ORGANY KONTROLI PAŃSTWOWEJ.

1. ORGANY KONTROLI PAŃSTWOWEJ.

2. RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH. • Rzecznik Praw Obywatelskich jest jednoosobowym urzędem centralnym, pełniącym funkcję ombudsmana. Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. • Rzecznicy praw Obywatelskich w RP. Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich powstał w Polsce w 1987r. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska. Do chwili obecnej urząd ten sprawowali: 1.Ewa Łętowska ( 1987- 1992), 2.Tadeusz Zieliński( 1992- 1996), 3.Adam Zieliński ( 1996- 2000), 4.Adrzej Zoll ( 2000- 2005), 5. Janusz Kochanowski ( 2005).

3. Rzecznik Praw Obywatelskich • KADENCJA I POWOŁYWANIE-: Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat, przy czym istnieje możliwość najwyżej dwóch reelekcji tej samej osoby. Kandydaturę na stanowisko RPO przedstawić może Marszałek Sejmu lub grupa co najmniej 35 posłów. • POZYCJA PRO • Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swej pozycji niezawisły , niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie. • Rzecznik Praw Obywatelskich ma obowiązek corocznie informować Sejm i Senat o swej działalności oraz o stanie przestrzegania praw i wolności człowieka i obywatela. • Na wiosek Marszałka Sejmu obowiązany jest przestawić informacje lub podejmować czynności w określonych sprawach. Może też z własnej inicjatywy przedkładać Sejmowi i Senatowi określone sprawy wynikające z jego działalności • Rzecznikowi Praw Obywatelskich przysługuje immunitet procesowy i przywilej nietykalności.

4. INSTYTUCJA RZECZNIKA PRAW DZIECKA. • Podstawa prawna : Konstytucja art. 72, oraz ustawa z dnia 6 stycznia 2000r. o Rzeczniku Praw Dziecka. • Zadaniem Rzecznika Praw Dziecka , zgodnie z ustawą jest stanie na straży praw dziecka określonych w Konstytucji , konwencji o prawach dziecka i innych przepisach prawa , z poszanowaniem odpowiedzialności , praw i obowiązków rodziców. • Zadaniem Rzecznika jest działanie na rzecz: 1)ochrony praw dziecka, w szczególności prawa do życia i ochrony zdrowia, 2) prawa do wychowania w rodzinie 3) prawa do godziwych warunków socjalnych 4)prawa do nauki. Rzecznik podejmuje działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem, oraz innym złym traktowaniem. Szczególna rola Rzecznika to troska i pomoc dzieciom niepełnosprawnym.

5. NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI. • Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym konstytucyjnym organem kontroli państwa działającym na zasadzie kolegialności. • ZASADY FUNKCJOOWAIA NIK: Funkcjonowanie NIK opiera się na zasadzie: 1) kolegialności, 2) podległości Sejmowi, 3) legalności, 4) obiektywizmu.

6. POZYCJA NIK WOBEC SEJMU. • Podlega wyłącznie Sejmowi, a tym samym jest niezależna od innych organów państwowych. Podległość Sejmowi przejawia się tym, że Sejm za zgodą Senatu powołuje i odwołuje prezesa NIK. • Najwyższa Izba Kontroli służy Sejmowi pomocą w wykonywaniu drugiej z jego podstawowych funkcji, a mianowicie funkcji kontrolnej. Między innymi NIK co roku przedkłada Sejmowi: • sprawozdanie ze swej działalności w roku ubiegłym, • analizę wykonania budżetu państwa i założenia polityki pieniężnej, • opinię w sprawie absolutorium dla rządu, • informacje o wynikach kontroli zleconych przez Sejm lub jego organy, • wnioski w sprawie rozpatrzenia przez Sejm określonych problemów związanych z działalnością organów wykonujących zadania publiczne, • informacje o wynikach kontroli prowadzonych na wiosek prezydenta i rządu oraz innych ważniejszych kontroli, • wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty dotyczące działalności członków rządu, prezesa NBP, kierowników urzędów centralnych i innych instytucji podlegających kontroli NIK.

7. ZAKRES KONTROLI NIK. • Kontrola wykonywana przez NIK może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny. K ontrola obligatoryjna dokonywana jest przez NIK z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Kontrola obligatoryjna wykonywana jest wobec: 1.wszystkich organów administracji rządowej, 2.państwowych osób prawnych, 3.innych państwowych jednostek organizacyjnych. NIK kontroluje, również ale tylko pod kontem wykonania budżetu oraz gospodarki finansowej i majątkowej: • kancelarie prezydenta i obu izb parlamentu, • Trybunał Konstytucyjny, • Rzecznika Praw Obywatelskich, • Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, • Krajowe Biuro Wyborcze, • Sąd Najwyższy, • Naczelny Sąd Administracyjny, • Państwową Inspekcję Pracy.

8. ZAKRES KONTROLI NIK. • Fakultatywna kontrola NIK, dokonywa jest z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. Fakultatywna kontrola NIK dotyczy podmiotów: 1.organów samorządu terytorialnego, 2.komunalnych osób prawnych, 3.innych komunalnych jednostek organizacyjnych. Z punktu widzenia legalności i gospodarności NIK może kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe bądź komunalne oraz wywiązują się ze zobowiązań na rzecz państwa.

9. KRYTERIA KONTROLI NIK GOSPODARNOŚĆ-rozumiana jest dwuwariantowo. Z jednej strony oznacza sprawdzenie czy nakłady poniesione w trakcie działania jednostki kontrolowanej przyniosły możliwie maksymalne efekty. Z drugiej strony polega na osiągnięciu celu przy jak najmniejszych kosztach poszczególnych przedsięwzięć. LEGALNOŚĆ- oznacza sprawdzenie, czy działalność jednostki kontrolowanej ma podstawę prawną i jest zgodna z obowiązującym prawem. RZETELNOŚĆ- oznacza sprawdzenie, czy działania jednostki kontrolowanej są zgodne z wymaganiami wiedzy i techniki oraz zasadami dobrej wiary. CELOWOŚĆ- można wyróżnić dwa rodzaje celowości: 1) CELOWOŚĆ PRZEDMIOTOWA- oznacza sprawdzenie, czy działania jednostki kontrolowanej prowadzą do osiągnięcia zamierzonego celu. 2)CELOWOŚĆ METODYCZNA- polega na trafności wyboru sposobu realizacji zamierzonego celu.

10. WSZCZĘCIE KONTROLI. • Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrolę na zlecenie: 1.Sejmu lub jego organu, 2.prezydeta, 3.premiera, 4.z własnej inicjatywy. Organom tym Nik składa sprawozdanie z kontroli.

11. KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI. • Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego radiofonii i telewizji ( definicja konstytucyjna) -stoi na straży wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności nadawców i interesów odbiorców oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji ( definicja ustawowa). Jej zadania określone są w konstytucji, dodatkowo jej zadania precyzuje ustawa z 29 grudnia 1992r.o radiofonii i telewizji ( tekst jedn. Dz U. 04.253.2531 tj. z póz zm.).

12. Bibliografia: 1)M. Derlatka: Wprowadzenie, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Lexis Nexis Warszawa 2006r. 2)K. Czajkowska- Matosiuk: Aplikacje prawnicze w pytaniach i odpowiedziach Tom 1, wydanie 2 C. H. Beck Warszawa 2008r. 3)M. Droba: Podstawy Prawa, Wydawnictwo C. H.Beck Warszawa 2008r.