1 / 23

Akt 5 listopada 1916 r.

Akt 5 listopada 1916 r. Cesarze Niemiec i Austro-Węgier postanowili: z ziem odebranych panowaniu rosyjskiemu utworzyć samodzielne państwo forma państwa: dziedziczna monarchia ustrój konstytucyjny określenie granic odłożono na później

Download Presentation

Akt 5 listopada 1916 r.

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Akt 5 listopada 1916 r. Cesarze Niemiec i Austro-Węgier postanowili: • z ziem odebranych panowaniu rosyjskiemu utworzyć samodzielne państwo • forma państwa: dziedziczna monarchia • ustrój konstytucyjny • określenie granic odłożono na później • nowe królestwo w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami znajdzie rękojmię potrzebną do swobodnego sił swoich rozwoju

  2. Tymczasowa Rada Stanu – skład i kompetencje • Skład: 25 członków (15 z okupacji niemieckiej, 10 z austriackiej) mianowanych przez generał-gubernatorów, 5 miejsc dla stronnictw politycznych. Na czele marszałek koronny (Wacław Niemojewski z Kaliskiego • Kompetencje: • opiniowanie projektów aktów prawnych przedłożonych przez władze okupacyjne • przygotowanie polskiej administracji i przygotowanie projektów rozporządzeń dotyczących jej tworzenia • składanie z własnej inicjatywy wniosków i projektów w sprawach krajowych • współdziałanie w tworzeniu sił zbrojnych • uchwały dotyczące usuwania szkód wojennych i ożywienia gospodarki

  3. Rada Stanu • 110 członków • 1/2 wybierały rady miejskie większych miast i sejmiki powiatowe; • 12 wirylistów (duchowni, rektorzy UW i PW, I Prezes SN); • reszta – z mianowania Rady Regencyjnej • Uprawnienia: • Organ reprezentacyjny • Namiastka parlamentu – uchwalanie najpilniejszych ustaw, w tym prawa o przyszłym Sejmie wraz z projektem ordynacji wyborczej

  4. Sądownictwo „królewsko-polskie”przepisy tymczasowe o urządzeniu sądownictwa z dnia 18 lipca 1917 r. • Sądy pokoju • Sądy okręgowe (15: Warszawa, Płock, Włocławek, Kalisz, Siedlce, Mława, Łomża, Łowicz, Łódź Częstochowa, Sosnowiec, Lublin, Kielce, Radom, Piotrków • Sądy apelacyjne (2: Warszawa, Lublin) • Sąd Najwyższy w Warszawie

  5. Początki państwowości polskiej – okres przejściowy: listopad 1918 – grudzień 1922 • Okres sprawowania władzy przez Tymczasowego Naczelnika Państwa • Okres obowiązywania tzw. Małej Konstytucji

  6. Dekret z 22 listopada 1918 r. o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej • Republikański ustrój państwa • Pełnia władzy w rękach Tymczasowego Naczelnika Państwa do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego • Na czele rządu prezydent ministrów

  7. Tymczasowy Naczelnik Państwa • Powoływał rząd (ministrów i prezydenta ministrów) • Pociągał ich do odpowiedzialności (przed nim samym) • Uprawnienia ustawodawcze (dekrety) • Zatwierdzanie i promulgacja w Dzienniku Ustaw aktów uchwalanych przez Radę Ministrów

  8. Mała Konstytucja (uchwała SU z dnia 20 lutego 1919 r. ) • Czasowe obowiązywanie – do wydania właściwej konstytucji • Zasady ustroju państwa: • Brak podziału władz • Sejm ustawodawczy jako organ władzy suwerennej i ustawodawczej, tj.: • Wyłączne prawo stanowienia ustaw • Wyłączne prawo stanowienia o finansach państwa • Kadencja określona zadaniem, a nie terminem (brak określenia terminu) • Marszałek sejmu- prawo ogłaszania ustaw (z kontrasygnatą prezydenta ministrów i właściwego ministra)

  9. Naczelnik Państwa: • Przedstawiciel państwa • Najwyższy wykonawca uchwał Sejmu w sprawach cywilnych i wojskowych • Odpowiedzialność parlamentarna (przed Sejmem Ustawodawczym) • Powoływał rząd (w porozumieniu z SU) • Brak uprawnień ustawodawczych (także inicjatywy ustawodawczej) • Wymóg kontrasygnaty dla aktów Naczelnika Państwa

  10. Podstawowe zasady Konstytucji marcowej: • Zasada ciągłości państwa polskiego • Republikańska forma rządów • Suwerenność narodu • Trójpodział władz: • Sejm i Senat jako organy narodu w zakresie władzy ustawodawczej • Wł. wykonawcza: prezydent RP z odpowiedzialnymi ministrami • Wł. sądownicza: niezawisłe sądy

  11. Prezydent RP: • Wybierany przez Zgromadzenie Narodowe bezwzględna większością głosów • Zastępował go marszałek Sejmu • Brak odpowiedzialności parlamentarnej i cywilnej • Odpowiedzialność konstytucyjna przed Trybunałem Stanu • Wymóg kontrasygnaty premiera i właściwego ministra dla aktów prezydenta • Powoływał prezesa RM, a na jego wniosek ministrów • Brak veta ustawodawczego i własnych uprawnień ustawodawczych (dekrety) • Ograniczone prawo rozwiązywania izb

  12. Autonomia Śląska- ustawa konstytucyjna – statut organiczny woj. śląskiegoz dnia 15 lipca 1920 r. • Sejm Śląski (Śląski Sejm Wojewódzki) • Stanowił własne ustawy, ogłaszane we własnym DzU • Prawo samodzielnego regulowania wszystkich dziedzin administracji, z wyjątkiem spraw wojskowych i zagranicznych • Rada Wojewódzka • Wojewoda

  13. Nowela sierpniowa, 2 sierpnia 1926 r. • Sankcje za naruszanie przez parlamentarzystów zakazu pobierania korzyści od rządu (utrata korzyści i mandatu, orzekana przez SN) • Określenie ścisłych terminów uchwalania budżetu • Prawo rozwiązania Sejmu i Senatu przez Prezydenta RP na wniosek RM (tylko 1 raz z tego samego powodu) • Prezydent uzyskał prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy ( w syt. nagłej konieczności z wyłączeniem pewnych dziedzin; ustawa mogła upoważnić go także w innym zakresie ) • Zakaz głosowania wniosku o votum nieufności dla rzadu na posiedzeniu, na którym go zgłoszono

  14. Podstawowe zasady Konstytucji kwietniowej: • Solidarystyczna koncepcja państwa • Zasada jednolitej i niepodzielnej władzy prezydenta • Zasada elitaryzmu • Zasada ciągłości państwa • Odrzucenie zasady suwerenności narodu • Odrzucenie zasady podziału władz

  15. Pozycja Prezydenta RP wg Konstytucji kwietniowej: • Zwierzchnictwo nad pozostałymi władzami i organami w państwie • Wybierany na 7 lat przez: • Zgromadzenie Elektorów (50 wybranych przez Sejm, 25 przez Senat, 5 wirylistów) • W razie wskazania kandydata przez ustępującego prezydenta: głosowanie powszechne • Zastępował go marszałek Senatu • Brak odpowiedzialności parlamentarnej i konstytucyjnej

  16. Uprawnienia Prezydenta RP wg Konstytucji kwietniowej • Zwykłe (wymóg kontrasygnaty) • Prerogatywy (brak wymogu kontrasygnaty), dyskrecjonalna władza prezydenta: • Wskazanie następcy i zarządzenie głosowania powszechnego • Wyznaczenie następcy na czas wojny • Rozwiązanie Sejmu i Senatu przed upływem kadencji • Pociąganie członków rządu do odpowiedzialności przed TS • Prawo łaski • Powoływanie: • Sędziów Trybunału Stanu • 1/3 senatorów • Mianowanie i odwoływanie: • Premiera • I prezesa SN • Prezesa NIK • Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych • Szefa i urzędników Kancelarii Cywilnej Prezydenta

  17. Sejm i Senat • Zmiana i ograniczenie kompetencji (na rzecz prezydenta) • Ograniczenie pozycji Sejmu (m.in. marszałek Senatu zastępuje Prezydenta RP) • Zmniejszenie liczebności obu izb • Kadencja 5 lat • Zmiana ordynacji wyborczej: • Sejm: • Czynne prawo wyborcze od 24 roku życia • Bierne prawo wyborcze od 30 roku życia • Senat: • czynne prawo powyżej 30 roku życia; • bierne prawo wyborcze powyżej 40 roku życia; • dla osób spełniających wymogi wykształcenia, zasług lub zaufania • 1/3 senatorów z mianowania

  18. Sądownictwo II RP • Okres do unifikacji (1918-1928) • Sądownictwo zunifikowane (rozporządzenie Prezydenta RP z 6 II 1928r., weszło w życie 1 I 1929 r.)

  19. Sądy powszechne Sądy szczególne Prawa publicznego Trybunał Stanu Trybunał Kompetencyjny Najwyższy Trybunał Administracyjny Inne Inne: S. wojskowe S. wyznaniowe S. pracy Sądownictwo II RP

  20. Sądownictwo powszechne (prawo o usp z 1928 r.) • S. grodzkie (i nigdy niepowołane s. pokoju jako ich organy) • S. okręgowe (w pewnych sprawach z udziałem przysięgłych) • S. apelacyjne • Sąd Najwyższy

  21. Prokuratura (regulacja w prawie o usp 1928) • Prokuratury przy sądach: • SN • S. apelacyjnych • S. okręgowych • brak przy s. grodzkich

  22. Adwokatura • Do 1932: przepisy pozaborcze, tylko na terenie b. Kongresówki tzw. Statut Tymczasowy Palestry (1920) • 1932 unifikacja (dalsze zmiany 1938) • Wolny zawód, nadzór ministra sprawiedliwości i SN • Organy samorządu: • Izby adwokackie w obszarze apelacji i ich rady • Naczelna Rada Adwokacka

  23. Notariat • Do 1933 r. przepisy pozaborcze i różnice statusu: • Województwa południowe – Funkcjonariusz publiczny, samorząd • Województwa zachodnie – urzędnik państwowy i łączenie z zawodem adwokata, brak samorządu • Województwa centralne i wschodnie urzędnik państwowy niskiego szczebla, brak samorządu • 1933 – unifikacja- funkcjonariusz publiczny mianowany przez MS, samorząd: • Izby notarialne w obrębie apelacji i ich rady • Brak samorządu na szczeblu centralnym

More Related