Prof.Dr. Yusuf Zeki YILDIZ - 2014

1. DIENCEPHALON - ARABEYİN Prof.Dr. Yusuf Zeki YILDIZ - 2014

2. DIENCEPHALON (ARABEYİN) • Prosencephalon’un iki bölümünden biridir (+ telencephalon). • Prosencephalon’un 1/40’ı kadar büyüklükte olmasına karşın (≈ 25 gr.), çok önemli fonksiyonlara sahiptir. • Ön beyin keseciğinin kaudal bölümünden gelişir. Lamina alaris ve lamina dorsalis kökenli olduğu için (lamina basalis ve lamina ventralis’den yoksundur), motor fonksiyonları direkt etkileyen anatomik yapılara sahip değildir. • Dış yüzden beyine bakıldığında hemen hemen hiç görülmez. • Alt yüzü hariç beyin yarımküreleri tarafından çevrelenmiştir. • Prosencephalon’un merkezi bölümünü şekillendirir. • Sağ-sol iki yarımı arasında 3.ventrikül boşluğu yer alır. • Hemen alt-arka tarafında beyin sapı yapıları bulunur. • Esas olarak gri maddeden yapılmıştır.

3. DIENCEPHALON (ARABEYİN) • Beyin bütününe dıştan bakıldığında sadece diencephalon’un taban bölümü görülür. Dışyan ve tavan bölümleri beyin yarım küreleri ve corpus callosum ile örtülüdür. • Yeri: Üst ve dışyanlarda sağ-sol hemispherium cerebri ile çevrili, aşağıda mesencephalon ile komşuluk yapan beyin bölümüdür. • III.ventrikül’ün her iki dışyan tarafında yer alır. Ön-üstte iki foramen interventriculare; arka-alt-ortada aquaductus mesencephalii uzanır. Diencephalon Corpus callosum Mesencephalon For.interventriculare Aquaductus mesencephali

4. DIENCEPHALON (ARABEYİN) Thalamus Foramen interventriculare (MONRO) Hypothalamus

5. DIENCEPHALON (ARABEYİN) • Sınırları: Commmisura posterior-corpus mamillare çizgisi ile mesencephalondan ayrılır; For.interventriculare-commissura anterior-lamina terminalis-chiasma opticum çizgisi ile hemisferlerden ayrılır. Horizontal kesitte; Dışyan tarafında capsula interna, İçyan tarafında ise III.ventrikül yer alır. Capsula interna

6. DIENCEPHALON-EMBRİYOLOJİK GELİŞİM FETUS EMBRİYO 10-11.HAFTA – 53 mm. 5.HAFTA – 10 mm. 28.HAFTA – 270 mm. 8.HAFTA – 27 mm. * Gelişim esnasında telencephalon’un büyüme hızına dikkat !!!

7. DIENCEPHALON-EMBRİYOLOJİK GELİŞİM Telodiensefalik sınır Beyin tabanından görülebilen diensefalon bölümü * Gelişim esnasında telencephalon’un büyüme hızına dikkat !!!

8. DIENCEPHALON (ARABEYİN) • Embriyolojik dönemde; lamina ventralis ve lamina basalis’den gelişmediği için, motor fonksiyonları doğrudan etkileyen yapılar içermez. • Toplam ağırlığı yaklaşık 25 gr. • 2 ana bölüm ve 4 alt bölümü vardır: • Pars dorsalis diencephali; • Thalamus (Dorsal thalamus) • Metathalamus • Epithalamus • Pars ventralis diencephali; • Hypothalamus • Subthalamus (Ventral thalamus)

9. Adhesio interthalamica ARKA ÖN Corpus callosum Fornix Thalamus Commissura anterior Commissura posterior Sulcus hypothalamicus Hypothalamus Gl.pinealis Lamina tecti Gl.pituitaria Ventriculus quartus Subthalamus Aqueductus cerebri (Sylvius kanalı) DIENCEPHALON

10. DIENCEPHALON (YERİ ve BÖLÜMLERİ) (Metathalamus)

11. DIENCEPHALON (KADAVRA GÖRÜNTÜSÜ) • 1.Thalamus • 2.Hypothalamus • 3. Mesencephalon • 4.Pons • 5. Adhesio interthalamica • 6. Comm. anterior • 7. Chiasma opticum • 8. Corpus mamillare • 9.Corpus pineale (epithalamus) • 10.Laminatecti (colliculus) • 11.Laminaterminalis • 12.For.interventriculare

12. DIENCEPHALON (ARTER ve VENLERİ) 3 2 1 2 1 3 4 • Diencephalonu oluşturan bölümlerin beslenmesi; 1- a.cerebri post., 2- a.communicans post., 3- a.choroideaanterior tarafından sağlanır. • Venöz damarları; 1- vv.internaecerebri ve 2- v.basalis’e dökülür. Buradan da 3- v.magnacerebri > 4- sinusrectus’a drene olur.

13. THALAMUS • Gri cevher yapısındadır ve içeriğindeki 100’den fazla çekirdeğin yer alması ile (10-12 tanesi major çekirdektir) sinir sisteminin en büyük çekirdek kitlesini oluşturur. • Yumurta şeklinde olup, diencephalon’un en büyük bölümüdür (≈ 20 gr. ağırlığında, 3x2x2 cm. boyutlarındadır). • Her iki tarafta yer alan thalamus’lar arasında III.ventrikül bulunur. Genellikle iki thalamus, adhesiointerthalamica ile birleşir.

14. THALAMUS • Herbir thalamus’un 2 ucu, 4 yüzü olduğu kabul edilir. • Küçük yuvarlak çıkıntı şeklindeki ön ucuna >Tuberculum anterius thalami (1) denir. Burası for.interventriculare’yi arkadan sınırlar. • Geniş ve daha şişkin olan arka ucuna > Pulvinar thalami (2) adı verilir ve colliculus superior’un hemen üst-dış tarafındadır. 1 2 1 2 DIŞYAN YÜZ ARKA UÇ ÖN UÇ

15. THALAMUS • Üst yüz: İnce bir beyaz cevher tabakası (Stratum zonale) ile örtülü olup, bunun üzerinde kalın lif demeti olan fornix (1) uzanır. • Üst yüzün ortasında uzanan olukta (sulcus choroideus) plexus choroideus (2) seyreder (tutunma yeri-tenia choroidea(3)).Bu oluğun içyan bölümünü tela choroidea (4), dışyan bölümünü lamina affixa (5) adlı tabaka örter. • Üst yüzün en dışyan tarafındaki oluk (sulcus terminalis), nuc.caudatus (6) ile thalamusu (7) birbirinden ayırır ve bu olukta v.thalamostriata (8) ve stria terminalis (beyaz cevher şeridi) yer alır. • Üst yüzün dışyan bölümü aynı zamanda ventriculus lateralis’in tabanının bir kısmını yapar. (1) (6) (8) (5) (3) (4) (2) (7) Figure 14.11a, b

16. THALAMUS ÜSTTEN GÖRÜNÜM Corpus callosum III.ventrikül (cornu anterior) Nuc.caudatus (caput bölümü) Septum pellicidum Capsula interna Fornix (kesilmiş) Putamen III.ventrikül Fornix (kesilmiş) Ventriculus lateralis (cornu posterior) Plexus choroideus Thalamus Corpus pineale (Epifiz bezi) HORİZONTAL KESİT

17. THALAMUS • Alt yüz: İçyan yüz ile alt yüzün birleşim yerinde, önden-arkaya doğru uzanan sulcushypothalamicus (1) adlı oluk yer alır. • Thalamus(2), hemen altında önden arkaya doğru yer alan hypothalamus (3), subthalamus(4) ve tegmentummesencephali(5) ile komşuluk yapar. (1) (2) (3) (4) (5) (4) Figure 14.11a, b

18. THALAMUS • İçyan yüz: III.ventrikülün (1) dışyan duvarının üst bölümünü yapar. Bu yüzün ortalarında iki thalamusu birbirine bağlayan (bazen olmayabilir) adhesio interthalamica (2) adlı gri cevher kitlesinden oluşan yapı yer alır. İçyan yüz ile üst yüz arasındaki sınırı stria medullaris thalamica (3) adlı sinir lifi demeti; alt yüz ile arasındaki sınırı ise sulcus hypothalamicus (4) yapar. (1) (2) (3) (4) Figure 14.11a, b

19. THALAMUS • Dışyan yüz: Lamina medullaris externa/lateralis (1) adlı beyaz cevher yaprağı örter. Bunun dış tarafında ise sırasıyla; nuc.reticularis thalami (2), capsula interna’nın crus posterior’u (3) ve nuc.lentiformis (globus pallidus (4) + putamen (5)) yer alır Thalamus (1) (4) (2) (3) (5) (4) (3) Figure 14.11a, b

20. THALAMUS – FONKSİYONEL ÖZELLİKLERİ • İçeriğinde kabaca 120 çekirdeğin yer aldığı thalamus, cortex cerebri ye gelen tüm duysal uyarıların ilk durağıdır (koku duyusu hariç). Yani serebral kortekse açılan kapı görevi görür. • Duysal uyarıların alınması-yanıt verilmesi ve sinir sisteminin farklı bölümlerinden gelen duysal bilgilerin entegrasyonunda rol oynar. • Dokunma, ağrı, ısı gibi duyuların korteksden önce kabaca algılanma sı thalamus’da yapıldığı için primitif duyu merkezi olarak kabul edilir. Bilinçlilik, affektif davranışlar ve hafıza üzerinde de etkilidir. • Limbik sistemle bağlantıları sayesinde kişinin emosyonel durum ve davranışlarının düzenlenmesinde katkı yapar (düşünme, yaratıcılık, yorumlama, dikkatli ve tetikte olma…). • Beyin sapı, bazal çekirdekler, cerebellum, omurilik’den aldığı uyarıları kortekse gönderir; en fazla serebral korteksden uyarı alır.

21. THALAMUS – FONKSİYONEL ÖZELLİKLERİ

22. THALAMUS – İÇ YAPISI ve ÇEKİRDEKLERİ • “Y” şeklinde bir beyaz cevher yapısı olan lamina medullaris interna/medialis ile thalamus çekirdekleri düzenli olarak 3 bölgede organize olacak şekilde yer almaktadır. • Thalamus ön (sarı) – içyan (pembe) ve dışyan (yeşil) grup. Ön İçyan Pulvinar Dışyan ARKA-DIŞYAN GÖRÜNÜM Lamina medullaris interna FRONTAL KESİT - CORPUS MAMİLLARE SEVİYESİ

23. THALAMUS – ÖN GRUP ÇEKİRDEKLERİ • “Y” harfinin üst kolları arasında kalan bu bölge, emosyon ve yakın hafıza ile ilgili olarak limbik sistemin bir ünitesi gibidir. Burada Nucleianterioresthalamiadı altında 3 çekirdek yer alır. Bunlar; nuc.anterodorsalis, nuc.anteroventralis ve nuc.anteromedialis’dir. • Afferentleri > Corpusmamillare; > Gyrusparahippocampalis • Efferentleri > Gyruscinguli Fornix Gyrus cinguli Nuc.anteriores thalami Ön Corpus callosum İçyan Nuc.anteriores thalami Tr.mammillothalamicus (Vicq d’Azyr demeti) Corpus mamillare Dışyan LİMBİK SİSTEMLE BAĞLANTISI Arka

24. THALAMUS – İÇYAN GRUP ÇEKİRDEKLERİ • “Y” harfinin alt kolunun içyanında kalan bu bölge, emosyon ve hafıza ile ilgili limbik sistem bağlantısının dışında, somatik ve viseral duyuların integrasyonunda da (pis ortamda kusma) rol oynar. Nuclei mediales ortak başlığında; nuc.medioventralis ve nuc.mediodorsalis (MD) adlı 2 çekirdek vardır. MD, bu grubun en büyük çekirdeği ve limbik sistemin bir elemanı olup, somatik ve viseral impulsların entegrasyon merkezidir. • Prefrontal ve temporal korteks, corpusamygdaloideum, substantianigra, hypothalamus, globuspallidus ve diğer talamus çekirdekleri ile bağlantılıdır. Nuc.mediales thalami Ön Prefrontal cortex İçyan Nucleus mediodorsalis Globus pallidus Dışyan Hypothalamus (afferent lifler) Arka BAĞLANTILARI

25. THALAMUS – İÇYAN GRUP ÇEKİRDEKLERİ • İçyangrupda değerlendirilen, ancak ayrı ayrı 2 grup çekirdek daha vardır: • Nuc.intralaminaresthalami: Laminamedullarisinterna içine gömülü küçük çekirdeklerdir. En büyüğü nuc.centromedianus (CM) olup, bilinç ve atiklik düzeyini arttırır, ağrı impulslarınıgyruscinguliye gönderir. Formatioreticularis, cerebellum, globuspallidus, substantianigra, cortexcerebri’denafferentler alır. Efferentleri> putamen, nuc.caudatus ve diğer talamik çekirdeklere gider. • Nuc.mediani: III.ventriküle bakan içyan yüzeyde, ependim tabakasının hemen altında ve adhesiointerthalamica çevresinde yer alır. Viseral aktivite ile ilgiliçekirdeklerdir. Llimbik sistemle bağlantılıdır. Ön İçyan Nuc.intralaminares thalami Nuc.centro- medianus Nuc.centromedianus Dışyan Nuc.caudatus (caput) Cerebellum Putamen Arka BAĞLANTILARI Formatio reticularis

26. THALAMUS – DIŞYAN GRUP ÇEKİRDEKLERİ • Y” harfinin alt kolunun dışyanında bulunan çekirdeklerdir. Nuc.laterales thalami ortak adını taşıyan bu çekirdekler 2 gruba ayrılır: • I-Nuc.dorsales thalami; Dorsal (üst) tarafta yer alan 3 çekirdek vardır: 1- Nuc.dorsalis lateralis/Nuc.lateralis anterior: Limbik sistemle ilgili olup, Afferent lifleri> hippocampus ve corpıs mamillareden gelir. Efferentleri> gyrus cinguliye gider. Talamik anterior çekirdeklerle bağlantılı olduğu için ikisi birlikte Limbik thalamus olarak da adlandırılır. • 2- Nuc.dorsalis posterior/Nuc.lateralis post.: Afferentleri> diğer talamik çekirdekler ve colliculus superior’dan alır. Efferentler>parietal loba gider. • 3- Nuc.pulvinares: Thalamus’un arka ucundaki pulvinar kabartısını oluştururlar ve thalamus’un en büyük çekirdek grubudur. Görme, işitme ve somatik duyuların (öz. ağrı) entegrasyonunda önemli rol oynar. Afferentleri> coll.sup., corpus geniculatum laterale+mediale’den gelir. Efferentleri> Oksipital, temporal ve parietal lobların assosiasyon korteksleri ile karşılıklı bağlantıları vardır.

27. THALAMUS – DIŞYAN GRUP ÇEKİRDEKLERİ Ön Nuc.dorsales thalami: 1-Nuc.dorsalis lateralis 2-Nuc.lateralis posterior 3-Nuc.pulvinares İçyan Dışyan Arka Nuc.ventrales thalami Corpus geniculatum mediale Corpus geniculatum laterale Yeşil renkli bölge > Nuc.laterales thalami BAĞLANTILARI

28. THALAMUS – DIŞYAN GRUP ÇEKİRDEKLERİ 4.alan Primer motor cortex-6.alan 3,1,2.alan Nuc.ventralis anterior • I-Nuc.ventrales thalami; Ventral (alt) tarafta yer alan 3 çekirdek vardır: 1- Nuc.ventralis anterior (VA): Bazal çekirdeklerle motor korteks (frontal lob) arasında major düzenleyici istasyon rolü oynar. İçyan tarafı, baş-boyun-göz; dışyan tarafı ise gövde-ekstremitelerin istemli hareketlerinin kontrolü ile ilgilidir Afferent lifleri > globus pallidus, substantia nigra, diğer talamik çekirdeklerden gelir. . Efferentleri > primer motor kortekse (6.alan) gider. Globus pallidus

29. THALAMUS – DIŞYAN GRUP ÇEKİRDEKLERİ 4.alan Primer motor cortex-6.alan 3,1,2.alan Nuc.ventralis lateralis • 2- Nuc.ventralislateralis (VL): VA çekirdeği gibi motor fonksiyonlarda (kas tonusunun korunması, istemli hareketlerin kontrolü…) etkilidir. VA’dan farkı, cerebellum ve nuc.ruber’ den de afferent lifler alır. Efferentler> primer motor kortekse (4,6.alan) gider. • Nuc.ventralis ant.+ lateralis ikisi birlikte Motor thalamusolarak da adlandırılır. Globus pallidus Cerebellum

30. THALAMUS – DIŞYAN GRUP ÇEKİRDEKLERİ 3- Nuc.ventrales posteriores: Genel somatik duyu yollarının (+Tad duyu) esas düzenleyici çekirdekleridir. Primer duysal kortekse (3,1,2) bağlanır. İki alt gruba ayrılırlar: A- Nuc.ventralis posterolateralis (VPL) (1); Afferentleri> tr.spinothalamicus ant.+lat. ve lemniscus medialis (fasciculus gracilis+cuneatus) ile vücudun karşı yarımından gelen (baş hariç) genel somatik ve proprioseptif duyuları alır. Efferentleri> duysal kortekse (3,1,2. alan) gider. B-Nuc.ventralis posteromedialis (VPM) (2); Afferentleri> tr.trigeminothalamicus ile baş ve yüz den gelen genel somatik+proprioseptif duyular ve Tad duyusunu alır. Efferentleri> duysal korteks (3,1,2. alan) ve 43.alana (Tad merkezi) gider (Capsula interna’nın crus post.’dan geçip, corona radiata içinde olarak) Primer duysal cortex – Gyrus postcentralis (3,1,2.alan) (1) (2) Tr.spinothalamicus lat. Lemniscus medialis Tr.trigeminothalamicus

31. THALAMUS – DİĞER KÜÇÜK ÇEKİRDEKLER • Nuc.reticularis thalami: Thalamus’un dışyan yüzünü saran lamina medullaris externa/lateralis ile capsula interna’nın crus posterius’u arasında kalan çekirdektir. Bütün thalamik çekirdeklerile ilgili karşılıklı olarak kortikothalamik bağlantılar bu çekirdekten geçer. Böylece talamik çıkışı organize eder. Aksonları thalamusu terk etmeyen tek çekirdektir • Nuc.posteriores thalami: Pulvinar thalami’nin medialinde yer alan çekirdek grubudur. Afferentleri> genel somatik duyu yolları, işitme ve görme yollarından gelir. Efferentleri> Parietal, temporal ve oksipital loblardaki ilgili kortikal alanlara gider. Nuc.reticularis thalami Capsula interna-crus posterius Lamina medullaris externa

32. THALAMUS – ÖZET Limbik sistemle ilgili Nuclei retculares (cortex cerebri’ye projekte olan lif çıkmaz) İnhibitör/GABAerjik nöronlar içerir. Lamina medullaris interna Hafıza, heyecansal tonus, emosyonlara bağlı visseral yanıtlar BÖLÜMLERİ ve ÇEKİRDEK YAPILARI

33. THALAMUS – ÖZET Lemn. trigeminalis, fibrae solitario- thalamicus

34. METATHALAMUS (Metathalamus) Corpus geniculatum laterale Corpus geniculatum mediale Pulvinar thalami Colliculus superior Colliculus inferior Epiphysis cerebri Colliculus superior Colliculus superior Corpus geniculatum mediale Corpus geniculatum laterale • Thalamus’un arka (kaudal) tarafında, pulvinarın altında yer alan 2 küçük kabartı şeklinde yapıdır. İçyan taraftakine corpus geniculatum mediale; dışyan taraftakine ise corpus geniculatum laterale denir. Bu iki yapı bazı anatomistler tarafından Metathalamus olarak adlandırılır.

35. METATHALAMUS • Corpusgeniculatumlaterale içinde yer alan çekirdeğe, nuc.corporisgeniculatilateralis(1) adı verilir ve görme yolunun III.nöronlarını içerir. Afferentleri> tractusopticus ve colliculussuperior’dan gelir. Efferentleri> radiatiooptica(2)ile oksipital lobdaki primer (17.alan) ve sekonder görme merkezlerine (18,19.alan) (3) gider. 6 3 • Corpusgeniculatummediale içinde yer alan çekirdeğe, nuc.corporisgeniculatimedialis(4) adı verilir ve işitme yolunun III.nöronlarını içerir. Afferentleri> lemniscuslateralis ve colliculusinferior’dan gelir. Efferentleri> radiatioacustica(5)ile temporal lobdaki primer işitme merkezine (41,42.alan) (6)gider. 2 5 1 4

36. METATHALAMUS

37. SUBTHALAMUS (THALAMUS VENTRALIS) • Subthalamus (1), thalamus’un (2) hemen altında, thalamus ile tegmentum mesencephali(3) arasında yer alır. Ön-içyan tarafında hypothalamus (4), dışyan tarafında ise capsula interna (5) ile komşuluk yapar • Embriyolojik gelişim sırasında dışyana doğru yer değiştirerek globus pallidus’u (6) oluşturur. İçerdiği motor fonksiyonlu çekirdeklerin, mesenencephalon’la bağlantılı olması nedeniyle subthalamus, tegmentum mesencephali’nin kranial uzantısı olarak da kabul edilmesine yol açar. (2) (1) (6) (5) (3) (4) Nuc.subthalamicus

38. SUBTHALAMUS YAPILARI • Subthalamus’ta bulunan yapılar; Nuc.subthalamicus, Zona incertave Forelalanları’dır. Bu yapılar göç etmezler. Başlangıçta subthalamus bölgesinde yer alan, ancak gelişim esnasında capsulainterna’nın lifleri aracılığıyla göç eden globuspallidusda subthalamus yapısı olarak kabul edilebilir. Ayrıca birçok duysal lif demeti de bulunmaktadır. • Subthalamus, motor yolların ara istasyonu olup ekstrapiramidal sistemde görev yaparlar. Fonksiyonel olarak, bazal çekirdekler kapsamındadır. Thalamus Globus pallidus Nuc.caudatus Epithalamus Thalamus Capsula interna Putamen Globus pallidus lateralis Globus pallidus medialis Corpus mamillare Hypothalamus Nuc.subthalamicus Zona incerta Nuc.subthalamicus Substantia nigra

39. SUBTHALAMUS (THALAMUS VENTRALIS)

40. SUBTHALAMUS YAPILARI • Nuc.subthalamicus (Corpus/Nuc.Luysii): Substantia nigra’nın üst ucunun dorso-lateralinde (adeta onun uzantısı gibi) yer alıp capsula interna’ya dayanmış durumdadır. Yakınında yer alan globus pallidus ile karşılıklı bir şekilde (fasciculus subthalamicus) bağlanır. Ayrıca corpus striatum, frontal korteks (4.,6.alan), thalamus ve retiküler formasyondan afferent lifler alır. Efferentleri> globus pallidus ve substantia nigra’ya gider. • Kas kontraksiyonun kontrolünde rol oynayan bu çekirdeğin hasarında vücudun karşı yarımında hemiballismus (istem dışı ve ani, hızlı, şiddetli hareketler)oluşur Fasciculus subthalamicus Globus pallidus Thalamus Nuc.subthalamicus Substantia nigra MESENCEPHALON

41. SUBTHALAMUS YAPILARI • Zona incerta: Nuc.subthalamicus’un dorso-medialinde, thalamus ile nuc. subthalamicus arasında yer alan gri cevher kitlesidir. Mesencephalon’daki formatio reticularis’in rostraldeki uzantısıdır. • Bağlantıları ve fonksiyonları, hypothalamus’un lateral bölümüne benzer (içme davranışlarının düzenlenmesi Zona incerta Globus pallidus Thalamus Nuc.subthalamicus Substantia nigra MESENCEPHALON

42. SUBTHALAMUS YAPILARI • Forel alanları: Globuspallidus ve nuc.dentatus (cerebellum)’dan, thalamus’a giden efferent liflerin oluşturduğu demetlerdir. • Forel H alanı; Nuc.dentatus’dan çıkan tr.dentatothalamicus lifleri, çapraz yaptıktan sonra nuc.ruber’in yanından geçip ön tarafına (zona incerta’nıniçyan tarafına) gelir. Burada aynı zamanda rubrothalamik ve pallidothalamik lifler de vardır. Buraya prerubral alan veya Forel H alanı denir. • Bu liflerin medial/dorsal tarafında olanlar yukarıya doğru Forel H1 alanı olarak devam eder, thalamusunnuc.ventralis ant. ve lat.e gider. • Bu liflerin lateral/ventral tarafında olanlar 2 grup şeklinde seyrederler Globuspallidusmed.’in dorsal kenarından çıkıp thalamus’a giden ve nuc.subthalamicus ile zona incerta arasında seyreden lifler yukarıya doğru fasciculuslenticularis (Forel H2 alanı) olarak devam ederler. Globuspallidusmed.’in ventral kenarından gelip, capsulainterna içinde bir arcus boyunca ilerleyerek thalamus’a giden liflere ise ansa lenticularisadı verilir. Bütün bu liflerin oluşturduğu demet sonunda fasciculusthalamicusadını alarak thalamusda sonlanır.

43. SUBTHALAMUS YAPILARI Thalamus Nuc.caudatus (caput) Capsula interna Putamen Fasciculus thalamicus Fasciculus lenticularis Globus pallidus med. lateralis Fasciculus subthalamicus Forel H1 alanı Zona incerta Ansa lenticularis Forel H2 alanı Nuc.subthalamicus Pallidotegmental demet Forel H alanı Nigropallidal lifler Nuc.ruber Substantia nigra MESENCEPHALON

44. SUBTHALAMUS - ÖZET

45. EPITHALAMUS • Diencephalon’un arka-üst tarafında yer alan bölgedir. • Thalamus’un üst-arka tarafında olup, III.ventrikül’ün üst-arka duvarının yapımına katkıda bulunur. • Spleniumcorporiscallosi ile tectummesencephali arasındadır. Tectum mesencephali Epithalamus Thalamus Splenium corporis callosi Epithalamus Nuc.caudatus Thalamus Capsula interna Putamen lateralis Globus pallidus medialis Corpus pineale/ Epiphysis Hypothalamus Zona incerta Hypothalamus Subthalamus Nuc.subthalamicus

46. EPITHALAMUS YAPILARI • Epithalamus kapsamında yer alan yapılar: • Habenula • Nucleihabenulares • Commissurahabenulorum • Trigonumhabenula • Striamedullaristhalami • Commissuraposterior/epithalamica • Corpuspineale/gl.pinealis/epiphysiscerebri Thalamus Habenula Gl.pinealis Colliculus superior ARKADAN GÖRÜNÜM Nuc.caudatus Thalamus III.ventrikül Comm. post. Habenula Stria medullaris thalami Recessus pinealis Habenula Gl.pinealis Gl.pinealis Colliculus superior ÜSTTEN GÖRÜNÜM İÇYANDAN GÖRÜNÜM

47. EPITHALAMUS YAPILARI • Trigonum habenula: Colliculus superior’un ön-üst tarafında, pulvinar thalami’nin içyan tarafında, gl.pinealis’in dışyan tarafında ve stria medullaris thalami’nin arka ucunda bulunan üçgen şeklindeki alandır. • Habenula: Trigonum habenula’da, stria medullaris thalami’nin arka ucunun yular/şerit şeklinde genişleyerek oluşturduğu kabartıdır. Commissura posterior’un hemen üst tarafında yer alır. • Nuclei habenulares(1) : Trigonum habenula’nın derinliklerinde, medial ve lateral olarak yer alan sağlı-sollu bir çift çekirdektir. Limbik sistemin bir parçasıdır. Tükrük salgısı ve sindirim sisteminde motilite+salgılar üzerine arttırıcı etki yapar. Uyku mekanizmasında da rol oynar. Nuc.caudatus (1) Thalamus Stria medullaris thalami Habenula Gl.pinealis Colliculus superior ÜSTTEN GÖRÜNÜM İÇYANDAN GÖRÜNÜM

48. EPITHALAMUS YAPILARI • Nuc.habenulares’in Afferent lifleri, çoğunlukla stria medullaris thalami yolyla (area septalis, corpus amygdaloideum, formatio hippocampi, thalamus, hypothalamus’dan…) gelir. Effernt> tectum mesencephali’de yer alan çekirdeklere (tr.habenulopeduncularis>nuc.interpeduncularis(1) ) • Commissura habenulorum: Gl.pinealis’in üst ayakçıklarının bağlandığı habenula derinindeki nuc.habenulares (2) liflerini karşılıklı olarak birbirine bağlayan çapraz liflerin oluşturduğu yapıdır. • Stria medullaris thalami(3): Thalamus’un içyan yüzünün üst tarafında seyreden liflerdir. Area septalis(4), area preoptica(5) ve area olfactoria’yı (6) nuc.habenulares’e bağlar. (3) Thalamus (4) (2) Stria medullaris thalami (5) Commissura habenulorum (6) Habenula ÜSTTEN GÖRÜNÜM (1) Corpus amygdaloideum

49. EPITHALAMUS YAPILARI • Commissura posterior/epithalamica(1): III.ventrikül’ün(2) arka duvarında, aquaeductus mesencephali(3) girişinin üst tarafında yer alan commissural liflerin oluşturduğu demettir. Esas olarak nuclei pretectales’i karşı taraftaki Edinger-Westphal çekirdeğine bağlar. Pupilla ışık refleksi ile ilgilidir. Ayrıca vestibuler liflerin de buradan geçtiği kabul edilir. (2) Pulvinar thalami (2) Habenula (1) (1) (3) (3)

50. EPITHALAMUS YAPILARI • Corpuspineale/gl.pinealis/epiphysiscerebri(1): III.ventrikül’ün(2) arka duvarında, colliculussuperior’ların(3) üstünde, spleniumcorporiscallosi’ nin(4) altında olarak diencephalon’a bir sapla tutunan, 5x7mm. boyutunda 120 mg. ağırlığında, çam kozalağı şeklinde endokrin bezdir. • Tutunduğu sapın üst bacağı comm. habenulorum, alt bacağı comm. post. ile devam eder. Arada kalan III.ventrikül kısmına recessuspinealis denir. • III.ventrikül’ü döşeyen ependim hücrelerinden geliştiği için epifizde sinir hücresi bulunmaz. Pinealosit ve glial hücrelerden oluşur. • Karanlıkta aktif bir bezdir. Biyolojik ritim ve gonadal fonksiyonlarda genellikle inhibitör etkilidir. Melotonin ve serotonin hormonları salgılar. (1) (2) (1) (4) (3) (1)