Streptokok ve Pnömokokların mikrobiyolojisi ve enfeksiyon oluşturma mekanizmaları

1. Streptokok ve Pnömokokların mikrobiyolojisi ve enfeksiyon oluşturma mekanizmaları

2. Streptococcaceae ailesinde, • Streptococcuscinsi • Enterococcuscinsi

3. Aerococcus –nadiren endokardit, menenjit veya ürinersistem inf. İzole edilir • Lactococcus – nadiren patojen • Pediococcus – GİS ‘in normal florasındadır. Nadiren abselerden izole edilir • Leuconostoc – sık olmayarak kan, yara veya abselerden izole edilir. • Gemella –nadiren üs solunum sistemi infeksiyonu etkeni

4. Streptokoklar • Yuvarlak, 0.6-1.0 m çapında gram pozitif bakterilerdir. • Zincir yaparak çoğalırlar • Bazıları diplokok şeklinde bulunurlar. • Sporsuz ve hareketsizdirler

5. Streptococcus (Gram boyama)

6. Streptokokların Sınıflandırılmaları • Hemolitik özelliklerine göre: • Beta hemolitik: Kanlı agardaki kolonilerinin etrafında eritrositlerin tam olarak parçalandığı zonlar oluşur • Alfa hemolitik: Kanlı agarda kolonilerinin etrafında yeşilimsi bölge oluşur. • Gama hemolitik: hemoliz oluşturmazlar

8. Sınıflandırılmaları • Lancefield’a göre: • Hücre duvarlarındaki polisakkaritler ve lipoteikoik asitlere göre sınıflandırma yapılır. • Streptokoklar A-H ve K-V arasındaki harflerle isimlendirilen serogruplara ayırmıştır. • Bu gruplardaki beta hemolitik streptokoklardan insanlarda en sık hastalık etkeni olanlar; A, B, C, D ve G grubunda bulunanlardır.

9. Jones’a göre: • I. Piyojenik streptokoklar • II. Oral streptokoklar • III. Enterokoklar • IV. Laktik sterptokoklar • V. Anaerop streptokolar • VI. Diğer streptokoklar

10. Streptokoklar fakültatif anaeroptur. • Bazı suşları anaerop koşullarda daha iyi ürer. • Glukoz fermantasyonu sonunda laktik asit üretirler • Katalaz ve oksidaz negatiftirler.

11. Optimal üreme sıcaklığı 37 oC’dir. • Besiyerlerine kan, serum, glukoz gibi maddeler eklenerek zenginleştirilmiş besiyerlerinde daha kolay ürerler. • At, koyun eritrositleriyle hazırlanan kanlı besiyerindeki hemoliz sonuçları daha iyidir.

12. A Grubu Streptokoklar (S.pyogenes) • Oldukça önemli insan patojenidir. • Rezervuarı insanların deri ve mukoza membranlarıdır.

14. Virülans faktörleri • Lipoteikoik asit: Bakterinin mukozaya yapışmasını sağlar. • Kapsül: Bazı suşlarda hiyalüronik asitten oluşan bir kapsülü vardır. Fagositoza karşı korunmada rol alır. Epitel hücrelerine adezyonda etkili olur.

15. M proteini: İki polipeptitten oluşur. Hücre zarına bağlıdır, peptidoglikan tabakasına doğru uzar ve bakteri yüzeyinden dışarı doğru uzanır. • Antifagositik etkisi vardır.

16. Hemolizinler • Streptolizin O: Oksijene duyarlı, antijenik, kolesterolle inhibe edilir, lökosit, monosit ve kültürü yapılan hücrelere toksiktir. Kardiyotoksik etkisinin bulunması önemlidir. • Organizmada anti streptolizin O (ASO) antikorlarının meydana gelmesine neden olur. • C ve G grubu streptokoklar da bu hemolizini oluşturabilirler.

17. Streptolizin S: Oksijene dayanıklı, antijenik özellikte olmayan ve çeşitli hücrelere toksik etkisi olan hemolizindir. • Kanlı agardaki kolonilerin etrafındaki hemoliz zonunun oluşumuna neden olurlar.

18. Pirojenik ekzotoksinler (Eritrojenik Toksinler) • Farklı immünojenik tipleri vardır: • Pirojenik A ve C lizojenik bakteriyofajla kodlanır • B tipi ise kromozomaldir. Tüm A grubu streptokoklarda bulunmasına rağmen diğerleri bulunmayabilir. İnsan Ig, fibronektin ve diğer hücreleri parçalar.

19. eritrojenik toksinler ateşi indükler ve süperantijen gibi davranırlar. • Süperantijenler: T lenfositlerini sınıf II MHC moleküllerine bağlanarak uyarabilen ve monosit ve lenfositlerden çok fazla miktarda çeşitli sitokinlerin (TNF-alfa, interlökin 1,2 ve interferon gamma) salınmasına neden olan antijenlerdir. Kompleman aktivasyonu, koaglütinasyon hipotansiyon ve şoka neden olur

20. Eritrojenik toksin • Kızıl döküntüsünün oluşmasına neden olurlar. Bu toksinleri yapan streptokoklarla oluşan infeksiyonlarda ve bağışık olmayan kişilerde kızıl döküntüsü ortaya çıkar.

21. Deoksiribonükleaz • DNA’yı depolimerize eder. • A,B,C,D tipleri vardır. • İrinin koyuluğunu oluşturan deoksiribonükleoproteinleri parçalayarak ortamı akıcı yapar. • B ve D’nin RNAaz etkinliği de vardır.

22. Hiyalüronidaz • Bağ dokunun hiyalüronik asitini parçalar. Bakterinin yayılmasına yardımcı olur.

23. Streptokinazlar • Fibrin ağlarını parçalar. Streptokokkal lezyonların çevresindeki fibrin bariyerlerinin oluşumunu önleyerek virulansta rol oynar. • C ve G streptokoklar da bu maddeyi oluşturabilirler.

25. A grubu Beta Hemolitik Streptokokların Yaptıkları Hastalıklar • Streptokok farinjiti (anjini) • Kızıl • Deri ve deri altı infeksiyonları • İmpetigo contagiosa • Erizipel (yılancık) • Loğusa ateşi • Septisemi • Post streptokoksik hastalıklar

26. Steptokok anjini • Nazofarinks, bölgedeki lenfoid doku, tonsillaların enfeksiyonudur. Boğaz ağrısı ateş, mukozaların kızarıklığı ve yerel eksudalar ortaya çıkar. • 5-15 yaştaki çocuklarda sık olarak görülür. • Tedavi geciktiğinde otitis media, mastoidit, sinüzit, menenjit meydana gelebilir.

28. Kızıl • Streptokok anjini geçirenlerde enfekte oldukları bakteri eritrojenik toksin oluşturabiliyorsa ve toksini yok edecek antikorlar bulunmuyorsa kızıl denilen hastalık meydana gelir. • Streptokoksik pirojen ekzotoksin (enterotoksin) (Spe) süperantijen özelliğindedir ve aşırı T hücre proliferasyonuna yol açar. Bu toksin aynı zamanda nötrofillerden inflamatuvar mediyatör salınımında modülatör görevi görür. Dolayısıyla döküntüler hücresel ve humoral faktörler arası etkileşim sonucu ortaya çıkmaktadır. • Genellikle 3-12 yaştaki çocuklarda görülür. • 2-4 günlük kuluçka döneminden sonra baş ağrısı, boğaz enfeksiyonu, ateş, hastalığın ikinci gününde gövdede görülen yaygın kızartı şeklinde döküntüler bulunur. • Dil başlangıçta beyaz bir pas ile örtülü olup, papillalar kabarık ve kırmızıdır(beyaz çilek dili) Sonra dil kırmızı ve papillalar kabarıktır (kırmızı çilek dili)

30. Dick testi • Kızıldaki döküntüyü meydana getiren eritrojenik toksine Dick toksini denir. • Toksin uygun konsantrasyonda ön kolun derisi içine 0.1mL verilir. Kontrol olarak inaktive edilen sıvıdan enjekte edilir. Test yapılan kişide antitoksin yoksa 18-24s sonra 1cm’den daha büyük çapta kızarıklık ve ödem oluşur.

31. Schultz-Charlton sönme olayı • Kızıl döküntüsü olduğundan kuşkulanılan kızartı bölgesinin deri içine 0.1-0.2 mL antitoksik serum verilir. Eritem kızılsa enjeksiyon yerinden başlayarak daire şeklinde solduğu ve renginin açıldığı görülür.

32. İmpetigo: Küçük çocuklarda derinin yüzeyel tabakalarının enfeksiyonu sonucunda gelişir. Dışlarına seröz sıvı sızan yüzeyel büller oluşur. Bunların patlamasıyla seropürülan bir sıvı akar.Kuruyunca bal rengi kabuklar oluşur. • Erişkinlerde de salgınlar şeklinde görülebilir.

34. Erizipel • Deri bazen mukoza efeksiyonudur. Üşüme,titreme,ateş,yerel ağrıyla başlar. Enfeksiyon derinin yüzeyel katmanları, lenf ve damarlar içinde çevredeki bütün yönlere yayılır. Deride kızarıklık ve ödem oluşur. Ödemli alan içinde veya bazen deri üzerinde oluşan büllerden streptokoklar saptanabilir. Çoğunlukla burun üzeri ve her iki yanak olmak üzere yüz bölgesinde görülür. • Septisemi,endokardit ve dğer yerleşimler meydana gelebilir.

36. Sellulitis • Deri, yara veya cerrahi kesi gibi lezyonların streptokoklarla infekte edilmesi sonucunda gelişir. Deri ve deri altı dokularında, ateş, üşüme, lenfanjit ve septisemi meydana gelir.

37. Loğusa ateşi (Püerperal sepsis) • Doğumdan sonra endometriyumun virülan streptokoklarla enfekte edilmesi sonunda olur. Endometrit, yüksek ateş, septisemi birlikte görülür. Ölümle sonuçlanabilir.

38. İnvaziv infeksiyonlar • Bu infeksiyonlar; streptokoksik sellülit, nekrotizan fasiit (streptokoksik gangren) şeklinde ve bunların sonucunda gelişen streptokoksik toksik şok sendromu (TSS) şeklinde görülür. • TSS; bakteriyemi, multipl organ yetmezlikleri ile şok ve erişkin respiratuvar distres sendromu (ARDS) ile seyretmekte ve % 30 olasılıkla ölümle sonuçlanmaktadır.

39. Toksik şok sendromuna benzer sendrom • Deri ve yara infeksiyonlarında menstrüel tampon kullanımıyla ilişkili olmaksızın ortaya çıkan stafilokokkal toksik şok sendromuna benzer klinik bir tablodur • Ateş,hipotansiyon, deri döküntüleri, bakteriyemi, böbrek yetmezliği bulguları vardır. • Mortalite %30 oranındadır.

40. Nekrotizan fascitis

41. B Grubu Streptokoklar (Streptococcus agalactiae) • Kanlı agarda daha büyük koloniler yaparlar. • Dar bir hemoliz bölgesi bulunur. • Sodyum hippürtatı hidroliz ederler • CAMP faktörü oluştururlar. Hemoliz yapma gücünü artırıcı bir faktördür. • %6.5 NaCl’lü ortamda üreyebilirler.

43. Virülans faktörleri • Genital ve bağırsak normal florasında bulunurlar. • Kapsüler antijenlerine göre 9 tipe ayrılırlar. • C5a peptidaz üretirler. Nötrofil kemotaksisini önlerler • Beta hemolizin/sitolizin adezin ve invazin olarak görev yapar. • Lipoteikoik asit aderenste etkilidir. • Yüzey proteinlerinden olan c proteini epitel hücrelere bağlanmada ve fagositozla öldürülmeyi engeller. • Hiyalüronidaz yayılmada etkilidir • Ayrıca proteaz ve çeşitli nükleazlar da bulundururlar

44. Hastalıklar • Yenidoğanlarda ve erişkinlerde enfeksiyonlar yaparlar. • Yeni doğanlarda erken başlangıçlı neonatal enf.: doğumdan sonraki ilk 20 saat içinde ortaya çıkar. Septisemi,pnömoni, menenjit görülür. Ölüm oranı yüksektir. • Yeni doğanlarda geç başlangıçlı neonatal enf.: Doğumdan sonra 7.gün-3.ayda ortaya çıkarlar. Ostemiyelit,artrit daha çok menenjit şeklindedir.

45. Erişkinlerde • Kadınlarda vajina, rektumda kolonizedir. • Gastrointestinal sistem organizmanın rezervuarıdır. • Vajinal kolonizasyon genellikle asemptomatiktir. Fakat vajinit nedeni de olabilir. • Doğum yapmış kadınlarda endometrit, sezariyan yarası enfeksiyonları ve bunlara bağlı septisemi • Bağışık yanıt eksikliği olan kişilerde piyelonefrit, pnömoni, sellülit, septik artrit, menenjit ve endokardite neden olabilir.

46. C Grubu Beta Hemolitik Streptokoklar • İnsanlarda enfeksiyonlarına en sık rastlanılanı S.equisimilis’dir. • Farinjit, epiglotid, pnömoni, ampiyem, menenjit, beyin absesi,osteomiyelit, artrit, endokardit ve toksik şok benzeri sendromuna neden olabilir.

47. D Grubu Streptokoklar • S. bovis ve S.equinus • 45oC’de % 40 safralı besiyerinde ürerler • Eskulini hidrolize ederler • %6.5 NaCl’lü ortamda üreyemezler. • Alfa hemolitik veya nonhemolitiktirler. • Penisiline dirençsizdirler.

48. İnsanların ve hayvanların bağırsak ağız ve bazen deri florasında bulunabilirler. • Bakteremi,menenjit, endokardit, pnömoni, artrit, beyin abseleri, peritonite neden olabilirler.

49. G grubu beta-hemolitik streptokoklar: Normal GİS,vajina,orofarinks ve deri florasında bulunabilir. • Farenjit,otitis media, sellülit, tromboflebit, bakteremi, endokardit, menenjit • F grubu Streptokoklar: Sellülit, derin doku abseleri, bakteremi, osteomiyelit, ve endokardite neden olabilir.

50. Viridans Streptokoklar • Alfa hemolitik ve nonhemolitik türleri içerir. • Üst solunum sistemi ve ürogenital florada bulunur. • Ağız florasının %30-60’ını oluştururlar.Diş yüzeyi, diş eti aralıkları, diş kökü kanalı, dil ve farinks mukozalarında bulunurlar.