KINDEREN

1. KINDEREN STILLE GETUIGEN VAN GEWELD IN HUIS

2. Inhoud work-shop Omschrijving Hoe kinderen het geweld opmerken Gevolgen voor kinderen Signalen van geweld Behandeling van de gevolgen

3. Kinderen en huiselijk geweld Betrokkenheid

4. Directe betrokkenheid: • Tijdens de zwangerschap • Ziet het geweld • Hoort het geweld • Tussenbeide komen • Is zelf slachtoffer • Zelf deelnemen

5. Indirecte betrokkenheid: • Van horen zeggen • Ondervinding van de effecten • Herhaald geweld  dreiging • Is helemaal niet op de hoogte

6. Getuige = slachtoffer van psychische mishandeling: • Kinderen  angst • Oudermodel  negatief • Emotionele behoefte  onvoldoende aandacht • Geïsoleerd leven • Geestelijke en fysieke verwaarlozing

7. Gevolgen: • Een mengelmoes van gevoelens:  bang, verward, boos, onrustig, gekwetst,… • Meestal combinatie van klachten: • internaliserend: afzonderen, automutilatie • externaliserend: impulsief gedrag, agressie • sociale problemen: over-aangepast, storend

8. Gevolgen op langere termijn: • Patronen aangeleerd om zichzelf te beschermen  kunnen zorgen voor steeds terugkerende problemen. • Posttraumatische symptomen: • Dissociatie • Depressie - slaapstoornis • Prikkelbaar - concentratiestoornis • Pijnlijke herinneringen

9. Signalen van geweld in gezin: • Starre of chaotische manier van leven • Afgeschermd t.o.v. de buitenwereld • Moeilijke communicatie tussen de ouders • Onduidelijke of geen grenzen ouder- kind

10. Passieve of afwezige houding van ouder • Veel verantwoordelijkheid door het kind opgenomen • Kind is eerder gebruiksvoorwerp voor de ouders • Extreem bezorgde of controlerende ouder

11. Wat kunnen ouders ondervinden? • Schuldgevoelens en verdriet omdat ze merken dat ze nog weinig contact hebben met hun kinderen.

12. Soms merken ouders dat ze niet meer serieus worden genomen door hun kinderen omdat ze niet meer luisteren bijvoorbeeld.

13. Ouders vinden het soms moeilijk hun kinderen te straffen omdat ze vinden dat ze al voldoende hebben meegemaakt.

14. Hulpverlening bij geweld in huis Voorwaarden voor goede hulp

15. Outreachend • Laagdrempelig • Samenhangend • Systeemgericht  aandacht voor de verschillende betrokkene

16. Aanbod is gericht op: • Signalering en bescherming • Opvang • Hulpverlening aan het kind • (opvoedings)ondersteuninggericht op de ouders • Overleg met kinderen zelf • Soms eerst diagnostiek nodig

17. Groepstherapie: • Doel groepsbijeenkomsten kinderen: • Minder angst • Meer plezier • Meer zelfvertrouwen • Meer sociale vaardigheden • Groter gevoel van veiligheid

18. Doel groepsbijeenkomst ouders: • Steun bieden aan hun kind • Gedrag van hun kind begrijpen • Ongewenst gedrag van hun kind verminderen Ouders zijn belangrijk voor het herstel van hun kinderen.

19. Aanmelding en onthaal

20. Eén ouder doet aanmelding, andere ouder is niet op de hoogte: • Beide ouders hebben recht op informatie • Elk kind heeft recht op hulp • Aangeboden hulp mag loyaliteitsconflict niet versterken

21. Verloop van het programma.

22. Aandachtspunten: het verloop van de groep: • erg gestructureerd. • vaste regels • vaste tijdstippen • vaste plaats • dezelfde kinderen • een vast aantal sessies Dit geeft voorspelbaarheid en zekerheid aan de deelnemers.

23. De thema’s: • die met de kinderen besproken worden tijdens de verschillende sessies, komen terug tijdens de sessies van de ouders. • in iedere sessie staat een thema centraal. • de volgorde van de verschillende thema’s kunnen worden aangepast omwille van de groepsgrootte, de leeftijd van de deelnemers en de belevingen van de deelnemers.

24. Sessie 1 - 5: de ouders • Introductie: kennismaking en voorstelling van het programma, praktische afspraken, regels van de groep, korte schets aan elkaar van de reden van deelname • Hun verhaal en de actuele veiligheid • Over geweld en de symptomen van PTSS • Wat heeft je kind gemerkt van het geweld? • De eigen voorgeschiedenis, via schets met genogram + voorbereiding komst van de kinderen

25. Totale overzicht van het programma: • www.swpbook.com Horizon therapie

26. De kracht van het werken met een groep: • Leren van elkaar, vooral het beseffen niet alleen te zijn met dit soort problemen, uit een isolement komen. Voor de kinderen is de ontspannen sfeer, waarin samen gepraat, getekend, gespeeld en bewogen wordt, een veilige manier om het belevingsniveau te bereiken, waarbij een aantal gevoelens, opvattingen en gedrag kunnen bewerkt worden. • ‘Normalisering’: niet alle problematisch gedrag is toe te schrijven aan het geweld. De groep biedt ook een pedagogische ondersteuning • Ruimte om in contact te komen en te reflecteren rond dynamiek van de ouders, zowel individueel als relationeel. (voor de ouders kan de groep een reflectieve functie krijgen, waarbij ze ook bij zichzelf leren stilstaan). Ook normale ontwikkelingsprocessen krijgen aandacht. Pedagogische onmacht in het omgaan met woede, ruzie, eisen, verwenning, is een thema waar alle ouders mee te maken krijgen, en is niet steeds toe te schrijven aan voorafgaande geweldervaringen.

27. De kracht van gelijktijdig ouders én kinderen live aan het werk te zien: • De structuur van het programma én de ongestructureerde interactiemogelijkheden (de informele contacten, de momenten dat er samen koffie gedronken wordt, of wat nagepraat wordt), zijn een enorme bron van observatiegegevens, die in een andere setting soms veel langzamer aan de oppervlakte komen. • Wat kinderen doen in de therapie, kan, doordat de ouders betrokken worden bij het programma, ook in de thuissituatie ondersteund worden. Door de huiswerkopdrachten van zowel kinderen als ouders, en de terugkoppeling in beide groepen, leidt tot een meer geïntegreerde verwerking van wat aangeboden wordt. In de feedback die ouders gaven, bleek dat het gelijktijdig werken met ouders én kinderen, dicht bij het belevingsniveau van elke dag, als het méést helpend ervaren wordt.

28. Bedenkingen: • Minder positief: Het handboek is te gestructureerd, te schools, te belerend, te veel herhaling. Als men het te letterlijk zou volgen, houdt men het na 3 sessies voor bekeken. • Tevens is het handboek eerder voor jonge kinderen bedoeld. Thema’s moeten aangepast worden vanaf +/-10-jarigen. Maar, het programma hebben we ervaren als een goede leidraad waarbij aanpassingen perfect mogelijk zijn. • De essentie is het installeren van groepscohesie, vooral bij de ouders, dan volgen de kinderen wel, én aansluiten bij de concrete belevingswereld van ouders én kinderen.

29. De samenstelling van de begeleiding: • 4 therapeuten is veel voor een kleine groep maar nodig voor een groep van 8 gezinnen. • Continuïteit moet gegarandeerd kunnen worden. • Eén verantwoordelijke voor de oudergroep, één voor de kindergroep. Een dubbele verantwoordelijk- heid is niet aangewezen. De meeste therapeuten hebben trouwens expertise opgebouwd met ofwel kinderen, ofwel volwassenen. • Overleg en feedback tussen de therapeuten is evenwel zeer belangrijk om de 2 groepen voldoende op mekaar af te kunnen stemmen en geïntegreerd te kunnen werken.

30. Tot slot: • Groepstherapie legt naar het oordeel van verschillende auteurs de nadruk op de volgende elementen: • Het creëren van een warme en veilige omgeving waar de kinderen zowel plezier hebben als kunnen omgaan met hun pijnlijke ervaringen. • Het oppeppen van kinderen en de begeleiding bij het overwinnen van gevoelens van hulpeloosheid. • Het zorgen voor veiligheid: veel kinderen geloven dat de gepleegde feiten zich opnieuw kunnen voordoen vanwege het herstellen van de gezinsbanden of door getreiter en stalking of omdat nu een andere partner de moeder mishandelt. De belangrijkste boodschap is om niet te proberen te bemiddelen maar om een veilige plaats te vinden en om hulpvaardige volwassenen en noodhulpinstanties in te schakelen wanneer dit mogelijk is.

31. Het verbreken van het stilzwijgen en het vertellen aan anderen in de groep van bepaalde gevoelens en ervaringen. • Het leren identificeren en benoemen van verschillende vormen van mishandeling en misbruik zoals verbale agressie (bedreigingen), fysieke mishandeling (slaan, meppen), seksueel misbruik (ongewenste intimiteit) en psychologische mishandeling (het vernielen van kostbare voorwerpen). • Het leren dat er alternatieve strategien zijn voor het oplossen van een conflict die niet gewelddadig zijn. • Het leren uiten van kwaadheid op een manier die niet agressief is en geen schade aanricht en het tot uitdrukking leren brengen van andere gevoelens.26

32. Kinderen herstellen meestal goed van de gevolgen van huiselijk geweld. • Het heeft tijd nodig • Hoe eerder het hulp krijgt hoe beter