Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

1. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013

2. Działania realizowane w ramach osi 1 – wsparcie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego • Ułatwienie startu młodym rolnikom • Renty strukturalne • Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności • Grupy producentów rolnych • Korzystnie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów

3. Działania realizowane w ramach osi 2 - poprawa stanu środowiska i krajobrazu • Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) • Płatności dla obszarów Natura 2000 oraz związanych z wdrażaniem Dyrektywy Wodnej • Program rolnośrodowiskowy • Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne

4. Indykatywny budżet PROW Unia Europejska ok. 13 230 mln euro Polska ok. 4 000 mln euro Razem ok. 17 230 mln euro

5. Założenia wdrożeniowe Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie pełnić funkcję Instytucji Zarządzającej, która odpowiada w szczególności za zarządzanie i wdrażanie Programu w sposób efektywny, skuteczny oraz prawidłowy, zapewniając, że udzielenie pomocy finansowej odbywa się zgodnie z kryteriami Programu.

6. Założenia wdrożeniowe Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie pełnić funkcje agencji płatniczej. ARiMR będzie odpowiedzialna w szczególności za dokonywanie i księgowanie płatności oraz zapewnienie przeprowadzenia kontroli odnośnie kwalifikowalności wniosków przed dokonaniem wypłaty środków, jak również za przygotowanie procedur w zakresie przyznawania pomocy oraz nabór i ocenę wniosków w odniesieniu do większości działań Programu.

7. Ułatwianie startu młodym rolnikom Cel działania: wsparcie młodych rolników rozpoczynających samodzielne prowadzenie działalności rolniczej. Forma i wysokość wsparcia: Jednorazowa premia w wysokości 50 tys. zł.

8. Ułatwianie startu młodym rolnikom Beneficjentem może być osoba fizyczna, która: • jest pełnoletnia i nie ukończyła 40 roku życia w dniu składania wniosku; • po raz pierwszy rozpoczyna samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego, które • przejmie na własność lub wydzierżawi z zasobu WRSP i JST, albo • zostało nabyte w drodze spadku < 12 miesięcy, albo • zostało nabyte w drodze spadku lub darowizny w trakcie pobierania nauki

9. Ułatwianie startu młodym rolnikom • posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe; • 1 rok ubezpieczenia w KRUS; • będzie prowadzić gospodarstwo przez co najmniej 5 lat od uzyskania pomocy; • przedłoży i zrealizuje plan rozwoju gospodarstwa; • udokumentuje zrealizowanie inwestycji o wartości odpowiadającej co najmniej 50 % kwoty otrzymanej pomocy.

10. Ułatwianie startu młodym rolnikom Gospodarstwo rolne beneficjenta: • będzie stanowiło jego własność lub dzierżawę z ZWRSP i JST; • ma powierzchnię użytków rolnych nie mniejszą niż średnia powierzchnia użytków rolnych w danym województwie i nie większą niż 300 ha; • docelowo w okresie realizacji biznes planu spełni wymagane prawem standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt.

11. Renty strukturalne Cel działania: poprawa struktury agrarnej kraju oraz przyspieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne. Forma i wysokość pomocy: Podstawowa wysokość pomocy wynosi 150% najniższej emerytury (896,19 zł). Wysokość renty może zostać zwiększona o 100% kwoty najniższej emerytury, jako dodatek na małżonka (597,46 zł.). Łączna wysokość pomocy nie może wynosić więcej niż 250% kwoty najniższej emerytury (1 493,65 zł). Rentę wypłaca się nie dłużej niż do osiągnięcia przez beneficjenta 65 roku życia (kobiety i mężczyźni).

12. Renty strukturalne Beneficjent: Renta strukturalna przysługuje producentowi rolnemu, będącemu osobą fizyczną, który: • ukończył 55 lat, lecz nie osiągnął wieku emerytalnego; • zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej; • prowadził działalność rolniczą na własny rachunek w gospodarstwie rolnym przez co najmniej ostanie 10 lat, bezpośrednio przed złożeniem wniosku o rentę strukturalną; • podlegał przez co najmniej 5 lat ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

13. Renty strukturalne Kryteria dostępu: Minimalna powierzchnia przekazywanego gospodarstwa: • 1 ha użytków rolnych w przypadku gospodarstw rolnych położonych w województwach: małopolskim, podkarpackim, śląskim lub świętokrzyskim; • w pozostałych województwach - 3 ha. Przekazanie gospodarstwa rolnego: • następcy lub • na powiększenie innego gospodarstwa.

14. Renty strukturalne Przekazanie gospodarstwa może nastąpićwyłącznie w sposób trwały: • na rzecz jednego następcy, • powierzchnia gospodarstwa przekazywanego na następcę - nie mniejsza niż średnia w województwie (opcjonalnie w kraju), • powyższy warunek nie dotyczy zstępnych. • na powiększeniejednego lub kilku gospodarstw, • pow. gosp. po powiększeniu - nie mniejsza niż średnia w województwie (opcjonalnie w kraju).

15. Renty strukturalne Następca musi: • być osobą, która nie ukończyła 40 roku życia; • po raz pierwszy podejmować prowadzenie gospodarstwa rolnego; • posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe do prowadzenia działalności rolniczej; Przejmujący na powiększeniemusi: • być producentem rolnym, który nie ukończył 50 roku życia; • posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe do prowadzenia działalności rolniczej.

16. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne Celem działania jest: • powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie; • utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy ekologicznych; • Wyłączenie z produkcji rolnej gruntów o małej przydatności rolniczej.

17. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne Działanie będzie realizowane w dwóch schematach: Schemat IZalesianie gruntów rolnych dotyczy gruntów o małej przydatności rolniczej. Schemat IIZalesianie gruntów nieuprawianych rolniczo dotyczy gruntów rolniczych lub innych gruntów, dla których zalesienie stanowi racjonalny sposób zagospodarowania (np. ochrona przed erozją).

18. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne Beneficjent: Właściciel lub współwłaściciel gruntów rolnych lub innych niż rolne: • osoba fizyczna, • osoba prawna (np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki kapitałowe, stowarzyszenia), • jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. spółki osobowe – partnerskie, komandytowe, jawne).

19. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne Kryteria dostępu: Pomoc może być przyznana właścicielowi lub współwłaścicielowi gruntów, jeżeli: • uzyskał postanowienie o spełnieniu niezbędnych warunków we wniosku, • zobowiąże się do przestrzegania warunków i terminów określonych w szczegółowym planie zalesienia, • przedłoży oświadczenie o wykonaniu zalesienia.

20. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne Forma i wysokość pomocy: Pomoc ma formę następujących płatności ryczałtowych: • wsparcia na zalesienie – jednorazowej płatności, która pokrywa koszty założenia uprawy oraz, jeżeli jest to uzasadnione, ochrony przed zwierzyną; • premii pielęgnacyjnej – wypłacanej przez 5 lat, pokrywającej koszty utrzymania nowej uprawy leśnej;

21. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne • premii zalesieniowej – wypłacanej przez 15 lat, która stanowi rekompensatę za wyłączenie gruntu z upraw rolnych. Premia zalesieniowa przyznawana wyłącznie producentom rolnym uzyskującym co najmniej 20% dochodów z tytułu prowadzenia działalności rolniczej.

22. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne PROW 2004 – 2006 Premia zalesieniowa wypłacana przez 20 lat. Beneficjentem programu mógł producent rolny (osoba fizyczna albo spółdzielnia produkcji rolnej, będący właścicielem lub współwłaścicielem działek rolnych przewidzianych do zalesienia. PROW 2007 – 2013 Premia zalesieniowa wypłacana przez 15 lat. Beneficjentem programu może zostać także: osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.

23. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne • PROW 2007 – 2013 • Wsparcie na zalesienie - dla wszystkich beneficjentów. • Premia pielęgnacyjna i premia zalesieniowa - dla właścicieli lub współwłaścicieli gruntów z wyłączeniem jednostek organizacyjnych reprezentujących Skarb Państwa. • Premia zalesieniowa - tylko dla producentów rolnych uzyskujących co najmniej 20% dochodów z rolnictwa. PROW 2004 – 2006 Każdy beneficjent otrzymuje wszystkie składowe płatności na zalesienie (tzn.: wsparcie na zalesienie, premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową).

24. Do zalesienia mogły zostać przeznaczone tylko grunty użytkowane rolniczo. Do zalesienia mogą zostać przeznaczone także grunty nieużytkowane rolniczo. W takim przypadku nie będzie przyznawana premia zalesieniowa. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne

25. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne Ponadto w nowym okresie programowania: • zróżnicowana będzie wysokość wsparcia na zalesienie w zależności od: • nachylenia terenu (tereny o korzystnej konfiguracji oraz stoki o nachyleniu powyżej 12°); • zastosowania sadzonek mikoryzowanych z zakrytym systemem korzeniowym lub sadzonek zwykłych;

26. Zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne • zróżnicowana będzie wysokość premii pielęgnacyjnej w zależności od sposobu ochrony przed zwierzyną: • zabezpieczenia repelentami, • zabezpieczenia 3 palikami, • zabezpieczenia owczą wełną.

27. Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych ONW Cel działania: bez zmian Beneficjent: bez zmian Kryteria dostępu: gospodarstwo położone w całości lub częściowo w granicach ONW; wnioskodawca: • przestrzega minimalnych wymagań w całym gospodarstwie; • zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej przez co najmniej 5 lat od dnia otrzymania pierwszej płatności.

28. Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych ONW Stawki płatności w poszczególnych strefach ONW: • 179 zł na 1 ha – na obszarze nizinnym w strefie nizinnej I; • 264 zł na 1 ha – na obszarze nizinnym w strefie nizinnej II; • 264 zł na 1 ha – na obszarze ze specyficznymi utrudnieniami; • 320 zł na 1 ha – na obszarze górskim.

29. Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych ONW Degresywność Płatności podlegają degresywności w zależności od łącznej powierzchni działek rolnych objętych pomocą: 1 – 50 ha – 100% płatności; 50,01 – 100 ha – 50% płatności; 100,01 – 300 ha – 25% płatności; powyżej 300 ha – brak płatności.

30. Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych ONW Minimalne wymagania: od 2007 zasady dobrej kultury rolnej: • uprawa roślin lub ugorowanie – w przypadku gruntów ornych, • koszenie okrywy roślinnej i jej usunięcie co najmniej raz w roku w określonym terminie – w przypadku łąk, • wypasanie zwierząt w okresie wegetacyjnym traw lub koszenie okrywy roślinnej i jej usunięcie co najmniej raz w roku w określonym terminie – w przypadku pastwisk, • odpowiednie użytkowanie gruntów położonych na stokach o nachyleniu powyżej 20º, • zasady ugorowania gruntów ornych – max. do 5 lat, • zasady użytkowania łąk i pastwisk – zakaz wypalania, • grunty rolne nie powinny być porośnięte drzewami i krzewami poza określonymi wyjątkami.

31. Grupy producentów rolnych Cel działania: dostosowanie produkcji do wymogów rynkowych poprzez wspólne wprowadzanie towarów do obrotu, w tym przygotowanie do sprzedaży, jej centralizację i dostawy do odbiorców oraz ustanowienie wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji.

32. Grupy producentów rolnych Beneficjent: Grupy producentów rolnych w rozumieniu ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw, wpisane do rejestru prowadzonego przez marszałka właściwego dla siedziby grupy, w okresie objętym PROW 2007-2013. Pomoc będzie udzielana na wniosek grupy, z wyłączeniem sektorów: owoców i warzyw, grzybów, orzechów oraz ryb.

33. Grupy producentów rolnych Forma i wysokość wsparcia: Roczne płatności w okresie pierwszych pięciu lat od dnia wpisu grupy do rejestru. Pomoc stanowić będzie procentowy ryczałt od wartości przychodów netto grupy ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych jej członków w poszczególnych latach: - 5%, 5%, 4%, 3% i 2% wartości produkcji sprzedanej, stanowiącej równowartość w złotych do 1.000.000 EUR, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku, oraz

34. Grupy producentów rolnych - 2,5%, 2,5%, 2%, 1,5% i 1,5% wartości produkcji sprzedanej, stanowiącej równowartość w złotych powyżej sumy EUR 1.000.000, odpowiednio w pierwszym, drugim, trzecim, czwartym i piątym roku. Kwota pomocy dla grupy nie może przekroczyć równowartości w złotych: − 100.000 EUR w pierwszym i drugim roku; − 80.000 EUR w trzecim roku; − 60.000 EUR w czwartym roku; − 50.000 EUR w piątym roku.

35. Korzystanie z usług doradczych Celem działania jest pomoc doradcza w zakresie: • wynikającym z zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance); • zwiększenia konkurencyjności i dochodowości gospodarstw rolnych i leśnych; • wspierania restrukturyzacji, rozwoju i innowacji w gospodarstwach rolnych i leśnych; • poprawy jakości życia na obszarach wiejskich, ochrony środowiska i bezpieczeństwa pracy.

36. Korzystanie z usług doradczych Beneficjent: Wsparcie może uzyskać osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej prowadząca działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej lub będąca posiadaczem lasu. Dla wszystkich beneficjentów - obowiązek zawarcia umowy między beneficjentem a podmiotem, z którego usług doradczych będzie on korzystał. Dla producentów rolnych - dodatkowym kryterium dostępu do pomocy, jest uzyskanie płatności bezpośrednich w roku poprzedzającym korzystanie z usług.

37. Korzystanie z usług doradczych Forma i wysokość pomocy: Pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowalnych. Maksymalna kwota pomocy dla jednego beneficjenta wynosi nie więcej niż równowartość 1500 euro. Maksymalnie można uzyskać dofinansowanie w wysokości 80% kosztów kwalifikowalnych.

38. Korzystanie z usług doradczych Katalog usług doradczych wraz ze zryczałtowanymi maksymalnymi stawkami za ich świadczenie zostanie określony przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warunki, jakie muszą spełniać podmioty świadczące usługi doradcze w ramach działania zostaną określone przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

39. Program rolnośrodowiskowy Cel programu rolnośrodowiskowego - poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich, a w szczególności: • przywracanie walorów lub utrzymanie stanu cennych siedlisk użytkowanych rolniczo; • promowanie zrównoważonego systemu gospodarowania; • odpowiednie użytkowanie gleb i ochrona wód; • kształtowanie struktury krajobrazu; • ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych.

40. Program rolnośrodowiskowy Proponowane pakiety i stawki płatności: Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone 360 zł/ha Pakiet 2. Rolnictwo ekologiczne 260-1800 zł/ha Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone 500-1200 zł/ha Pakiet 4. Ochrona cennych siedlisk przyrodniczych 580 -1200 zł/ha Pakiet 5. Zachowanie lokalnych odmian roślin uprawnych 570-4500 zł/ha Pakiet 6. Ochrona lokalnych ras zwierząt gospodarskich ( w tym Zachowanie lokalnych ras świń) 330-1500 zł/szt. Pakiet 7. Ochrona gleb i wód 330-470 zł/ha Pakiet 8. Strefy buforowe 40-110 zł /100 mb.

41. Program rolnośrodowiskowy Pakiet 3. Ekstensywne trwałe użytki zielone Pakiet 4. Ochrona cennych siedlisk przyrodniczych Będą to tzw.: pakiety przyrodnicze. Obejmować będą działania mające na celu zachowanie różnorodności świata przyrody, a zwłaszcza ochronę cennych przyrodniczo łąk i pastwisk oraz gniazdujących na nich ptaków, których przetrwanie jest uzależnione od tradycyjnego użytkowania gospodarczego. W przypadku działek leżących na obszarze NATURA 2000, płatności w ramach tych pakietów będą wyższe o 20%, a realizowane będą w ramach nowego działania Płatności dla obszarów NATURA 2000.

42. Program rolnośrodowiskowy Warianty pakietów przyrodniczych i stawki płatności: Ekstensywne trwałe użytki zielone: • Ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach 500 zł/ha • Ochrona siedlisk lęgowych ptaków 1600 zł/ha Ochrona cennych siedlisk przyrodniczych1450 zł/ha osiem wariantów, które odnoszą się do siedlisk przyrodniczych w rozumieniu Dyrektywy Siedliskowej (tj. siedlisk zagrożonych zanikiem, o niewielkim obszarze występowania, lub które stanowią przykład cech typowych dla regionów biogeograficznych). Do takich siedlisk zaliczają się np.: mechowiska, szuwary wielkoturzycowe, murawy ciepłolubne.

43. Program rolnośrodowiskowy Zachowanie lokalnych odmian roślin uprawnych Nowy pakiet. Płatność dla rolnika, który uprawia w tradycyjny sposób miejscowe odmiany roślin uprawnych. Proponowana wysokość płatności będzie zróżnicowana w zależności od celu uprawy, który może być: • towarowy (do sprzedaży) • nasienny, a tym do produkcji • nasiennej towarowej (do sprzedaży) • nasiennej dla banku genów.

44. Program rolnośrodowiskowy Kryteria dostępu (bez zmian) Beneficjent może ubiegać się o płatność rolnośrodowiskową, jeżeli: • jest producentem rolnym; • jest posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego położonego na terytorium RP, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha; • zobowiąże się do realizacji programu rolnośrodowiskowego przez 5 lat, zgodnie z planem działalności rolnośrodowiskowej; • zobowiąże się do przestrzegania minimalnych wymagań na obszarze całego gospodarstwa rolnego; • zobowiąże się do przestrzegania wymagań wynikających z poszczególnych pakietów rolnośrodowiskowych.

45. Program rolnośrodowiskowy Degresywność Dla niektórych pakietów rolnośrodowiskowych obowiązuje degresywność, gdzie wysokość pomocy uzależniona jest od wielkości powierzchni objętej pomocą. Dotyczy pakietów: rolnictwo zrównoważone, rolnictwo ekologiczne, ochrona gleb i wód: • 1-100 ha 100% stawki rolnośrodowiskowej • 100,01 – 200 ha 50% stawki rolnośrodowiskowej • ponad 200 ha 10% stawki rolnośrodowiskowej

46. Program rolnośrodowiskowy ekstensywne trwałe użytki zielone(wariant: ekstensywna gospodarka na łąkach i pastwiskach) • 1-10 ha 100% stawki rolnośrodowiskowej • 10,01-50 ha 75 % stawki rolnośrodowiskowej • 50,01-100 ha 50% stawki rolnośrodowiskowej • Ponad 100 ha 10% stawki rolnośrodowiskowej

47. Płatności dla obszarów Natura 2000 Działanie składa się z dwóch schematów: Schemat I – Płatności dla obszarów Natura 2000; Schemat II – Płatności związane z wdrażaniem Dyrektywy 2000/60/WE

48. Płatności dla obszarów Natura 2000 Schemat I –Płatności dla obszarów Natura 2000 składa się z pakietów, które są w nowym programie rolnośrodowiskowym: • ochrona siedlisk lęgowych ptaków1440 zł/ha • Ochrona cennych siedlisk przyrodniczych 700-1440zł/ha Pakiety te będą dostępne na wszystkich obszarach Natura 2000 zatwierdzonych przez Radę Ministrów i przesłanych do Komisji Europejskiej.

49. Płatności dla obszarów Natura 2000 Obszary NATURA 2000 to europejska sieć terenów, na których wszelkie działania powinny sprzyjać zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz gatunków dzikiej fauny i flory, z jednoczesnym uwzględnieniem wymogów gospodarczych, społecznych i kulturalnych, a także cech regionalnych i lokalnych.

50. Płatności dla obszarów Natura 2000 Kryteria dostępu: Schemat I O wsparcie może ubiegać się producent rolny (osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej), który: • jest posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego położonego na terytorium RP, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha, • posiada, zatwierdzoną przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, dokumentację siedliska lub dokumentację ornitologiczną, sporządzoną zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez ministra właściwego ds. środowiska;