Rynek biomasy w Polsce i Europie – wybrane zagadnienia Dariusz Bliźniak Wiceprezes TGE S.A.

1. Rynek biomasy w Polsce i Europie – wybrane zagadnienia Dariusz Bliźniak Wiceprezes TGE S.A.

2. Rok 2010 – rokiem wdrażania postanowień dyrektywy 2009/28/WEkluczowego dokumentem Pakietu Energetyczno – Klimatycznego • Cztery efekty nowych regulacji przedmiotem szczególnego zainteresowania i dyskusji: • Ustalenie nowego horyzontu i nowego pułapu zapotrzebowania na biomasę; • Zastąpienie dobrowolnego systemu BAP obowiązkowym systemem KPD • Wdrożenie zasad zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do biopaliw i biopłynów; • Wprowadzenie indykatywnego systemu w odniesieniu do pozostałej biomasy i zawieszenie części rozstrzygnięć.

3. Rok 2010 – rokiem wdrażania postanowień dyrektywy 2009/28/WEkluczowego dokumentu Pakietu Energetyczno – Klimatycznego Kluczowe terminy 2010 • 30 czerwca – termin przesłania do Komisji KPD w zakresie energii odnawialnej; • 31 sierpnia – przesunięty, notyfikowany przez Polskę termin złożenia KPD; • ?- ostateczny termin złożenia KPD przez Belgię, Czechy, Estonię, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację i Węgry;

4. Zastąpienie dobrowolnego systemu BAP obowiązkowym systemem KPD Podaż biomasy w Polsce zgodnie z projektem KPD z dnia 21 05 2010 • W projekcie Krajowego Planu Działań nie zawarto prognozy podaży biomasy w roku 2010; • Przewidziane w projekcie tempo wzrostu podaży biomasy ulega gwałtownemu przyspieszeniu po roku 2015; • Źródłem przewidywanego wzrostu jest gwałtowny rozwój upraw energetycznych oraz zwiększone wykorzystanie odpadów komunalnych i odpadów z produkcji rolnej; • Ścieżka wzrostu podaży biomasy w Polsce wygląda jak następuje: W roku 2006 – 4,7 Mtoe; W roku 2015 – 4,9 Mtoe; W roku 2020 – 6,76 Mtoe; • Zgodnie z szacunkami EEA, potencjał bioenergetyczny Polski w roku 2020. może wynieść nawet 33 Mtoe.

5. Ustalenie nowego horyzontu i nowego pułapu zapotrzebowania na biomasę • Wszystkie, dotychczasowe założenia co do potencjału europejskiego rynku biomasy oparte są na danych Europejskiej Agencji Środowiska (European Environment Agency – EEA): • Założenia te były podstawą dla ustalenia ścieżki wzrostu podaży biomasy na lata 2003 – 2010, dla osiągnięcia celu założonego w Białej Księdze z roku 1997, czyli 12% udziału energii odnawialnej w roku 2010. Pułapem wyjściowym dla ustalenia ścieżki była podaż biomasy w roku 2003; • W ramach korekty systemu „Białej Księgi”, Komisja Europejska opracowała Biomass Action Plan (BAP);

6. Ustalenie nowego horyzontu i nowego pułapu zapotrzebowania na biomasę Na BAP złożyły się propozycje zmian prawnych oraz propozycje tworzenia zachęt finansowych, obliczonych na zwiększenie udziału biomasy w wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej; Program został uzupełniony działaniem o nazwie BAP Driver, w ramach którego identyfikowano i promowano najlepsze praktyki; W roku bieżącym, zgodnie z postanowieniem art. 4 dyrektywy 2009/28/WE, państwa członkowskie zostały zobowiązane do przedstawienia obligatoryjnych Krajowych Planów Działań na rzecz energii odnawialnej; Zmiana systemu uniemożliwiła pełne wdrożenie działań przewidzianych przez BAP, a KPD nie są nawet w komplecie złożone w Komisji – w efekcie, trudno ocenić skuteczność systemów wsparcia. W trakcie wdrażania przyjętej ścieżki wzrostu, przyjęto Pakiet Klimatyczno – Energetyczny, zmieniając założenia; W roku 2010. nastąpi dwojaka weryfikacja dotychczasowych założeń – poprzez dane nt. wykonania pierwotnego planu i poprzez dane szczegółowe z Krajowych Planów

7. Wdrożenie zasad zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do biopaliw i biopłynów; • Life cyclethinking – myślenie o całym cyklu życia produktu, a także o oddziaływaniu tego produktu z otoczeniem. O tym, co z otoczenia pobiera i co mu oddaje (najczęściej w postaci emisji). Oznacza, że przy np. ocenie zbóż bierze się pod uwagę emisje związane z produkcją nawozów, maszyn rolniczych, zużycie paliwa samych maszyn, emisje towarzyszące produkcji biopaliwa; • Life cycleassessment – szacowanie (oddziaływań) w całym cyklu życia; • GHG emission – emisja gazów cieplarnianych; • CarbonFootprint – emisja dwutlenku węgla; • International ReferenceLifecyle Data Handbook (ILCD) – opublikowany 12 marca 2010 roku przez Komisje Europejską, oficjalny zbiór zasad oceny wykorzystania zasobów, emisji zanieczyszczeń i innych oddziaływań na środowisko, zachodzących w całym cyklu życia produktu.

8. Biogaz i biomasa stałaŁagodniejszy reżim czy tylko odsunięcie wyroku? • Zgodnie z art. 17 ust 9 dyrektywy 2009/28/WE, Komisja Europejska miała zaproponować charakter, jaki będą miały zasady zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do biomasy stałej i biogazu; • W łonie Komisji nastąpił spór pomiędzy DG Środowisko a DG TREN (Transport i Energia) – na tyle znaczący, że przedostał się do opinii publicznej; • 25 lutego 2010 roku, Komisja wydała komunikat, w którym uznała proponowane przez siebie zasady zrównoważonego rozwoju za indykatywne (czyli nie obligatoryjne) w stosunku do Państw Członkowskich, które same mają regulować tę kwestię.

9. Pellets – główne źródło biomasy dla Europy

10. Rynek Biomasy w Europie • Pellets stanowi główne źródło biomasy dla Europy. • Pod względem rozwoju rynków kraje europejskie dzielą się na trzy kategorie: • rozwinięte rynki biomasy • rynki dynamicznie rozwijające się • nowe rynki • Polska należy do dynamicznie rozwijających się rynków. Źródło: ETA Florence Renewable Energies, srl (październik 2009) „Analysis of new, emerging and developedEuropean pellet markets”

11. Rynek Biomasy w Europie – najwięksi producenci 10 największych producentów w 2008 r. • Według danych za 2008 rok, najwięksi producenci Pellets to: • Niemcy (1 460 000 ton/rok) • Szwecja (1 405 000 ton/ rok) • Polska to siódmy producent w Europie z produkcją na poziomie 350 000 ton. Źródło: ETA Florence Renewable Energies, srl (październik 2009) „Analysis of new, emerging and developedEuropean pellet markets”

12. Rynek Biomasy w Europie – najwięksi konsumenci 10 największych konsumentów w 2008 r. i Polska • Według danych za 2008 rok, najwięksi konsumenci Pellets to: • Szwecja (1 850 000 ton/ rok) • Dania (1 060 000 ton/rok) • Polska to 11. konsument w Europie z konsumpcją na poziomie 120 000 ton. Źródło: ETA Florence Renewable Energies, srl (październik 2009) „Analysis of new, emerging and developedEuropean pellet markets”

13. Rynek Biomasy w Europie – importerzy i eksporterzy Największym eksporterem w Europie są Niemcy. Według danych za 2008 rok, eksport wyniósł 560 000 ton. Polska jest 5. co do wielkości eksporterem. Największym importerem Pellets w Europie są Dania (926 000 ton) i Holandia (793 500 ton). Łącznie te kraje odpowiadają za ponad 56 % całego importu w Europie. Importerzy Eksporterzy Źródło: ETA Florence Renewable Energies, srl (październik 2009) „Analysis of new, emerging and developedEuropean pellet markets”

14. Jak wygląda handel biomasą w Europie Zachodniej? Obecnie rynek biomasy w Europie Zachodniej opiera się w większości na modelu rynku węgla (indeksacja, tworzenie kontraktów z dostawą i kontraktów finansowych notowanych na platformach brokerskich i rynkach regulowanych). Nie jest tak rozwinięty, jednak ma większy potencjał. Handel opiera się na kontraktach bilateralnych pomiędzy producentami i konsumentami. Istnieje również szereg brokerów (tych samych co na rynku węgla) pośredniczących w handlu. Głównymi miejscami handlu są porty ARA i UK Humber (Hull, Immingham). Kontrakty SPOT (dostawa do 90 dni) i Forward (trzy najbliższe kwartały i najbliższy rok) Obecnie dąży się do zunifikowania handlu, zwiększenia jego transparentności i płynności poprzez tworzenie regulowanych rynków – np. w krajach Beneluksu i Danii.

15. Nowa inicjatywa giełdy APX ENDEX i portu w Rotterdamie • Kontrakty na pellet drzewny (Wood Pellets) • APX ENDEX organizuje platformę obrotu i rozliczanie zawartych transakcji • Port w Rotterdamie jako dom składowy pełni funkcje fizycznego rozliczającego • Cena w ofertach nie zawiera kosztów transportu • Dostawa i odbiór zakontraktowanego pelletu odbywa się na terenie portu Rotterdam • Przewidywany start rynku: połowa 2011 roku (obecnie etap konsultacji z uczestnikami rynku)

16. Ceny Wood Pellets w dostawie w portach ARA Źródło: APX ENDEX

17. Rynek biomasy w Polsce W 2008 roku produkcja pellets w Polsce w porównaniu z 2007 rokiem wzrosła o 30 tys. ton natomiast zużycie w 2008 roku wzrosło o 100 tys. ton. Z dostępnych danych wynika, że moce produkcyjne wykorzystywane są obecnie w połowie, producenci już dzisiaj mogą produkować ok. 700 tys. ton rocznie. Produkcja i zużycie pellets (tys. ton) w latach 2003-2009 w Polsce Źródło: Bałtycka Agencja Poszanowania Energii

18. Rynek biomasy w Polsce - producenci W 2008 roku na polskim rynku biomasy operowało 21 producentów pellets z drewna. Z czego większość (14 producentów) to producenci o zdolności produkcji poniżej 30 000 ton/rok. Znaczących producentów jest trzech (>70 000 ton/rok). Lokalizacja producentów pellets z drewna (stan na kw 2009) Źródło: Bałtycka Agencja Poszanowania Energii

19. Rynek biomasy w Polsce - producenci Kolejnym typem biomasy o dużym potencjale wzrostu jest Pellets z biomasy mieszanej (mixedbiomasspellets – MBP). Wzrost wiąże się z uregulowaniami wydawania zielonych certyfikatów za wytwarzanie energii z OZE z wykorzystaniem współspalania biomasy. Podmioty wytwarzające energię elektryczną w ten sposób zobowiązane są zwiększać rok rocznie zużycie biomasy pochodzenia rolniczego. Duża ilość wytwórców pellets z drewna rozszerza swoją produkcję o MBP lub całkowicie na nią przechodzi. Lokalizacja producentów MBP (stan na kw 2009) Źródło: Bałtycka Agencja Poszanowania Energii

20. Rynek biomasy w Polsce - konsumenci • Rok 2008 był pierwszym rokiem w którym siłą dominującą na rynku konsumentów pellets w Polsce stał się duży odbiorca (w masowych instalacjach spalono ok. 100 tys. ton). Sytuację wywołała chęć uzyskania przez elektrociepłownie i elektrownie korzyści z zielonych certyfikatów. • Spalanie w małych i średnich instalacjach wyniosło 60 tys. ton. • Odbiorców pellets w Polsce można podzielić na trzy kategorie: • Klient indywidualny • Średni odbiorca • Odbiorca przemysłowy (w tym duzi gracze z branży energetycznej) • Odbiorca przemysłowy będzie motorem rynku pellets w Polsce. Analizując prognozy w roku 2010 przybędzie kilka nowych bloków biomasowych. • Deklarowana moc spalania wacha się od 50 - 400 tys. ton rocznie.

21. Technologia współspalaniai spalania biomasy motorem produkcji en. el. z OZE w Polsce (MWh)

22. Polska jest również znaczącym eksporterem pellets Większość eksportu kierowana jest do Dani (79%) i Szwecji (12%). Jednak z uwagi na rosnący popyt ze strony przedsiębiorstw energetycznych. Cena biomasy w Polsce rośnie i już się zrównała z cenami w Niemczech. Skłania to polskich producentów do lokowania swojej produkcji u rodzimego konsumenta. Źródło: Bałtycka Agencja Poszanowania Energii

23. Wzrost produkcji energii elektrycznej i ciepła + wzrost produkcji paliwa biomasowego + wzrost obrotów handlowych = konieczność stworzenia zorganizowanego rynku biomasy

24. O tym państwu opowie kolega Jerzy Majewski

25. Dziękuję za uwagę