Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

1. Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig? Frans Thissen

2. Vitale dorpen Wulvergem Loil Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig? 2

3. Vooraf • Sociale infrastructuur (Voorzieningen, Verenigingen, Activiteiten): Voorwaarde én Resultaat van menselijk handelen • Leefbaarheid: oordeel van bewoners over hun omgeving (wordt de omgeving als passend ervaren) • Sociale vitaliteit: inspanningen en initiatieven van bewoners gericht op hun omgeving (actief, open, betrokken) Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

4. Maatschappelijke ontwikkelingen • Economie • Schaalvergroting (mondialisering) • Opkomst van de kenniseconomie • Demografie • Opleidingsmigratie (ontgroening) • Vergrijzing (krimp) • Beleid • Tussen Rechtvaardigheid en Efficiency • Sociaal-cultureel Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

5. Sociaal-culturele veranderingen in dorpen Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

6. Autonome dorp Oordeel over de voorzieningen in het dorp is belangrijk “We hebben nog een kleine supermarkt en we hebben nog een bakker … Want als je dat niet meer hebt op een dorp … en dat zouden we misschien meer moeten gaan beseffen met z’n allen” Woondorp Oordeel over de eigen woning en de woonomgeving is belangrijk “Eigenlijk hebben we heel doelbewust voor dit dorpje gekozen want het is … de Parel van de Zak. En die Zak sprak ons vreselijk aan … Het landschap trok ons ontzettend” Verschillen tussen bewoners / dorpen Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

7. Autonome dorp Je bent er geboren of opgegroeid, je komt ‘van het dorp’ (leefpaden) Je werkt er en je doet er je boodschappen: je woont ‘op het dorp’ (dagpaden) Traditioneel referentiekader: machtig beeld Woondorp Je bent er gaan wonen om de mooie woning en aangename woonomgeving Voor je sociale contacten en voorzieningen ben je niet afhankelijk van het dorp Opkomend referentiekader Van autonoom dorp naar woondorp Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

8. De sociale staat van het platteland (SCP) Thuis op het Platteland: Leefsituatie op het Nederlandse platteland is gunstig: Gunstige woonsituatie Toenemende mobiliteit Grotere betrokkenheid bewoners Het beste van twee werelden: Dorpsgemeenschappen zijn nog steeds hecht maar veranderen (worden losser) Het platteland van alle Nederlanders: Oordeel over platteland positief, maar men is negatief over veel ontwikkelingen Overgebleven Dorpsleven: Leefbaarheid op het platteland is beter, mede dankzij de sociale samenhang en de bevolkingssamenstelling Sociale vitaliteit op het platteland is niet beter: Hechte dorpen zijn niet perse vitaal Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

9. Leefbaarheid in het autonome dorp: de spiraal omlaag Ontwikkeling aantal inwoners Ontwikkeling aantal voorzieningen Ontwikkeling Leefbaarheid Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

10. Leefbaarheid in het woondorp: de spiraal omhoog Regiovorming Ontwikkeling gemeenschaps-initiatieven (voorzieningen) Ontwikkeling woonfunctie binnen de streek Ontwikkeling Leefbaarheid Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

11. Gemeenschapsinitiatieven (sociale vitaliteit) • Leveren voorzieningen op die als resultaat van de leefbaarheid zijn te beschouwen • Voorziening gecreëerd door de dorpssamenleving: Sociale vitaliteitvan bewoners • Sociale vitaliteit ontwikkelt zich van dorp tot dorp verschillend Loil Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

12. Sociale vitaliteit van dorpen Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

13. Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig? • Kwaliteit van de woonfunctie (woning en directe woonomgeving) • Ontmoetingsplekken die zich kenmerken door ‘openheid’ naar alle bewoners • Sociaal kapitaal: bewoners met grote sociale netwerken die kunnen binden maar ook bruggen kunnen en willen bouwen • Actieve oriëntatie van bewoners op de veranderende identiteit van hun dorp: “vertellen van verhalen” Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

14. goed, aangenaam en veilig wonen, vrij van overlast in een mooi en natuurlijk landschap met identiteit De kwaliteit van het wonen Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

15. Ontmoetingsfunctie: het dorpshuis als ‘Third Place’ Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

16. Sociaal kapitaal Bewoners met grote sociale netwerken die kunnen binden én die bruggen kunnen en willen bouwen Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig?

17. Veranderende identiteit en het Vertellen van Verhalen Wulvergem Loil Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig? 17

18. Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Vitale dorpen, wat is daarvoor nodig? Frans Thissen