Efekty inwestycji w infrastrukturę kolejową na liniach regionalnych

1. Efekty inwestycjiw infrastrukturę kolejowąna liniach regionalnych Karol Kowalczyk Student geografii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

2. Plan wystąpienia • Linie regionalne a typologie linii kolejowych. • Próba wyznaczenia odcinków o znaczeniu regionalnym. • Dlaczego linie regionalne? • Kolejowe inwestycje infrastrukturalne w latach 2007-2015. • Regionalne Programy Operacyjne jako główne źródło finansowania kolejowych projektów infrastrukturalnych na liniach regionalnych. • Analiza efektów kolejowych inwestycji infrastrukturalnych w ramach RPO – skala krajowa i regionalna. • Analiza efektów inwestycji na przykładzie czterech modernizowanych linii regionalnych. • Przyszłość regionalnych linii kolejowych w Polsce – propozycja rozbudowy sieci połączeń. • Podsumowanie i wnioski.

3. Linie regionalne a typologie linii kolejowych Typologia wg T. Lijewskiego (1986) • o znaczeniu międzynarodowym • o znaczeniu krajowym • o znaczeniu regionalnym • o znaczeniu lokalnym Typologia wg S. Koziarskiego (1995) • podstawowe • pomocnicze • uzupełniające • zanikające Typologia branżowa • magistralne • pierwszorzędne • drugorzędne • znaczenia miejscowego Linie o znaczeniu regionalnym – linie łączące mniejsze miasta wojewódzkie [powiatowe] oraz miasta mające znaczenie wewnątrzwojewódzkie, a więc szlaki kolejowe biegnące od miasta wojewódzkiego [powiatowego] do ważniejszych miast, ośrodków przemysłowych i wypoczynkowych. (T. Lijewski, 1986)

4. Polska sieć kolejowa 2012 Długość sieci pod zarządem PKP PLK: 19 299 km (stan na dzień 31.12.2011 r.) Udział odcinków sieci, na których nie odbywa się żaden ruch: ok. 13,5% (ponad 2600 km) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLK, Małego Atlasu Linii Kolejowych Polski 2011 oraz Open Street Map

5. Linie kolejowe o szczególnym znaczeniu regionalnymna tle odcinków korytarzowych • Sposób wyznaczenia odcinków regionalnych: • nie będące liniami korytarzowymi i magistralny-mi • z ruchem pasażerskim wybitnie o charakterze regionalnym • połączenia funkcjonujące • w zimowym rozkładzie jazdy 2012/2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLK, SRJP 2012/2013 oraz Małego Atlasu Linii Kolejowych Polski 2011

6. Dlaczego linie regionalne? • linie te posiadają wciąż pewien potencjał i mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju przestrzennym poszczególnych regionów kraju, co nie zawsze jest doceniane • wokół linii regionalnych od wielu lat toczy się dyskusja nad celowością dalszego ich utrzymywania • są one często w złym stanie technicznym i wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych • inwestycje kolejowe, a w szczególności te o znaczeniu regionalnym są słabsze wizerunkowo • uwaga opinii publicznej i ekspertów skupia się na dużych inwestycjach o znaczeniu ogólnokrajowym i europejskim

7. Kolejowe inwestycje infrastrukturalnew latach 2007-2015 • Inwestycje na liniach regionalnych finansowane ze środków krajowych: • linia nr 29 • Tłuszcz-Ostrołęka Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

8. Kolejowe inwestycje infrastrukturalnew latach 2007-2015 • Inwestycje na liniach regionalnych finansowane • z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko: • Pomorska Kolej Metropolitalna Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

9. Kolejowe inwestycje infrastrukturalnew latach 2007-2015 • Inwestycje w infrastrukturę kolejową finansowane • z Regionalnych Programów Operacyjnych: • 31 projektów • (w tym 3 o charakterze prac przygotowawczych) • na terenie 12 województw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

10. Struktury udziałów wg ogólnej wartości projektów (stan na dzień 30.09.2012 r.) EFRR 2007-2013 RPO (16) ogółem RPO (16) Transport RPO (16) Infrastruktura transportowa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

11. Wykaz kolejowych projektów infrastrukturalnych w ramach RPO Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

12. Kolejowe projektyinfrastrukturalnew ramach RPO • Rodzaje projektów (ilość): • modernizacje • i rewitalizacje istniejącej infrastruktury (21) • budowa nowych torów (3) np. odcinki dojazdowe do portów lotniczych • budowa infrastruktury towarzyszącej (6) • m.in. przystanki, przejazdy kolejowe, urządzenia srk • prace przygotowawcze (3) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

13. Kolejowe inwestycje infrastrukturalnea inwestycje taborowe w ramach RPO • Różna polityka województw w zakresie inwestycji kolejowych z RPO: • tylko infrastruktura • tylko tabor • infrastruktura i tabor Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

14. Kolejowe inwestycje infrastrukturalne w ramach RPO na tle osi priorytetowej „transport” Łączna wartość projektów w ramach osi priorytetowej „transport” dla danego województwa = 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

15. Długość modernizowanych lub rewitalizowanychw ramach RPO linii kolejowych a jakość infrastruktury • Inwestycje z RPO • w skali kraju: • modernizacja/rewitalizacja 954,58 km linii kolejowych • 4,96% sieci kolejowej Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

16. Wpływ inwestycji modernizacyjno-rewitalizacyjnychna integrację przestrzenną regionów • Efekty w regionach: • łączenie obszarów peryferyjnych ze stolicami województw • współtworzenie sieci • kolei aglomeracyjnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLK oraz Małego Atlasu Linii Kolejowych 2011

17. Kolejowe inwestycje infrastrukturalnew ramach RPO 2007-2013 Analiza efektów inwestycji na przykładzie czterech modernizowanych linii Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz PKP PLK

18. Modernizacja linii kolejowej Nr 30 Łuków – Lublin Płn. na odcinku Lubartów - Lublin Północny • projektem objęty został odcinek długości 25,2 km • Efekty: • przywrócenie przewozów pasażerskich • (po 13 latach przerwy) • poprawa dostępności linii (budowa dwóch nowych przystanków zlokalizowanych bliżej miejscowości) • zwiększenie prędkości na szlaku (do 120 km/h) • włączenie w sieć przyszłej lubelskiej kolei aglomeracyjnej • Wątpliwości: • istnieje konkurencyjne połączenie drogowe • (rozwinięty rynek prywatnych przewoźników – busy) • niedogodna lokalizacja niektórych przystanków („carski styl”) • czy w kolejnej perspektywie finansowej należałoby zainwestować w odcinek do Parczewa, Radzynia Podlaskiego i Łukowa? Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLK, Małego Atlasu Linii Kolejowych Polski 2011 oraz Open Street Map

19. Fotografie własne

20. Modernizacja regionalnej linii kolejowej nr 311 Jelenia Góra - Szklarska Poręba Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLk, Małego Atlasu Linii Kolejowych Polski 2011 oraz Open Street Map • projektem objęty został odcinek długości 15,1 km • Efekty: • przywrócenie pierwotnych parametrów eksploatacyjnych (prędkość rozkładowa 60 km/h) • powiązanie z odcinkiem łączącym Polskę z Czechami (transgraniczny ruch turystyczny) • remont stacji Piechowice oraz Szklarska Poręba Górna

21. Fotografie własne

22. Modernizacjalinii kolejowej nr 357Sulechów – Lubońna terenie województwawielkopolskiego, mającej duże znaczeniew obsłudze połączeńmałych miejscowościz aglomeracją poznańską,na odcinkuWolsztyn – Luboń Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLk, Małego Atlasu Linii Kolejowych Polski 2011 oraz Open Street Map • projektem objęty został odcinek długości 73 km • Efekty: • zwiększenie prędkości rozkładowej (dla autobusów szynowych do 110 km/h) • remont stacji i przystanków na całej trasie • poprawa połączenia z aglomeracją poznańską (dojazdy do pracy, szkoły itp.) • atutem linii jest jej dogodna lokalizacja w stosunku do sieci osadniczej („niemiecki styl”)

23. Fotografie własne

24. Rewitalizacja i modernizacjatzw. „Helskiego korytarza kolejowego”- linii kolejowej nr 213 Reda - Hel Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLk, Małego Atlasu Linii Kolejowych Polski 2011 oraz Open Street Map • projektem objęty został odcinek długości 61,8 km • Efekty: • zwiększenie prędkości rozkładowej • (od Redy do Władysławowa – 100 km/h, od Władysławowa do Helu – 90 km/h) • remont stacji i przystanków na całej trasie • poprawa połączenia z aglomeracją trójmiejską (dojazdy do pracy, szkoły itp.) oraz miejscowości wypoczynkowych wzdłuż Mierzei Helskiej • powiązanie z powstającą Pomorską Koleją Metropolitalną

25. Fotografie własne

26. Linie kolejowe o szczególnym znaczeniu regionalnymna tle odcinków korytarzowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLK, SRJP 2012/2013 oraz Małego Atlasu Linii Kolejowych 2011

27. Linie kolejowe o szczególnym znaczeniu regionalnyma kolejowe inwestycje infrastrukturalne w ramach RPO • podwyższenie standardu (modernizacje) • przywrócenie pierwotnych parametrów eksploatacyjnych (rewitalizacje) • przywrócenie po wieloletniej przerwie ruchu pasażerskiego na niektórych liniach • Co dalej z odcinkami • nie objętymi projektami? • zły stan nawierzchni torowej na znacznej części odcinków • niedostateczny poziom prac utrzymaniowych • ograniczone możliwości wykorzystania środków z UE Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLK, SRJP 2012/2013 oraz Małego Atlasu Linii Kolejowych 2011

28. Propozycja rozbudowy sieci połączeń pasażerskichna liniach regionalnych • Potencjał niektórych • linii regionalnych • z wyłączonymi / zawieszonymi lub sezonowymi przewozami pasażerskimi: • łączą peryferia z rdzeniami województw • prowadzą do powstających regionalnych portów lotniczych • istnieją na obszarach atrakcyjnych turystycznie • (tereny górskie, nadmorskie, pojezierne) • prowadzą do miejscowości uzdrowiskowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PKP PLK, RJP 2012/2013 oraz Małego Atlasu Linii Kolejowych 2011

29. Podsumowanie i wnioski • w skali krajowej inwestycje w infrastrukturę na liniach regionalnych nie wpłyną w znaczącym stopniu na ogólną poprawę jakości polskiej infrastruktury kolejowej • w skali regionalnej i lokalnej efekty tych inwestycji nie mają jednakowego charakteru, co w pierwszej kolejności wynika z zakresu realizowanych projektów, w drugiej natomiast wiąże się z uwarunkowaniami lokalizacyjnymi poszczególnych linii (aspekt historyczny) • pozytywne efekty inwestycji mogą być widoczne na liniach łączących peryferia regionów ze stolicami województw, liniach prowadzących do powstających portów lotniczych, a także te wpisujące się w idee kolei aglomeracyjnych, jak również odcinki na terenach atrakcyjnych turystycznie • zarówno w ramach obecnej jak i przyszłej perspektywy finansowej UE nie uda się zrealizować wszystkich potrzeb inwestycyjnych, stąd też konieczne jest przeprowadzenie szczegółowych analiz dotyczących wyboru optymalnego kształtu polskiej sieci kolejowej, uwzględniającej także ważne dla rozwoju przestrzennego linie regionalne