Ekonomia

1. Ekonomia Pawel Kossecki

2. Literatura • D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia: Mikroekonomia, PWN, Poznań 1998 • D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia: Makroekonomia, PWN, Poznań 1998 • D. Kamerschen, R. B. McKenzie, C. Nardinelli, Ekonomia, Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin 1999 • J. K. Galbraith, Ekonomia w perspektywie, PWE, Warszawa 1992

3. Program zajęć • Definicja ekonomii • Makro i mikroekonomia • Kategorie, prawa i modele ekonomiczne • Rynek • Segmenty makroekonomicznego systemu rynkowego • Popyt i podaż • Cenowa elastyczność popytu i podaży • Teoria wyboru konsumenta • Wartość i wycena • Pieniądz • Stopa procentowa

4. Program zajęć • Wartość, ryzyko i wycena przedsiębiorstwa • Rynki finansowe i instrumenty finansowe • Inflacja • Ilościowa teoria pieniądza • Wybrane problemy polityki pieniężnej • Polityka handlowa • Polityka fiskalna • Budżet i system budżetowy • Podatki, system podatkowy, zasady podatkowe • Dochód narodowy, podział dochodu narodowego • Produkt Krajowy Brutto • Rynek pracy i sfera świadczeń społecznych • Procesy globalizacji gospodarki światowej

5. Ekonomia - przedmiot • Ekonomia jest nauką o tym, jak jednostka i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu zasobów (wszystkich, gdyż wszystkie zasoby mają alternatywne zastosowanie i z definicji są w niedoborze) – które mogą mieć także inne, alternatywne, zastosowania – w celu wytwarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję obecną lub przyszłą, pomiędzy różne osoby i grupy w społeczeństwie.

6. Ekonomia - przedmiot • Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość dóbr. Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności większość ludzi chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym a sprzedającym oraz analizą rynku

7. Mikroekonomia i makroekonomia • Ekonomię dzielimy na mikroekonomię, która zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika oraz na makroekonomię, która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału

8. Mikroekonomia • Mikroekonomia jest dziedziną ekonomii zajmującą się badaniem zachowania indywidualnych konsumentów, przedsiębiorstw i rynków. Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących zakupu i sprzedaży towarów. W badaniach mikroekonomicznych gospodarkę danego kraju bądź regionu traktuje się jako zbiór podmiotów, nie zaś jako jeden organizm (jak w makroekonomii)

9. Działy mikroekonomii • teoria wyboru konsumenta • teoria postępowania producenta • konkurencja (doskonała, niedoskonała, monopolistyczna) • monopol • oligopol • ryzyko i niepewność w działaniach gospodarczych • rynki czynników produkcji • równowaga ogólna i dobrobyt • rola rządu

10. Makroekonomia Makroekonomia - dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości

11. Makroekonomia • Przedmiotem zainteresowania makroekonomii jest przede wszystkim tworzenie i podział dochodu narodowego a także zagadnienia związane z inflacją, bezrobociem, inwestycjami, bilansem płatniczym i handlowym, z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego oraz polityki gospodarczej państwa

12. Rynek • Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku konkurencyjnym dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr. To także określona zbiorowość podmiotów gospodarujących zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży określonych dóbr, wartości lub usług. Część zbiorowości reprezentuje podaż (producenci) zaś część popyt (konsumenci). Przeciwstawienie się popytu podaży w określonym miejscu oraz czasie prowadzi do ustalenia ceny wartości będącej przedmiotem obrotu – sprawia to iż dochodzą do skutku transakcje kupna sprzedaży

13. Segmenty makroekonomicznego systemu rynkowego • Rynek towarowy • Rynek pracy • Rynek pieniężny • Rynek kapitałowy

14. Popyt • Popyt rynkowy - funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji pomiędzy ceną dobra (towaru, usługi), a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus). Wykresem tej funkcji jest tzw. krzywa popytu

16. Własności krzywej popytu • Krzywa malejąca (są wyjątki) • Postać krzywej lub linii prostej • Wzrost popytu powoduje przesunięcie krzywej w prawo • Krzywa popytu przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają popyt na dany artykuł, np.: zubożenie konsumentów, kampania reklamowa, spadek ceny substytutu danego dobra

17. Podaż • Podaż (supply) to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku (ceteris paribus). Zależność między ceną a podażą przedstawia krzywa podaży

19. Własności krzywej podaży • Krzywa rosnąca (są wyjątki) • Postać krzywej lub linii prostej • Wzrost podaży powoduje przesunięcie krzywej w prawo • Krzywa podaży przesuwa się w przypadku zmian środowiska, które zwiększają lub zmniejszają podaż danego artykułu, np.: postępu technicznego, pojawieniu się nowych producentów, zmiany cen surowców, nałożenia przez państwo podatku

21. Cena równowagi rynkowej • Cena równowagi rynkowej - cena, przy której występuje zrównoważenie popytu i podaży. Krzywa popytu przecina się z krzywą podaży, tworząc w ten sposób punkt równowagi cenowej. Obie krzywe stanowią instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny. Gdy cena jest mniejsza od ceny równowagi rynkowej, następuje nadwyżka popytu nad podażą. Natomiast kiedy cena jest większa od ceny równowagi rynkowej występuje nadwyżka podaży nad popytem. Nadwyżki może zlikwidować np. skup interwencyjny

22. Cenowa elastyczność popytu i podaży • Cenowa elastyczność popytu mówi z jaką siłą zmiana ceny dobra wpływa na wielkość popytu, stanowi relację procentowej zmiany wielkości popytu względem procentowej zmiany ceny • Cenowa elastyczność podaży mówi z jaką siłą zmiana ceny danego dobra wpływa na zmianę wielkości jego podaży, mierzy procentową zmianę wielkości podaży względem procentowej zmiany ceny

23. Przetarg i aukcja • Przesłanki stosowania postępowania przetargowego • Przetarg w jednostce należącej do sektora finansów publicznych i w prywatnej firmie • Rodzaje przetargów • Przetargi nieograniczone i ograniczone

24. Teoria wyboru konsumenta • Sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen Teoria wyboru konsumentów stara się udzielać odpowiedzi na pytania: • W jaki sposób konsumenci wybierają określone produkty i jaką ich ilość są skłonni kupić? • Jaki jest wpływ zmian cen lub innych warunków na zakupy konsumentów?

25. Model zachowań konsumenta Model ten, wykorzystując preferencje i gusty konsumentów, opisuje i objaśnia zachowania nabywców w określonych warunkach rynkowych (dane dochody i ceny), określa • Dochód, który może wydać konsument. • Ceny poszczególnych dóbr • Gusty i preferencje pozwalające uszeregować różne kombinacje dóbr wg stopnia satysfakcji dostarczanej konsumentowi • Założenie, że konsument posiadając pełną i prawdziwą informację zachowuje się racjonalnie, dążąc do maksymalizacji użyteczności w ramach własnego budżetu

27. Pieniądz • materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę Funkcje pieniądza: • cyrkulacyjna (transakcyjna) • obrachunkowa (miernik wartości towarów) • płatnicza • tezauryzacyjna

28. Własności pieniądza • poręczność • stabilność • jednolitość • trwałość • podzielność • rozpoznawalność • akceptowalność

29. Stopa procentowa • Stopa procentowa to miernik przychodu, jaki przysługuje posiadaczowi kapitału (pieniądza) z racji udostępnienia go innym • Dla przedsiębiorcy stopa procentowa jest miernikiem kosztu kapitału niezbędnego do zrealizowania projektu inwestycyjnego • Wysokość stóp jest zależna przede wszystkim od terminu na jaki są inwestowane środki i ryzyka związanego z inwestycją

30. Stopa procentowa • W przypadku sektora bankowego mamy do czynienia ze stopami oficjalnymi banku centralnego oraz rynkowymi - tak określa się oprocentowanie kredytów i depozytów pomiędzy bankami • Przy wyliczaniu oprocentowania kredytów (ich stóp procentowych) banki posługują się stopą podstawową (lub bazową) – np.. LIBOR, WIBOR, której wartość ustalana jest indywidualnie w banku - na ogół w oparciu o stopy rynkowe oraz marżą odzwierciedlającą poziom ryzyka i warunki (np. termin) związane z kredytem

31. Stopa procentowa • Stopy procentowe banku centralnego to cena, za jaką bank centralny udziela kredytu bankom komercyjnym, lub po jakiej sprzedaje papiery wartościowe • Wyróżniamy kilka rodzajów stóp banku centralnego – stopa depozytowa, lombardowa, redyskontowa, referencyjna – w zależności od typu operacji pomiędzy bankiem centralnym i bankami komercyjnymi. Nie muszą być one równe stopom procentowym, które kształtują się na rynku. Za ich pomocą bank centralny reguluje ilość pieniądza na rynku (czyli podaż pieniądza), a więc prowadzi politykę pieniężną

32. Stopa procentowa • W Polsce najważniejsze spośród stóp procentowych banku centralnego są stopy operacji na rynku pieniężnym, za pomocą których bank reguluje ilość pieniądza w gospodarce. W celu zmniejszenia ilości pieniądza NBP sprzedaje bony pieniężne bankom. Minimalna stopa procentowa takich bonów to stopa referencyjna ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej • Stopa lombardowa stosowana jest wówczas, gdy bank centralny pożycza brakujące bankom komercyjnym środki pod zastaw skarbowych papierów wartościowych • Stopa redyskontowa stosowana jest wówczas, gdy bank centralny udziela pożyczek odkupując weksle, które były w posiadaniu banków komercyjnych

33. Stopa procentowa

34. Stopa procentowa • Stopy te są przede wszystkim punktem odniesienia dla stóp procentowych kształtujących się na rynku pożyczek między bankami, a te z kolei są punktem odniesienia dla oprocentowania kredytów udzielanych przez banki osobom fizycznym i przedsiębiorstwom • Poprzez zmiany stóp procentowych bank centralny wpływa na to, jak wiele kredytów udzielają banki komercyjne. Jeśli bank centralny podnosi swoje stopy procentowe, rośnie także oprocentowanie kredytów na rynku i spada (lub wolniej wzrasta) podaż pieniądza

35. Wartość, wycena • Wartość jest to określenie, ile coś jest warte pod względem materialnym, cecha rzeczy dająca się wyrazić równoważnikiem pieniężnym lub innym środkiem płatniczym. W rachunkowości termin wartość najczęściej jest stosowany w znaczeniu wartości liczbowej, według której dana pozycja jest wykazywana w księgach firmy. Cena jest pieniężnym wyrazem wartości • Wycena jest to osąd dotyczący wartości czegoś. Wycena przedsiębiorstwa to wycena wyodrębnionej pod względem ekonomicznym i prawnym jednostki organizacyjnej, dysponującej określonym potencjałem w postaci majątku trwałego i obrotowego oraz różnych wartości i cech o charakterze niematerialnym

36. Cele określania wartości • dokonanie operacji kupna/sprzedaży przedsiębiorstwa • wycena firm notowanych na giełdzie w celu podjęcia decyzji o ewentualnej inwestycji • oferta publiczna (IPO) • wprowadzanie systemów motywacyjnych i systemów zarządzania zorientowanych na wartość (Value Based Management) • identyfikacja kreatorów wartości • Planowanie strategiczne, decyzje strategiczne dotyczące dalszego funkcjonowania firmy

37. Wartość przedsiębiorstwa • Wartość firmy jest najczęściej równa cenie, którą ktoś chce za nią zapłacić. Przedsiębiorstwo jest towarem, którego cena kształtuje się pod wpływem popytu i podaży. Niestety cena rynkowa, którą z reguły można traktować jako najlepszy odnośnik, nie zawsze jest dostępna. Należy też zauważyć, że pojęcie ceny jest ściśle związane ze zmianą stosunków własnościowych, a wyceny dokonuje się również w innych celach, w odniesieniu do których używa się wyłącznie kategorii „wartość przedsiębiorstwa”

38. Wartość przedsiębiorstwa • Wartość firmy jest najczęściej równa cenie, którą ktoś chce za nią zapłacić. Przedsiębiorstwo jest towarem, którego cena kształtuje się pod wpływem popytu i podaży. Niestety cena rynkowa, którą z reguły można traktować jako najlepszy odnośnik, nie zawsze jest dostępna • Pojęcie ceny jest ściśle związane ze zmianą stosunków własnościowych, a wyceny dokonuje się również w innych celach, w odniesieniu do których używa się wyłącznie kategorii „wartość przedsiębiorstwa”

39. Wycena przedsiębiorstwa – model funkcjonowania • Wartość firmy będzie różna dla różnych kupców; często również inna będzie wartość dla kupującego i sprzedającego. Np. różna będzie wartość armatora dla kupującego, który chce kontynuować jego działalność transportową i dla takiego, który będzie chciał pociąć statki i oddać je na złom • Podobnie inwestor chcący kupić stocznię, znajdującą się w centrum nadmorskiego miasta, zapłaci inną cenę, jeśli będzie chciał kontynuować jej działalność produkcyjną, a inną jeśli będzie chciał zrównać tę stocznię z ziemią i wybudować na jej miejscu osiedle apartamentowców

40. Wycena przedsiębiorstw – podejście fundamentalne i względne • Można wyróżnić dwa podejścia do wyceny przedsiębiorstwa: fundamentalne lub względne • W podejściu fundamentalnym staramy się określić wartość przedsiębiorstwa bazując na określonych informacjach ekonomicznych na temat firmy i jej przyszłości, w szczególności prognozowanych i obecnych wskaźnikach finansowych • W przypadku podejścia względnego oceniamy wartość firmy bazując na odniesieniu określonych wskaźników charakteryzujących firmę do podobnych wskaźników charakteryzujących inne, podobne firmy, czy określoną branżę. Stosując podejście relatywne, często nie uwzględniamy w wystarczającym stopniu specyfiki dotyczącej danego przedsiębiorstwa

41. Metody wyceny przedsiębiorstw • metody majątkowe – bazujące na wycenie aktywów przedsiebiorstwa • metody dochodowe – polegające na wycenie przedsiębiorstwa na podstawie prognozy generowanego w przyszłości dochodu • metody opcji rzeczywistych – w których wartość przedsiębiorstwa traktujemy jako wartość opcji rzeczywistych portfela, złożonego z planowanych i realizowanych projektów inwestycyjnych • metody wskaźnikowe – bazujące na ustaleniu wartości danego przedsiębiorstwa w oparciu o iloczyn dwóch wielkości: danego parametru ekonomicznego i odpowiedniego mnożnika rynkowego 

42. Podstawowe rodzaje sprawozdań finansowych • Bilans • Rachunek zysków i strat • Rachunek przepływów pieniężnych

43. Metody majątkowe • metoda księgowa • metoda skorygowanych aktywów netto • metoda likwidacyjna • metoda odtworzeniowa

44. Metody wskaźnikowe • VW – wartość przedsiębiorstwa obliczana metodą wskaźnikową • M – wartość mnożnika, np. średnia dla firm porównywalnych • W – parametr ekonomiczny

45. Metody wskaźnikowe wskaźniki finansowe: cena/zysk netto (P/E) cena/wartość księgowa (P/BV) cena/sprzedaż (P/S) wskaźniki niefinansowe cena/ilość klientów cena/wielkość zainstalowanej mocy

46. Metody wskaźnikowe - Internet • liczba unikalnych użytkowników (Unique Users, UU) • odsetek użytkowników wśród ogółu użytkowników Internetu (REACH) • liczba odsłon (VIEWS) • ilość odsłon na jednego użytkownika (VIEWSPP) średni czas trwania wizyty (w godzinach) na jednego użytkownika (TIMEPP)

47. Cena/wartość księgowa – stara i nowa ekonomia

48. Metody wskaźnikowe

49. Metody wskaźnikowe