Μάθημα : Ψηφιακές Βιβλιοθήκες

1. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας - Διοίκηση & Οργάνωση Βιβλιοθηκών με έμφαση στις Νέες Τεχνολογίες της Πληροφορίας Μάθημα: Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Εργασία: “Παιδικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες: Το παράδειγμα της International Children’s Digital Library και του Infoplanet” Αναστασία Αβραμίδου

2. “Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές πρέπει να είναι ευχάριστοι όπως οι φίλοι μου αλλά να με προετοιμάζουν και για το σχολείο! Πρέπει να είναι φιλικοί όπως η γάτα μου. Στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να είμαι αναγκασμένος να πληκτρολογώ αφού μπορώ να μιλάω καλύτερα!” (Researcher Notes, April 3, 1999, Quote from an 8 year – old child)

3. ΕνότητεςΠαρουσίασης: • Παιδικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες • International Children’s Digital Library (ICDL) • Ελλάδα και ψηφιακές βιβλιοθήκες (Infoplanet) • Συμπεράσματα – Προβληματισμοί

4. Σπουδαιότητα Παιδικών Ψηφιακών Βιβλιοθηκών: • Οι παιδικές ψηφιακές βιβλιοθήκες αποτελούν απαραίτητο βοήθημα της διδασκαλίας λειτουργώντας συμπληρωματικά του μαθήματος • Εξασφαλίζουν άμεση επικοινωνία με συνομήλικους σε όλο τον κόσμο με εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα που ακονίζουν την σκέψη, την δημιουργικότητα και τη φαντασία • Η δυνατότητα πρόσβασης σε ποικίλες κατηγορίες υλικού συμβάλλει στην πνευματική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών • Εξαλείφονται τοπικοί και χρονικοί περιορισμοί που εμποδίζουν πολλά παιδιά να έχουν πρόσβαση σε συλλογές βιβλίων

5. Ιδιαιτερότητες των χρηστών των παιδικών ψηφιακών βιβλιοθηκών • Τα παιδιά αποτελούν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό κοινό, αλλάζουν διαρκώς ενδιαφέροντα και εκφράζουν φανερά την ευχαρίστηση ή την δυσαρέσκεια τους • Οι ικανότητες, οι δεξιότητες, οι γνώσεις τους μεταβάλλονται καθημερινά • Αν και εξοικειωμένα με την τεχνολογία, συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ανάγνωση, στη γραφή και στο συλλαβισμό • Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιώνγια παιδιά αποτελούν πρόκληση για τον σύγχρονο επιστήμονα, το έργο του οποίου είναι επίπονο αλλά και δημιουργικό

6. International Children’s Digital Library (ICDL) (1/2) • Αξιόλογη και σωστά μελετημένη πρωτοβουλία • Ο σχεδιασμός για τη δημιουργία της ξεκίνησε το 1999 με την συνεργασία του Human–Computer Interaction Lab του Πανεπιστημίου του Maryland και του οργανισμού InternetArchive • Πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από το National Science Foundation (NSF), το Federal Institute for Museum and Library Services (IMLIS), το Kahle /Austin Foundation και το Markle Foundation

7. International Children’s Digital Library (ICDL) (2/2) • Στόχος η δημιουργία ψηφιακής βιβλιοθήκης με παιδικά βιβλία παλιά και σύγχρονα από όλο τον κόσμο σε όλες τις γλώσσες. • Κόστισε $4.4 εκατομμύρια • Από τις 18 Νοεμβρίου 2002 λειτουργεί η σχετική ιστοσελίδαhttp://www.icdlbooks.org στο διαδίκτυο

9. Στόχοι – Κατευθύνσεις της (ICDL) (1/2) • Δημιουργία συλλογής με περισσότερα από 10.000 βιβλία σε τουλάχιστον 100 γλώσσες διαθέσιμα δωρεάν σε παιδιά, εκπαιδευτικούς, βιβλιοθηκονόμους και γονείς σε όλο τον κόσμο, μέσω του Internet • Συνεργασία με τα παιδιά για το σχεδιασμό ενός λειτουργικού και ευχάριστου ηλεκτρονικού περιβάλλοντος που θα υποστηρίζει την αναζήτηση, ανάγνωση και κοινή χρήση βιβλίων σε ηλεκτρονική μορφή • Κατανόηση της έννοιας των ίσων δικαιωμάτων μεταξύ ενηλίκων και παιδιών στην ψηφιακή εποχή

10. Στόχοι – Κατευθύνσεις της (ICDL) (2/2) • Αξιολόγηση της επίδρασης της πρόσβασης σε ηλεκτρονικό υλικό στην ανάπτυξη συλλογών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για σχολικές και δημόσιες βιβλιοθήκες • Κατανόηση της σημασίας πρόσβασης των παιδιών σε ψηφιακές συλλογές πολύ–πολιτισμικού περιεχομένου και της συμπεριφοράς τους απέναντι στα βιβλία, τις βιβλιοθήκες, το διάβασμα, την τεχνολογία, άλλες χώρες και πολιτισμούς

11. Σχεδιασμός της ICDL (1/2) • Η συλλογή απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 3–13 ετών, βιβλιοθηκονόμους, εκπαιδευτικούς, γονείς καθώς επίσης σε επιστήμονες και ερευνητές από το χώρο της παιδικής λογοτεχνίας • Το διάστημα μεταξύ 1999 – 2002 αναπτύχθηκε η επιφάνεια εργασίας με πυρήνα τον χρήστη • Ερευνητές, ειδικοί επιστήμονες της πληροφορικής, εκπαιδευτικοί καλλιτέχνες και ψυχολόγοι συνεργάστηκαν μαζί με παιδιά σε ομάδες στο εργαστηρίου του Πανεπιστημίου

12. Σχεδιασμός της ICDL (2/2) • Με επιμέρους δοκιμασίες αναζήτησης εντοπίστηκαν συνεργατικά οι αδυναμίες του συστήματος μελετώντας τις αντιδράσεις των παιδιών και προτάθηκαν νέες λύσεις • Αναπτύχθηκαν νέες εφαρμογές με στόχο τα παιδιά να διασκεδάσουν, να εξερευνήσουν και να επικοινωνήσουν με τον «έξω κόσμο» που τα περιβάλλει μέσω του παγκόσμιου ιστού

13.  Κανόνες επιλογής βιβλίων • Το περιεχόμενο και ο τύπος των βιβλίων προς ένταξη στη συλλογή είναι αποτέλεσμα προσεκτικής έρευνας • Στην ICDL οι κανόνες διαμορφώθηκαν από το Advisory Board of Librarians και το International Advisory Board • Μέλη τους είναι εκπαιδευτικοί, βιβλιοθηκονόμοι, γονείς, επιστήμονες και ερευνητές

14. Το υλικό που περιλαμβάνεται στην ICDL πρέπει • Να προωθεί την ισοτιμία μεταξύ των λαώνκαι να σέβεται την πολιτισμική τους ταυτότητα προβάλλοντας τα οράματα και τα ιδανικά των πολιτισμών • Να συμβάλει στην κατανόηση από μέρους των παιδιών της έννοιας της παγκοσμιοποίησης της κοινωνίας • Να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες και ανάγκες παιδιών ηλικίας από 3 – 13 ετών • Να ανταποκρίνεται σε υψηλά πρότυπα παρουσίασης του υλικού, το οποίο εμφανίζεται ολοκληρωμένο, όπως στην πρωτότυπη μορφή του

15. Υλικό ιδιαίτερου επιστημονικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος που ανήκει στη συλλογή είναι βιβλία που: • Επεκτείνουν τους στόχους και την ποικιλία των πολιτισμών που αντιπροσωπεύονται στη συλλογή • Έχουν αποκτήσει ιστορική σημασία • Αποτελούν καλλιτεχνικά, λογοτεχνικά και ιστορικά πρότυπα

16. Το υλικό που απαρτίζει την συλλογή της ICDL μπορεί να είναι: • Ελεύθερα διαθέσιμο • Προσφορά του δημιουργού, βιβλιοθήκης ή άλλου φορέα • Προϊόν συμφωνίας με δημιουργούς ή εκδότες που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα του υλικού • Υλικό που αποκτάται συλλογικά από την ICDL και άλλες ιδιωτικές ή δημόσιες συλλογές • Υλικό που δημιουργείται αποκλειστικά για την ICDL

17. Ψηφιοποίηση της συλλογής • Τα βιβλία της ICDL ψηφιοποιούνται ολόκληρα από το εξώφυλλο έως και το οπισθόφυλλο • Η σάρωση πραγματοποιείται από τους φορείς από όπου προέρχονται τα βιβλία ή από ιδιωτικές εταιρείες που αναλαμβάνουν τη μαζική σάρωση αυτών • Γίνεται προσπάθεια για την διατήρηση της αρχικής φυσικής μορφής του βιβλίου ακολουθώντας μεθόδους που προστατεύουν τα σπάνια και κλασικά • Κάποια από τα παλιά βιβλία, που δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση, προτού σαρωθούν συντηρούνται ώστε να εξαλειφθεί ο κίνδυνος καταστροφής τους

18. Λογισμικό της ICDL • Έχει δημιουργηθεί σε γλώσσα προγραμματισμού Java • Βασίζεται στην πλατφόρμα Java2 της Sun που διατίθεται ελεύθεραγια Windows, Linux, και Mac OS • Σχεδιάστηκε με εργαλειοθήκη Jazz που χρησιμοποιείται για διεπαφές χρήστη με δυνατότητα εστίασης • Το λογισμικό αναπτύχθηκε με την τεχνολογία Java Web Start

19. Πνευματικά δικαιώματα • Η ICDL επιδεικνύει σεβασμό στα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών • Τα περισσότερα βιβλία είναι αποθηκευμένα σε μη κρυπτογραφημένη μορφή (JPEG)και είναι απευθείας προσβάσιμα • Το λογισμικό που χρησιμοποιεί δεν υποστηρίζει την αντιγραφή, εκτύπωση και αποστολή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του ψηφιοποιημένου υλικού • Μέρος του υλικού είναι κρυπτογραφημένομε απαίτηση των εκδοτών και μπορεί να διαβαστεί μόνο με τον Adobe ebook Reader

20. Αναζήτηση Βιβλίων • Απλή αναζήτηση • Σύνθετη αναζήτηση • Γεωγραφική αναζήτηση • Αναζήτηση με λέξεις κλειδιά

29. Πρότυπα για ανάγνωση των βιβλίων • Οπαραδοσιακός «αναγνώστης» • Ο αναγνώστης βιβλίου μορφής κόμικ (Comic strip book reader) • Σπειροειδής αναγνώστης (Spiralreader)

35. Διαπιστώσεις για την ICDL (1/2) • Η πρωτοτυπία, το περιεχόμενο, η ποικιλία στην κατηγοριοποίηση και η πολυγλωσσικότητα της συλλογήςευνόησε την γρήγορη και άμεση αποδοχή της από το κοινό • Μεγάλα τα ποσοστά επισκεψιμότητας (87.000 χρήστες στις επτά πρώτες εβδομάδες λειτουργίας) • Προβλήματα στη δυνατότητα πρόσβασης στο λογισμικό, στα βιβλία και στις μεθόδους αναζήτησης

36. Διαπιστώσεις για την ICDL (2/2) • Υψηλές προδιαγραφές του συστήματος καθώς απαιτείται γρήγορη σύνδεση στο Internet, 250 Μb μνήμης, Java και εγκατεστημένο το JavaWebStart • Στο σχεδιασμό κρίθηκε σημαντικό χαρακτηριστικό η υψηλή ταχύτητα λόγω της ιδιαιτερότητας του κοινού • Μεγάλο το ποσοστό επισκεψιμότητας χρηστών από τη Βόρεια Αμερική αφού η γλώσσα του ιστοτόπου είναι η αγγλική • Προτίμηση στη χρήση του παραδοσιακού αναγνώστη σε σχέση με τους δύο νεότερους οι οποίοι χρησιμοποιούνται εξίσου

37. Ελλάδα και Παιδικές Ψηφιακές Βιβλιοθήκες • Οι παιδικές ψηφιακές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα βρίσκονται σε πολύ πρώιμο στάδιο • Σημαντικές προσπάθειες έχουν γίνει από τη Σχολική Βιβλιοθήκη του Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος • Στα πλαίσια του προγράμματος ChiLIAS (Children’s Libraries Information Animation Skills) δημιουργήθηκε ο “Infoplanet”(http://www.haef.gr/chilias)

38. ChiLIAS (Children’s Libraries Information Animation Skills) • Η χρηματοδότηση έγινε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Προγράμματος Εφαρμογών Τηλεματικήςγια Βιβλιοθήκες (4ο Πρόγραμμα-Πλαίσιο) • Συνεργάστηκαν Βιβλιοθήκες από έξι ευρωπαϊκές πόλεις (Στουγκάρδη, Gatesshead, Vaanta, Βαρκελώνη, Λισσαβόνα, Αθήνα) με την τεχνική υποστήριξη των Πανεπιστημίων του Ελσίνκι και της Λισσαβόνας • Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργίατης ψηφιακής βιβλιοθήκης “Infoplanet: ένα ταξίδι στο άγνωστο” για παιδιά ηλικίας 9 – 12 ετών

40. Σκοπός του Infoplanet • H δημιουργία παιδικής ψηφιακής βιβλιοθήκης σε ελκυστικό περιβάλλον που να ενθαρρύνει και να υποστηρίζει την εκπαιδευτική διαδικασία • Ανάπτυξη νέωνυπηρεσιών για παιδιά μέσω του διαδικτύου και του Παγκόσμιου Ιστού • Εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία των πολυμέσων • Καλύτερη κατανόηση της διαφορετικότητας των πολιτισμών των λαών

41. Σχεδιασμός – Οργάνωση - Παρουσίαση τουυλικού • Το πρόγραμμα ξεκίνησε έχοντας ως βάση την «Ανάλυση των αναγκών των χρηστών» (User needs analysis) • Με βάση τα αποτελέσματα της ανάλυσης ο Infopalnet δημιούργησε μια συλλογή από ιστοσελίδες του διαδικτύου που καλύπτουν διάφορες θεματικές ενότητες • Η βασική δομή είναι ίδια και στα 6 Infoplanets που δημιουργήθηκαν (ένα σε κάθε πόλη που συμμετείχε στο πρόγραμμα) αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις σε επιλεγμένα θέματα ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες

42. Το υλικό είναι οργανωμένο στις εξής κατηγορίες: • Επιλεγμένα Θέματα • Συγγραφή Ιστοριών(Story – builder) • Βιβλίο επισκεπτών(Thegust – book)

43. Τα παιδιά μέσα στην ψηφιακή βιβλιοθήκη μπορούν να αναζητήσουν: • Ψηφιοποιημένα αποσπάσματα από βιβλία συνοδευόμενα από εικόνα, κείμενο και ήχο • Παρουσιάσεις αγαπημένων συγγραφέων, βιογραφία και συνεντεύξεις τους • Υλικό που αφορά στη παρουσίαση της χώρας (Γεωγραφία, λαογραφία, ιστορία, μυθολογία) από παιδιά • Παρουσιάσεις από εκδηλώσεις