بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. احوال بدن انسان

3. تقسیم بندی احوال بدن • جالینوس:1-صحت 2-مرض 3-حالت متوسط میان آندو تقابل بین صحت و مرض را تقابل تضاد میداند • ابن سینا:1-صحت 2-مرض تقابل بین صحت و مرض را تقابل بین عدم وملکه میداند • حالت واسطه:هیاتی که نه جمیع افعال صادره از انسان صحیح سلیم باشد و نه جمیع آنها سقیم ومختل.

4. صحت • بحر الجواهر:هیأت یکون بها الانسان فی مزاجه و ترکیبه بحیث تصدر الافعال سلیمه. • قانونچه:حالتی که اعمال سیر طبیعی خود را دارا باشد. • ذخیره:تندرستی مطلق آن است که مزاج هر اندامی از اندامهای یکسان معتدل باشد اعتدالی خاصه که هر یک را هست و ترکیب اندامهای مرکب درست و به اندام باشد و بدان عدد و آن اندازه و آن شکل باشد که باید و آنچه بهم پیوسته باشد که باید و آنچه از هم دور باید هم دور باشد چنانکه فعل و منفت هم اندامها تمام و بی آفت و بی تقصیر باشد. • خلاصه الحکمه:هیاتی است بدنی که صادر گردد از انسان با آن تمامی افعال آن بر مجرای طبیعی صحیح و سالم و خالی از خلل و نقصان.

5. مرض • بحرالجواهر:و هو هیات بدنیة غیر طبیعیة یجب عنه بالذات آفة فی الفعل وجوبا اولیا • قانونچه:اعمال در مسی طبیعی نبوده وبیواسطه ضرر به افعال میرسد. • ذخیره:حالی ناطبیعی اندر تن مردم واز آن حال اندر فعل یک قوت از قوتهای اندامها یا اندر بیشتر آفتی واجب گردد به ذات و آن حال یا مزاجی نا طبیعی باشد یا ترکیبی ناطبیعی • خلاصه الحکمه:هیاتی بدنی ضد و مخالف هیات صحت خارج از مجرای طبیعی

6. مرض فعل • تغییر در فعل و متغیر شدن از حالت اصلی(گرمی عارض دماغ شود) • نقص در فعل • بطلان فعل(عدم هضم ونضج توسط کبد)

7. فرق میان مرض،سبب وعرض(علامت) • سبب:چیزی باشد که نخست وی باشد و از بودن ود اندر تن مردم حالی نو پدید آید. • عرض:حالی باشد نا طبیعی که از بیماری تولد کند و تبع آن باشد.(علامت نیز گویند چون طبیب اندر وی نگاه کند و بیماری شناسد) عفونتی در بدن باعث تب شده و به دنبال آن نبض مختلف شده

8. صحت یعنی عضو مدام فعل خود را انجام دهدِ؟ • هر سکونی و فتوری که در عضو پدید آید مرض نیست چون قوتهای اندامها اندر حال تندرستی همیشه فعل خویش بر دوام نمیکند.نبینی که اندر خواب همه قوتهای نفسانی ساکن گردد یا قوت تخیل نیز اندر بعضی وقتها از کار باز ایستد.

9. آیا سبب ،مرض وعرض مطلق هستند؟ • گاه یک چیز از یک جهت مرض است و از جهت دیگر سبب.(مثلا سده در بینی ایجاد شده و آواز متغییر میشود. سده از جهت آنکه منفذ طبیعی بسته شده=مرض و از جهت آنکه آواز به تبع آن متغییر شده=سبب) • گاه مرضی سبب برای مرض دیگر میشود.(قولنج سبب غشی و فالج وصرع میشود) • گاه عرض یک مرض سبب برای مرض دیگر میشود.(تب صداع بهمراه دارد اگر صداع محکم شود مرض جدیدی رخ میدهد) • گاه یک چیز نسبت به خود و قبل و بعدش هم مرض هم عرض هم سبب است(مثلا سل ایجاد تب میکند. تب در قیاس با سل=عرض در قیاس با خودش=مرض،در قیاس با ضعیفی معده=سبب

10. مشارکت اندامها • گاه بیماری در یک عضو سبب است برای بیماری در عضوی دیگر مهم است که بدانیم:اصل بیماری در کدام عضو بوده عضو مشارک کدام است

11. انواع مشارکت اعضا: • دو عضو از هم دوراند ولی با هم پیوستگی دارند به وسیله ای. • عضوی در ذات خویش ضعیف است و ماده ای که به عضو دیگر میرود از داین عضو میگذرد و این عضو ضعیف به مشارکت آن عضو دیگر بیمار میشود • دو عضو نزدیک اند و یکی زیر دیگری است و ماده که از عضو بالایی می آید به عضو پایینی میرسد • دو عضو همسایه اند و یکی ضعیف تر است عضو ضعیفتر فضله عضو دیگر را قبول میکند

12. 5.از دو عضو یکی مبدا و اصل کار عضو دوم باشد و کار عضو دوم تمام نشود مگر به یاری و یا به مادهای که از عضو نخستین به او میرسد 6.از دو عضو یکی خادم و یکی مخدوم است و خادم به شرکت مخدوم بیمار شود 7.دو عضو با هم مشارکت دارند و به واسطه عضو دوم عضو اول با عضو سومی مشارکت پیدا میکند

13. اقسام مرض • مفرد 1-سوء مزاج(در عضو مفرد) 2-سوءهیات ترکیب(در عضو مرکب) 3-تفرق اتصال(هم در عضو مفرد هم مرکب) • مرکب

14. سوءمزاج:اولا و بالذات درمزاج اعضاء مفرد تغییری حاصل شود و بعد از آن بالعرض عارض اعضاء مرکبه شود • مرض ترکیب:اولا به هیات ترکیبی اعضاء مرکبه واقع شود سپس به اعضاء مفرده سرایت کند • تفرق اتصال:عارض اعضای مفرده و مرکبه شده

15. سوءمزاج • حصول کیفیتی خارج از اعتدال در مزاج عضوی از اعضاء مفرده(مرض متشابه) • انواع:1-خلقی(غیر فاضل) 2-عارضی :1-مادی 2-ساده

16. سوءمزاج مادی:تغییر کیفیت بدن به واسطه تغییر کیفیت خلط است که شامل 1-مفرد:حار مادی بارد مادی یابس مادی رطب مادی 2-مرکب:حار یابس حار رطب بارد یابس بارد رطب

17. سوءمزاج ساده:تغییر کیفیت بدن به واسط تغییر خلط نیست و شامل 1-مفرد:حار بارد یابس رطب 2-مرکب:حار یابس حار رطب بارد یابس بارد رطب

18. سوء مزاج مفرد مادی وجود ندارد • علت این عقیده:چون هر خلط 2 کیفیت دارد اگر زیاد شود 2 کیفیت افزایش مییابد • جواب:در تحقق سوء مزاج مادی زیادی ماده خلط شرط نیست بلکه اندک تغییری کافی است

19. درجه بندی سوءمزاج: • درجه اول:آفتی در عضو ایجاد شود که آن را تغییر چندانی ندهد • درجه دوم:عضو را از اعتدال خارج سازد بدون فساد • درجه سوم:فساد در عضو دهد • درجه چهارم:موجب هلاکت شود