize edilmiştir.» 3. çeyrek raporunda ise firmaların piyasa beklentilerini TL lehinde (değerli) revize ettikleri görülmektedir. 2010 sonu itibarı ile USD / TL kur tahmini 1,46, Euro / TL kur tahmini ise 1,98 olarak hesaplanmaktadır. Euro / USD paritesi ise 1,36 olarak revize edilmektedir. Son çeyrek enflasyon oran beklentisi %6,9 iken, ekonominin 2010 büyüme beklentisi %8,55’tir. Firmaların %50,7’si 2010 yılı sonu itibarıyla Türkiye ekonomisini daha iyi olacağı beklentisi içerisindedir. 16

17. Temel Bulgular 17

18. Yılın 3. Çeyreğindeki “Gerçekleşmeler” S Geçen yılın aynı dönemine göre, Temmuz-Eylül 2010 dönemindeki gelişmeyi belirtiniz. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 491’dir. Baz: 500 18

19. Yılın 3. Çeyreğindeki “Gerçekleşmeler” Yukarıdaki tabloda; Temmuz-Eylül 2010 döneminde söz konusu gerçekleşmelerde geçen yılın aynı dönemine göre artış olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 491’dir. 19

20. Yılın Son Çeyreğinden “Beklentiler” Geçen yılın aynı dönemine göre, Ekim-Aralık 2010 dönemi için beklentinizi belirtiniz. S Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 419’dur. Baz: 500 20

21. Yılın Son Çeyreğinden “Beklentiler” Yukarıdaki tabloda; Ekim- Aralık 2010 döneminde söz konusu gerçekleşmelerde geçen yılın aynı dönemine göre artışbeklentisinde olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 491’dir. 21

22. Yılın 3. Çeyreğinde Kullanılan Enerji Türlerinde Değişim Kullandığınız enerji türlerinde 2010 yılı Temmuz-Eylül gerçekleşmelerini geçen yılın aynı dönemine göre karşılaştırınız. S Soru; dış ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 419 22

23. Yılın 3. Çeyreğinde Kullanılan Enerji Türlerinde Değişim Yukarıdaki grafikte; Temmuz-Eylül 2010 döneminde kullanılan enerji türlerinde geçen yılın aynı dönemine göre artış olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Soru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 419 23

24. Yılın 3. Çeyreğinde İhracatta Yeni Pazarlar Temmuz-Eylül döneminde ihracatta yeni pazarlara girebildiniz mi? S Yılın ilk çeyreğinde ihracatta yeni pazarlara girdiğini belirten firmaların oranı %41,9 iken 2. çeyrekte bu oran %35,6; 3. çeyrekte ise %34,4 olarak gerçekleşmiştir. Baz: 500 24

25. Yılın Son Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan Ülkeler Ekim-Aralık döneminde ilk kez girmeyi planladığınız 5 hedef ülkeyi yazınız. (Çok Cevap) S Baz: 500 4%’ün altındaki ülkelere tabloda yer almamaktadır. 25

26. Yılın Son Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan Ülkeler Baz: 500 26

27. Yılın Son Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan İlk 5 Ülke BazGenel: 500; Bazİlk 500:145; Bazİkinci 500:139; BazDiğer:216 27

28. Yılın 3. Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi Temmuz-Eylül döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabildiniz mi? S Yukarıdaki grafikte; Temmuz-Eylül 2010 döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş aldığını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 500 28

29. Yılın 3. Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi Temmuz-Eylül döneminde ihracatta; müşteri kaybettiğiniz pazar oldu mu? S Yukarıdaki grafikte; Temmuz-Eylül 2010 döneminde ihracatta; müşteri kaybettiği pazar olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 500 29

30. Yılın 3. Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi Temmuz-Eylül döneminde ihracatta; tamamen kaybettiğiniz pazar oldu mu? S Yukarıdaki grafikte; Temmuz-Eylül 2010 döneminde ihracatta; tamamen kaybettiği pazar olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 500 30

31. Yılın 3. Çeyreğinde İhracat Pazarlamasında Karşılaşılan Sorunlar Temmuz-Eylül döneminde, ihracat pazarlamasında aşağıdaki sorunlardan hangileri karşılaştınız? (Çok Cevap) S Baz: 500 31

32. Yılın 3. Çeyreğinde İhracat Pazarlamasında Karşılaşılan Sorunlar 32

33. Yılın 3. Çeyreğinde Dış Finansman Talebi Temmuz-Eylül döneminde, dış finansman talebiniz oldu mu? S Yukarıdaki grafikte; Temmuz-Eylül 2010 döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 500 33

34. Yılın 3. Çeyreğinde Dış Finansman Kaynakları Soru, Temmuz-Eylül döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmalara yöneltilmiştir. BazGenel: 152; Bazİlk 500:37; Bazİkinci 500:51; BazDiğer:64 34

35. Yılın Son Çeyreğinde Finansman Talebi S Ekim-Aralık döneminde, dış finansman talebiniz olacak mı? Yukarıdaki grafikte; Ekim-Aralık 2010 döneminde dış finansman talebi olacağını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 500 35

36. Kullanılan Kredilerin Toplamı İçerisinde Döviz ya da Dövize Endeksli Kredilerin Oranı Kullandığınız kredilerin toplamı içerisinde döviz ya da dövize endeksli kredilerin oranı nedir? S 36

37. Döviz Kuru Riskinden Korunmak İçin Kullanılan Araçlar Döviz kuru riskinden korunmak için aşağıdaki araçlardan hangilerini kullanıyorsunuz? (Çok Cevap) S Baz: 500 37

38. Döviz Kuru Riskine Karşı Araç Kullanmama Nedenleri Döviz kuru riskinden korunmak için herhangi bir araç kullanmama nedenlerinizi belirtir misiniz? (Çok Cevap) S Soru, döviz kuru riskinden korunmak için hiçbir araç kullanmadığını belirten firmalara yöneltilmiştir. Baz: 287 38

39. Döviz Kuru Riskine Karşı Araç Kullanmama Nedenleri Yukarıdaki tabloda; döviz kuru riskine karşı herhangi bir araç kullanmadığını belirten firmaların söz konusu kararlarına etki eden faktörler firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir. 39

40. Devlet Desteklerinden Yararlanma Durumu 40

41. 3. Çeyrekte Yararlanılan Devlet Destekleri Yukarıdaki tabloda; Temmuz-Eylül döneminde yararlanılan devlet desteklerinin oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir. 41

42. Son Çeyrekte Yararlanılması Planlanan Devlet Destekleri Yukarıdaki tabloda; Ekim-Aralık döneminde yararlanılması planlanan devlet desteklerinin oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir. 42

43. Yılın Son Çeyreğinde Kapatılması/Yenilenmesi Gereken Kredilerin Toplam Krediler İçerisindeki Payı 43

44. Yılın Son Çeyreğinde Kapatılması Gereken Kredilerin Toplam Krediler İçerisindeki Payı 44

45. Yılın Son Çeyreğinde Yenilenmesi Gereken Kredilerin Toplam Krediler İçerisindeki Payı 45

46. Yılın 3. Çeyreğinden İstihdam Verileri Temmuz-Eylül döneminde, firmanızda toplam kaç çalışan istihdam ettiniz? S Dönemlere Göre Ortalama Personel Sayısındaki Değişim Firma büyüklüğüne bağlı olarak çalışan sayısındaki değişkenlik nedeniyle ortalama olarak medyan kullanılmıştır. 2010 yılı 1. çeyrekte sektörde ortalama çalışan sayısı 160 iken 2. çeyrekte 132, 3. çeyrekte ise 159 olarak hesaplanmaktadır. Yandaki grafikte dönemlere göre ortalama çalışan sayısındaki değişim incelenmektedir. 46

47. Yılın 3. Çeyreğinden İstihdam Verileri Temmuz-Eylül döneminde, yeni çalışan istihdam ettiniz mi? Bu dönemde kaç yeni çalışan istihdam ettiniz? S Dönemde İstihdam Edilen Ortalama Yeni Çalışan Sayısı 14 Yukarıdaki grafikte; dönemde yeni çalışan istihdam ettiğini belirten firmaların oranı yer almaktadır. Baz: 500 47

48. Yılın 3. Çeyreğinden İstihdam Değerlendirmesi Temmuz-Eylül döneminde çalışan sayınız, geçen yıla göre nasıl değişti? S Baz: 500 48

49. Yılın 3. Çeyreğinden İstihdam Değerlendirmesi Yukarıdaki tabloda; Temmuz-Eylül döneminde çalışan sayısının geçen yılın aynı döneminde göre arttığını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir. 49

50. Yılın 3. Çeyreğinden İstihdam Değerlendirmesi Ekim-Aralık döneminde, yeni çalışan istihdam edecek misiniz? S Baz: 500 50