DOĞRU ANTİBİYOTİK KULLANIMI

1. DOĞRU ANTİBİYOTİK KULLANIMI Prof.Dr.Alb. Levent DOĞANCI GATA - Ç.Ü.T.F Kontrollü Antibiyotik Kullanımı Sempozyumu 26 Şubat 2004 Ankara

2. Doğru Antibiyotik Kullanımı • Mikrobiyolojik olarak kanıtlanmış bir infeksiyon var mı? (Evidence based use) • Kaçınılmaz-gelişmiş veya muhtemel gelişecek bir infeksiyon var mı? (Empirical use) • Korunma yapılabilecek bir infeksiyonun gelişmesi olası mı? (Prophylactic use) 2 / 17

3. Rasyonel (Doğru) Antibiyotik Kullanımı • Antibiyotikler! : - analjezik değillerdir - antipiretik değillerdir - sedatif değillerdir (klinik şefi veya hocası için!!!) • İyi bir cerrahi tekniğin, • İyi bir hemostazın, • İyi bir antisepsi-asepsi uygulamasının, • İyi bir klinik-laboratuvar tanının, • İyi bir hasta bakımının ALTERNATİFLERİ DEĞİLLERDİR! 3 / 17

4. Selektif Baskılanma Geniş spektrumlu antibiyotik s R R s s s R R s 4 / 17

5. *Yanlış bir kullanım selektif baskılanmaya yol açar Geniş spekt. antibiyotik R R R R 5 / 17

6. SEÇİCİ BASKILANMA DEĞİŞİK MİKROORGANİZMA VE ANTİBİYOTİK İÇİN DEĞİŞİK HIZLARDA MEYDANA GELEBİLİR.

7. Niçin antibiyotik profilaksisi? • İyi bir klinik uygulamadır (optimal yapılırsa) • Rasyonel yapıldığında kanıtlanmış güvenilirlik • Karar verme süresinin kısıtlı olması (Acil Servis) • Tahmini kullanım • Direnç sorunu • Mikrobiyolojik verilerin olmaması/kaybolması • Medikolegal sorunlar, • Medya-Tıp ilişkilerinin bozukluğu 7 / 17

8. Cerrahi yara infeksiyonunun determinantları 8/ 17

9. Deri üzerindeki transient ve derin bakteri lokalizasyonları 9/ 17

10. Deneysel bir modelde profilaktik a.b. kullanımının zamanla ilişkisi. Miles&Burke: 1957 and 1961 10 / 17

11. Toplam bakteri sayısı (log10 scale) ve infeksiyon gelişme olasılığı. Profilaksi, infeksiyon için gereken bakteri sayısının artmasını gerektirmektedir. 11 / 17

12. Sık profilaktik kullanım - I • Basit laserasyonlar (gereksizdir) • El ve parmakların derin delici veya yüksek basınçlı delici travması • İnsan veya hayvan ısırıkları • Yanıklar • Yılan, balık veya böcek sokmaları 12 / 17

13. Sık profilaktik kullanım - II : • İnfeksiyöz etkenlerle karşılaşmış sağlık çalışanları, hasta yakınları • Açık kırıklar • Transplant veya nötropenik hastalar • Biyo-terör olasılığında • Seksüel tacize uğramış kişiler • Splenektomi sonrası dönemde yüksek ateş • Cerrahi profilaksi • Bakteriyel endokardit korunması • AER 13 / 17

14. Rutin kullanımda direnç problemi • Alternatif kullanım • Nosokomiyal infeksiyonlardan sakınma • Klinik antibiyotik kullanım kararının denetlenmesi • Doz ve spektrumun kontrolu • Kullanım süresinin denetlenmesi 14/17

15. TEDAVİDE DİRENÇ SORUNU İLE SIK KARŞILAŞTIĞIMIZ BAZI MİKROORGANİZMALAR

16. DOĞRU ANTİBİYOTİK KULLANIMINDA STRATEJİK HEDEFLER

17. Doğru kullanım için hedefler Hedef 1 : Optimal ve rasyonel antibiyotik tedavileri için el kitapçıkları. Hedef 2 : Hospitalizasyonun sınırlandırılması ve özellikle cerrahi bölümlerde “ayaktan cerrahi” (outpatient-surgical treatment) Hedef 3 : Özellikle, kontamine olmayan cerrahi girişimlerde profilaktik ve gereksiz spektrumlu antibiyotik uygulamalarından vazgeçilmesi. Hedef 4 : Asepsi-antisepsi yerine antibiyotiklerin “özgüven” için kullanılmalarının sınırlandırılması. 17/17

18. Hedef 5: Daha etkili bir infeksiyon kontrolü Hedef 6 : Çok yetkili bir antibiyotik komitesi Hedef 7 : Belirli hastalıklara, standart tedavilerin uygulanması ve bu standart dışına taşmaması Hedef 8 : Poliklinik hastalarında da “tıbbi dosya” uygulaması ve dosyaların sık olarak taranarak, hekimlerimizdeki aşırı antibiyotik “özgürlüğünün” sorgulanması. Hedef 9 : Reçete taramaları ve bazı antibiyotiklere “kısıtlama” Hedef 10 :Antibiyotiklerin gerek yatan, gerek ayaktan hastalar için toplu alım yolu ile alınması ve belli gruplar için sadece bilimsel geçerliliği olan antibiyotik üyelerinin eczanede bulundurulması (SSK Hastaneleri uygulamaktadır). 17/17

19. Hedef 11 : Antibiyotik reçetelerinin bilgisayar ortamında izlenmesi ve gerekirse hekim-klinik bazında kısıtlama. Hedef 12 : Hızlı mikrobiyolojik yöntemlerin günün her anında kullanımda bulunmaları ve bunun reçete yazan tüm hekimler tarafından bilinmesi. Hedef 13 : Bazı hastalıkların sistemik antibiyotik tedavisi gerektirmediğinin öğretilmesi • Akut invazif olmayan diareler, • Vajinal akıntı ile seyreden non-spesifik vajinitlerin büyük bir çoğunluğu • A grubu beta hemolitik streptokoklarda penisilin yerine beta laktamaz inhibitörlü amoksisilin veya azithromisin-klarithromisin gibi yeni ve pahalı makrolidlerin veya kinolonların kullanılması; • Toplumda kazanılmış pnömoni tedavilerinde II.kuşak sefalosporin yerine III. Veya IV. Kuşak sefalosporin kullanılmaları, • Clostridium difficile’ye bağlı diarelerde nitroimidazol türevleri yerine vankomisin kullanılması) Hedef 14 : Dirençliliğin izlenmesi (monitörizasyon) ve yayınlanması. Hedef 15 : “Üniversal önlemlerin” her an ve optimal düzeyde uygulanması 17/17

20. “Yaşam için yarıştığımız mikroorganizmalar bu gezegen üzerindeki etkilerini daha da fazla hissettireceklerdir” Dr. Jasua Lederberg 1988 Nobel Tıp Ödülü Töreni son