بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. فصل 14 موضوع : حکومت وسیاست استاد : آقای دکتر دائی زاده دانشجویان : مهدیه مجلسی عصمت وطنیآذرماه ـ 90

3. حکومت : اجرا گذاشتن خط مشی های ،تصمیم ها و امور دولتی از سوی متصدیان دستگاه سیاسی است . سیاست : ابزارها و روشهای استفاده از قدرت، برای اثر گذاری بر محدمده و محتوای فعالیت سیاسی است .قدرت : توانایی افراد و گروه ها در به کرسی نشاندن منافع و علایق خود،حتی به رغم مقاومت دیگران .اقتدار: کاربرد مشروع قدرت از سوی حکومت .مشروعیت : کسانی که تابع اقتدار یک حکومت اند ، با آن موافق باشند . (1)

4. مفهوم دولت : هر جا که یک دستگاه سیاسی حکومت در سرزمینی معین حکومت کند و اقتدار آن به پشتوانهءدستگاه حقوقی و توانایی استفاده از نیروی نظامی برای اجرای سیاست هایش تامین شود، یک دولت وجود دارد.دولت - ملت : دولت هایی هستند که در آن عده زیادی از جمعیت ، شهروندانی را تشکیل می دهندکه خود را عضوی از یک ملت واحد میدانند . ویژگی های دولت – ملت حاکمیت شهروندی ملی گرایی

5. حاکمیت : در ناحیه ای که مرزهای تعریف شده و دقیقی دارد، از اقتدار برخوردار باشد و قدرت تامه آن سرزمین محسوب شود .شهروندی : در جوامع مدرن اکثر مردمی که در داخل مرزهای یک نظام سیاسی زندگی می کنند شهروند محسوب می شوند،حقوق و وظایف مشترکی دارند و خود را جزء یک ملت می دانند .ملی گرایی : به مثابه مجموعه نمادها و عقایدی است که احساس تعلق به اجتماع سیاسی واحدی را به وجود می آورند.

6. انواع حکومت سیاسی پادشاهی دموکراسی اقتدار طلبی دموکراسی مشارکتی دموکراسی نمایندگی

7. پادشاهی : در این نظام سیاسی یک نفر در راس قرار دارد که قدرت او موروثی به اعضای خانواده اش منتقل می شود واقتدار آنها به واسطه نیروی رسم و سنت مشروئیتپیدا می کند نه قانون . دمو(مردم)دموکراسی : کراتوس(حکومت) دموکراسی ، نظام سیاسی است که مردم در آن حکومت کنند نه پادشاهان . دموکراسی در جوامع مختلف شکلهای گوناگون دارد . شکل و صورت دموکراسی در جوامع ، نتیجه فکر کردن ارزش ها و اهداف آن و الویتی است که برای آنها در نظر گرفته می شود .- دموکراسی مشارکتی (مستقیم) : در این نوع دموکراسی همه تصمیم ها را مشترکاکسانی می گیرند که تصمیم گیریها برآنها تأثیر می گذارد . عده ای که در اقلیت هستند ، پیوسته دور هم جمع می شوند و به بررسی سیا ست و گرفتن تصمیم های مهم می پرداختند .-دموکراسی نمایندگی : این دموکراسی رواج بیشتری دارد.به نظام سیاسی گفته می شود که در آن تصمیم های أثرگذار بر یک اجتماع را همه اعضاء اتخاذ نمی کنند بلکه کسانی تصمیم گیرنده اند که توسط اعضای اجتماع به همین منظور انتخاب شده اند .

8. اقتدار طلبی : بر خلاف دموکراسی ، در این حکومت مشارکت مردمی منع یا به شدت محدود است . در این دولت نیازها و علایق دولت مد نظر و اهمیت دارد تا نیازهای شهروندان عادی . و هیچ گونه راهکار حقوقی برای مخالفت با حکومت یا بر کناری رهبر آن وجود ندارد . این حکومت در برخی از کشورها در حال حاضر هم وجود دارد ، هر چند که آنها خود را دموکراتیک می- دانند . مثل حکومت صدام حسین در عراق ، هر گونه مخالفت قلع و قمع می شد و پادشاهی عربستان و کویت ، آزادی ها و مشارکت مردم خود را به شدت محدود می کنند. بهترین مثال برای اقتدارطلبی نرمخو سنگاپور است، هر چند حزب حاکم قدرت را کاملا در اختیار دارد ولی برای شهروندان آن استاندارد زندگی بالایی ایجاد کرده است . البته سنگاپور فاقد آزادی های دموکراتیک است ، اما اقتدار طلبی در این کشور تفاوت فاحشی با نظام های مستبد دارد .

9. گسترش لیبرل دموکراسی در جهان: در اواسطه دهه 1970 دو سوم جهان را می توانستیم اقتدار طلب به شمار بیاوریم، اما بعد از آن، وضعیت به طور چشمگیری تغییر کرد به گونه ای که امروزه کمتر از یک سوم جهان ماهیت اقتدار طلب دارند.دیوید هلد می گوید: ((در عصر حاضر دموکراسی معیار بنیادی مشروئیت سیاسی شده است .))تبیین محبوبیت لیبرال دموکراسی: هر چند دموکراسی ثابت کرد که بهترین نظام سیاسی است، اما این کافی نیست.با توجه به تغییرات اجتماعی و اقتصادی در جهان می توان دلایل زیر را عامل محبوبیت دموکراسی دانست: 1)دموکراسی معمولا با اقتصاد بازار همراه می شود . 2)جهانی تر شدن فعالیت های اجتماعی وتأثیر رویدادها بر زندگی مردم . 3)تأثیر رسانه های ارتباط جمعی، بخصوص تلویزیون و اینترنت .

10. پارادکس دموکراسی: از یک طرف دموکراسی در حال گسترش در سراسر جهان است اما از طرف دیگر ، در کشورهایی که مهد اصلی آن بوده اند سطح بالایی از نارضایتی از فرایندهای دموکراتیک وجود دارد . برای مثال در بریتانیا ، اروپا و امریکا بسیاری مردم از نظام سیاسی خود ناراضی اند و یا نسبت به آن بی- تفاوتند . ـ اما چرا عده زیادی از غربیان از همان نظام سیاسی ناراضی اند که ظاهرا بر همه نظامها در سراسر جهانِ پیش از خود پیروز شد ؟ جالب اینجاست ، همان عواملی که باعث گسترش دموکراسی در جهان شد، امروز باعث گسترش ناخرسندی و نارضایتی مردم از آن شده است وآن چیزی نیست جز فن آوری نوین ارتباطات و جهانی شدن زندگی اجتماعی.

11. احزاب سیاسی و رأی گیری در کشورهای غربی :ـ نظام های حزبی : حزب سیاسی سازمانی است در پی دستیابی به کنترل مشروع حکومت از طریق فرآیند انتخاباتی احزاب سیاسی در واقع شکل خاصی از سازماندهی نیروهای اجتماعی هستند و خود به عنوان سازمان ، تحت فشار گروهها و علایق اجتماعی مختلف قرار می گیرد .(جامعه شناسی سیاسی،حسین بشیریه،122). درکشورهایی که دارای نظام حزبی جا افتاده هستند،احزاب سیاسی به عنوان حلقه بین منافع اجتماعی و نهادهای تصمیم گیری سیاسی عمل می کنند. ( احزاب سیاسی تحت شرایط اجتماعی خاصی پدید می آیند.در خصوص منشأ نظام چند حزبی در اروپا ، جیوانی سارتوری،جامعه شناس سیاسی ایتالیا چند عامل را مطرح کرده است : 1)برقراری زودرس نظام انتخاباتی نمایندگی نسبی در شرایط اولیه تکوین احزاب . 2)وجود تمایلات گریز از مرکز در نتیجه ترکیب منازعات قومی و مذهبی با منازعات طبقاتی. 3)پذیرش احزاب مخالف در درون نظام حزبی..(همان،125 ). در کشورهای اروپای غربی انواع گوناگونی از سازمان های حزبی دیده می شود ، چند نمونه از آن عبارتند: 1) احزابی که بر مبنای فرقه های کلیسایی تشکیل می شوند.(حزب کاتولیک مردم). 2)احزابی که قومی یا نمایده گروه های ملی یا زبان خاصی هستند.(حزب ملی اسکاتلند در بریتانیا) 3)برخی احزاب روستایی و نمایندهء منافع کشاورزان.(حزب مرکزی در سوئد) 4)حزب ملی گرایی راست افراطی . 5)احزاب سوسیالیستی یا کارگری .(اروپای غربی)

12. ـ در ادامه.... هر چه نقش احزاب سیاسی در یک نظام برجسته تر شود ، نیروها و گروههای اجتماعی منابع بیشتری را صرف اعمال نفوذ بر آنها می کنند . از طرفی یک حزب ممکن است برای پیشبرد مقاصد خود به جلب حمایت گروههای مختلف دست بزند . در واقع هر دو از رابطه متقابل سود می برند.مثلا سازمان های کاتولیک نفوذ گسترده ای در حزب دموکرات مسیحی دارند. (همان ،126)احزاب راست افراطی در اروپا : بیزاری روزافزون نسبت به مهاجرانی که به اروپا می آیند در پیروزی های سیاسی احزاب راست گرا در چند کشور اروپایی انعکاس داشته است . چند مورد از آنها : 1)یورگ هایدر (اتریش) اقدام به اجرای برنامه خصمانه ای برای مبارزه با خارجی های اضافی کرد که کاملا ضد مهاجر و ضد اروپایی بود. 2)حزب راست گرای مردم در سوئیس(شبیه رخداد اتریش). 3)حزب ائتلاف لومبادی در ایتالیا . 4)جبهه ملی ژان ـ مادی لوین در فرانسه و........................................................... .

13. تغییر سیاسی و اجتماعی : زندگی سیاسی فقط در چهار چوب احزاب سیاسی ، انتخابات و تشکلهای قانونی و حکومتی جریان ندارد.اغلب پیش میآید که گروهها میفهمند اهداف و آرمانهای آنها در این چهارچوب حاصل نمی شود یا فعالانه منع می شود. علیرغم گسترش دموکراسی تغییرات کارساز،در نظامهای اقتدارطلب همیشه امکان پذیر نیست و این تغییرات گاهی باید با توسل به شکلهای غیر متعارف به کرسی بنشیند. انقلاب روشن ترین و موثرترین شکل کنش سیاسی غیر متعارف است به معنای بر انداختن نظم سیاسی موجود به دست جنبش توده ای و با توسل به زور و خشونت.جهانی شدن جنبش های اجتماعی :ـ جنبش های اجتماعی: جنبش های اجتماعی در هر شکل و اندازه ای وجود دارند. برخی بسیار کوچک و برخی هم بسیار گسترده که حتی میلیون ها نفر را در بر می گیرند. بعضی از آنها در چهار چوب قوانین جامعه فعالیت می کنند و در حالی که برخی غیر قانونی و یا زیر زمینی عمل می کنند . از ویژگی های جنبش های اجتماعی این است که آنها نزدیک به خط قرمز فعالیت های مجاز قانونی که در هر زمان و مکان یعنی از سوی حکومت تعریف و تعیین می شود عمل می کنند. وغالبا با هدف ایجاد تغییر در حوزه عمومی یا مسئله عمومی خاصی قد علم می کنند.

14. ـ جنبش های اجتماعی نوین: در سه دهه اخیر جنبش های اجتماعی در سراسر جهان فوران کرده اند که تفسیرگران این جنبش های گوناگون را بخاطرمتمایز ساختن با جنبش های گذشته تحت عنوان جنبش های اجتماعی نوین می نامند. جنبشهای مدنی، فمنیستی در دهه 60 و70، جنبش ضد هسته ای80 ،و مبارزه برای حقوق مردان همجنس ـ خواه در دهه 90 از این دسته اند.ـ فن آوری و جنبش های اجتماعی:اثرگذارترین عوامل جوامع مدرن دو عامل فنآوری اطلاعات و جنبش های اجتماعی است که نتایج شگفت آوری داشته اند .در این عصر اطلاعات ، جنبش های اجتماعی سراسر جهان می توانند در شبکه های بین المللی و منطقه ای به هم پیوند و گروههایی را تشکیل دهند که برای منافع عمومی مبارزه می کنند. ـ امروزه شبکه های الکترونیکی توانایی بی سابقه ای برای نشان دادن واکنش های فوری در برابر رویدادها و دسترسی به منابع اطلاعات و توزیع آن را پیدا کردند.ـ اینترنت در این تغییرات پیشگام دیگر رسانه ها است.ـ عده ای از ناظران اینطور استدلال می کنند که عصر اطلاعات شاهد کوچ قدرت از دولت ـ ملت ها به پیمان ها و ائتلاف های نوین غیر دولتی است.

15. جنبش های ملی گرا: ـ نظریه های ملی گرایی: مارکس و دورکیم معتقد بودند که ملی گرایی بیش از هر چیز تمایلی ویرانگر است.و یکپارچگی اقتصادی باعث افول سریع آن خواهد شد.ـ در حال حاضر نه تنها ملی گرایی زنده است بلکه در بسیاری از نقاط جهان رو به رشد و شکوفایی است .ملی گرایی و جامعه مدرن: شاید ارنست گلنر برجسته ترین نظریه پرداز ملی گرایی باشد. طبق استدلال او ، ملی گرایی، ملت و دولت ـ ملت هر سه محصول تمدن مدرن هستند. ملی گرایی ، احساسات و عواطف همراه آن محصول جامعه نوینی است که صنعت گرایی خلق کرده است.ـ از ویژگی های جوامع مدرن که منجر به ظهور این پدیده شده است: اول: جامعه صنعتی مدرن با توسعه سریع اقتصادی پیچیده همراه است . دوم: در دولتهای مدرن افراد باید پیوسته با غریبه ها تعامل داشته باشند.ـ ملی گرایی از جهاتی پدیده ای سراپا مدرن است، اما در عین حال از عواطف و صورت هایی از نمادگرایی سود می بردند که به گذشته های بسیار دورتری باز می گردند .ـ به نظر آنتونی اسمیت ، یکی از صاحب نظران فعلی ملی گرایی‌ ، ملت ها اتصال و پیوستگی مستقیم با اجتماعات قومی قدیمی تر با اقوام دارند.

16. ملت های بدون دولت: دوام و پایداری اقوام مشخص در بطن ملت ها استقرار یافته به پدیدهء ملت های بدون دولت می ا نجامد. در این حالت خیلی از خصوصیاتِ یک ملت دیده می شود ، در حالی که آنهایی که این ملت را تشکیل دادند فاقد اجتماع سیاسی مستقل اند.ـ انواع مختلف از ملت های بدون دولت :1)ممکن دولت ـ ملتِ معین ، تفاوت های فرهنگی اقلیت داخلی خود را بپذیرد و تا حدی به آنها اجازه فعالیت و رشد بدهد.2)برخی از ملت ها از خود مختاری بیشتری برخوردارند .(ایالت فرانسوی زبان کانادا)3)از طرف دیگر ملت هایی وجود دارند که اصلا از طرف دولت حاکم بر به رسمیت شناخته نمی شوند، و دولت حاکم برای انکار رسمیت اقلیت ، به زور متوسل می شوند.(کرد ها )

17. ملت ها و ملی گرایی در کشور های در حال توسعه : در اکثر کشورهای جهان مسیری که ملی گرایی در کشور های در حال توسعه پیموده متفاوت با جوامع صنعتی است.ودر نتیجه فرآیندهایی تشکیل ملت داده اند که متفاوت با فرآیندهای به وقوع پیوسته در دنیای صنعتی است. غالبا دولتهایی از بیرون به مناطقی تحمیل می شدند که فاقد وحدت و فرهنگ یا قومی بودند.در نتیجه ملت های مدرن در مناطقی توانسته اند به بهترین نحو پا بگیرند که یا هرگز مستعمره نبوده اند و یا وحدت فرهنگیِ نیرومندی داشته اند. مثل ژاپن ، کره یا تایلند . ((نتیجه))دولت ـملت ، هویت ملی و جهانی شدن: در برخی از مناطق افریقا،هنوز ملت ها و دولت ـ ملت ها به طور کامل شکل نگرفته اند .اما در سایر نقاط جهان که این اتفاق رخ داده است .حتی از پایان (دولت ـ ملت) در عصر جهانی شدن سخن می گویند. ـ نویسنده ژاپنی ، کینچی اومائه می گوید: ما به واسطهء جهانی شدن به نحوی فزاینده ، در ((دنیای بی مرزی)) زندگی می کنیم که در آن هویت ملی در حال کم رنگ شدن و رنگ باختن است.ـ هر چند جهانی شدن را به تغییرات در نظام های بزرگی چون بازار مالی جهانی ، تجارت جهانی و مخابرات نسبت می دهند، اما آثار آن در زندگی خصوصی افراد با همان شدت و به وضوح قابل مشاهده است .ـاما اینکه دیدگاه اومائه تا چه حد اعتبار دارد؟باید بگوییم که همانطور که جهانی شدن روی افراد و زندگی آنها تأثیر می گذارد ، کشورها و دولت ها هم تحت تأثیر این فرآیند قرار دارند.

18. فهرست منابع :ـجامعه شناسی ..آنتونی گیدنز ،ترجمهءحسن چاوشیان ، نشر نی ، چاپ چهارم ،1389.ـ جامعه شناسی سیاسی.... دکتر حسین بشیریه ،نشر نی ، چاپ هفدهم ،1388. ( آذر ماه 1390 )