Επιμορφωτικό Σεμινάριο στις Ερευνητικές Εργασίες ( Project) στην Α΄ & Β΄ Λυκείου

1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Επιμορφωτικό Σεμινάριο στις Ερευνητικές Εργασίες (Project) στην Α΄ & Β΄ Λυκείου Σχολικό έτος 2012-2013

2. Ανάθεση Πρώτη για όλες τις ειδικότητες Διάρκεια Τετράμηνη ή ετήσια Διδακτικές ώρες Συνεχόμενο 2ωρο Θεματολογία Τα θέματα να εμπίπτουν τουλάχιστον σε τρεις από τους κύκλους ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣΘΕΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ «Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες» «Τέχνη και Πολιτισμός» «Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες,Τεχνολογία» «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

3. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ «ΠΟΙΟΙ;» «ΓΙΑΤΙ;» «ΤΙ;» «ΠΟΥ;» «ΠΟΤΕ;» «ΠΩΣ;» «ΠΟΣΟ;»

4. «ΠΟΙΟΙ;» • Οι μαθητές/τριες της Α΄ & Β΄ Τάξης του Λυκείου υποχρεωτικά και για τα δυο τετράμηνατου διδακτικού έτους • Δυο εκπαιδευτικοί θα υποστηρίξουν και θα αξιολογήσουν το έργο τους

5. «ΓΙΑΤΙ;» • Οι Ερευνητικές Εργασίες θα δώσουν τη δυνατότητα στους μαθητές/τριες: • να αφήσουν πίσω την απομνημόνευση και • να ασχοληθούν με ζητήματα που τους απασχολούν ή τους ενδιαφέρουν • να ακολουθήσουν τα βήματα μιας ερευνητικής διαδικασίας • να αποφασίσουν για το τελικό «προϊόν» της εργασίας τους, • να μάθουν • να οργανώνονται και να συνεργάζονται • να προβληματίζονται γύρω από ένα ζήτημα • να ανακαλύπτουν και να ερμηνεύουν πληροφορίες • να αρθρώνουν τον δικό τους λόγο

6. «ΤΙ;» • Με τις Ερευνητικές Εργασίες • θα πραγματοποιήσουν ερευνητικές δραστηριότητες • θα πραγματευτούν ένα ζήτημα ως μέλη των ομάδων και του Τμήματος, • ως άτομα • θα δημιουργήσουν έναν τελικό «προϊόν», το οποίο θα παρουσιάσουν προφορικά θα αποτυπώσουν γραπτά

7. «ΠΟΥ;» • στην αίθουσα διδασκαλίας • στην αίθουσα πληροφορικής ή στο εργαστήριο Φυσικής και Χημείας του σχολείου (κατόπιν προγραμματισμού) • εκτός του σχολείου, σε έρευνες στο πεδίο (κατόπιν προγραμματισμού και με άδεια μετακίνησης)

8. «ΠΟΤΕ, ΠΟΣΟ;» • Κατά τις Ερευνητικές Εργασίες οι εκπαιδευτικοί • θα συνεργάζεστε δύο ώρες, ανά εβδομάδα • τέσσερις μήνες ή και ολόκληρο το σχολικό έτος • κάποιες φορές και στον ελεύθερο χρόνο σας

9. «ΠΩΣ;» ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ • Οι μαθητές/τριες • θα διατυπώνουν ερευνητικά ερωτήματα, τα οποία θα τους βοηθούν να προσεγγίζουν το θέμα, ξεκινώντας από τις πτυχές του και συνθέτοντας την ολότητά του, ΘΕΜΑ ΛΟΓΟΣ ΤΕΧΝΗΜΑΤΑ ΤΕΧΝΗΜΑΤΑ ΤΕΧΝΗΜΑΤΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ • θα αναζητούν πηγές, δεδομένα και μαρτυρίες άλλοτε στο πεδίο, άλλοτε σε βιβλία και άρθρα, άλλοτε στο διαδίκτυο και άλλοτε σε φορείς, • θα επεξεργάζονται το υλικό στις ομάδες & στην ολομέλεια του Τμήματος, • θα διατυπώνουν τον δικό τους λόγο για το θέμα, • θα δημιουργήσουν ένα τελικό «προϊόν».

10. «ΠΩΣ;» (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) • Όλα τα βήματα, σκέψεις, προβληματισμοί και τα συναισθήματά τους • θα καταγράφονται στα προσωπικά τους Ημερολόγια (υποχρεωτικά), • θα αποτυπώνονται σε Ημερολόγια της ομάδας τους (προαιρετικά), • θα αξιολογούνται από σας και θα αυτο-αξιολογούνται από τους ίδιους και τις ίδιες τους μαθητές. Σε όλη αυτή την πορεία θα τους παρέχετε κάθε δυνατή βοήθεια και ενίσχυση.

11. Συνδιδασκαλία Δύο συνάδελφοι, κατά προτίμηση διαφορετικών ειδικοτήτων, θα συναποφασίσουν το θέμα που θα προτείνουν, τις επιμέρους πτυχές του, τις μεθόδους και τα ερευνητικά εργαλεία και θα το παρουσιάσουν στον σύλλογο διδασκόντων προκειμένου να εγκριθούν τα θέματα, από τα οποία οι μαθητές θα επιλέξουν εκείνο που ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητές τους.

12. Η συνδιδασκαλία Η οργάνωση των ομάδων Κρίσιμα ζητήματα των ερευνητικών Εργασιών Η διατύπωση των ερευνητικών ερωτημάτων Η αξιολόγηση Η σύνθεση της ερευνητικής εργασίας

13. Εργασία σε ομάδες Διαρρύθμιση του χώρου Συνεργατικές κυκλικές διατάξεις Τρόπος λειτουργίας των ομάδων

14. Συγκρότηση ομάδων  Χρησιμοποιούμε όλες τις διαμορφώσεις ανάλογα με το θέμα, τους στόχους μας

15. Συγκρότηση ομάδων • όχι πολυπληθείς • Η δυάδα δεν είναι ομάδα  Καλή αρχή! Να γίνουμε ομάδες • Εισαγωγικές Δραστηριότητες • Ταυτότητα Ομάδας • Κανόνες Λειτουργίας (Συμβόλαιο) • Καταμερισμός Ρόλων (Συντονιστής, Γραμματέας, Παρουσιαστής, κ.α.)

16. Οι ομάδες δεν υποκαθιστούν την ολομέλεια

17. Θέμα Ομπρέλα

18. Πραγματολογικά ερωτήματα: • «Τι», «Πότε», «Πόσο», «Ποιος», «Πού» • Ερμηνευτικά ερωτήματα: • «Γιατί», «Πώς», «Αιτίες-συνέπειες» • Κριτικής ανάλυσης ερωτήματα: • Για αξίες, αντιδράσεις, στάσεις, επιλογές, πρακτικές, συμφέροντα, κοσμοθεωρία (α) προσώπων, (β) ομάδων, (γ) θεσμών Ερευνητικά Ερωτήματα

19. Τέχνη και ανθρώπινα δικαιώματα ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ …………………….. ΕΙΡΗΝΗ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ………………… 20ος αιώνας Είδος και Χρόνος περιορίζουν το θέμαΠαράδειγμα

20. Παράδειγμα: Η Τέχνη για την Ειρήνη

21. Θέμα, Υποθέματαερευνητικά ερωτήματα

22. Τα Τέσσερα Εναλλακτικά Σχήματα Κατανομής Θεμάτων και Οργάνωσης Ομάδων

23. Α. Ομάδες Κοινού Θέματος Χαλαρής ΣυνεργασίαςΤο θέμα προσεγγίζεται σε όλες του τις διαστάσεις αυτοτελώς από όλες τις ομάδες, οι οποίες κάνουν εσωτερικό καταμερισμό των υπο-θεμάτων του και έχουν τακτές συναντήσεις Ολομέλειας με τη συμμετοχή όλων των ομάδων. Θέμα κοινό1η Ομάδα & Υποομάδες Υποδομή Θέμα κοινό 2η Ομάδα &Υποομάδες Θέμα κοινό4η Ομάδα &Υποομάδες Θέμα κοινό3η Ομάδα &Υποομάδες 3 1 1 3 3 3 1 1 2 2 4 4 4 2 4 2 χαλαρέςσχέσεις

24. Β. Επιμερισμός Διαστάσεων Θέματος σε ΟμάδεςΤο θέμα καταμερίζεται σε υπο-θέματα. Κάθε υπο-θέμα εξετάζεται αυτοτελώς από μία ή δύο ομάδες με τακτές συναντήσεις Ολομέλειας για αλληλοενημέρωση. 1ο Υπο-θέμα1η Ομάδα &Υποομάδες 2ο Υπο-θέμα2η Ομάδα &Υποομάδες 4ο Υπο-θέμα4η Ομάδα &Υποομάδες 3ο Υπο-θέμα3η Ομάδα &Υποομάδες 3 1 1 3 3 3 1 1 2 2 4 4 4 2 4 2 χαλαρέςσχέσεις

25. Γ. Επιμερισμός σε δύο Υπο-θέματα σε Συνεργαζόμενο Ζεύγος Ομάδων. 3 1 3 1 1 3 3 1 2 4 2 4 4 2 2 4 1ο Υπο-θέμα 1η Ομάδα & Υποομάδες 2ο Υπο-θέμα 2η Ομάδα & Υποομάδες 1ο Υπο-θέμα 3η Ομάδα & Υποομάδες 2ο Υπο-θέμα 4η Ομάδα & Υποομάδες Το θέμα καταμερίζεται σε δύο υπο-θέματα, οι μαθητές συνεργάζονται ανά δύο ομάδες με διαφορετικά θέματα, για να εντοπίσουν τους «κοινούς» τόπους» των δύο υποθεμάτων

26. Δ. Κοινό Θέμα σε Τρεις Ομάδες και ΟλομέλειαΤο θέμα προσεγγίζεται συνολικά, χωρίς υπο-ομάδες, σε τέσσερις φάσεις, από τρεις ομάδες και την ολομέλειά τους

27. Προγραμματισμός ομάδας 1 2 3 4 5 6 7 Ενημέρωση / Ομάδες 8 9 10 11 Ομάδες / Υποθέματα Ερευνητικά Ερωτήματα Προγραμματισμός 12 13 Εργαλεία / ΠηγέςΈρευνα 14 Επεξεργασία / Συμπεράσματα Σύνθεση Πρόβες Παρουσίαση

28. Φάση 1η[1ο δίωρο] • Γνωριμία • Ενημέρωση των μαθητών για τις Ερευνητικές Εργασίες • Τρόπος δουλειάς • Ατομικός – Ομαδικός Φάκελος • Παραδοτέα [έκθεση – τέχνημα] • Παρουσίαση • Κριτήρια αξιολόγησης • Ομάδες

29. Φάση 2η[2ο – 3ο – δίωρα] Σύνθεση ομάδων Διαμόρφωση οριστικής μορφής Υποθεμάτων Ανάθεση Υποθεμάτων στις ομάδες, ανάλογα με το σχήμα οργάνωσης των ομάδων που έχουμε επιλέξει Ανάδειξη των ερευνητικών ερωτημάτων Προγραμματισμός

30. Φάση 3η[4ο – 5ο – 6ο – 7ο δίωρα] Εσωτερικός Προγραμματισμός Ομάδων Καθορισμός πηγών πληροφόρησης Επιλογή και διαμόρφωση ερευνητικών εργαλείων Διενέργεια έρευνας

31. Φάση 4η[8ο – 9ο – 10ο δίωρα] Επεξεργασία των δεδομένων με την αξιοποίηση κατάλληλων μεθόδων Ερμηνεία των ευρημάτων της έρευνας Εξαγωγή και διατύπωση συμπερασμάτων Συζήτηση για το τέχνημα

32. Φάση 5η[11ο – 12ο – 13ο – 14ο δίωρο] Συγγραφή Ερευνητικής Έκθεσης Ολοκλήρωση Τεχνήματος Πρόβες για την παρουσίαση της εργασίας Παρουσίαση

33. Είδη ερευνητικών εργασιών ως προς τη μέθοδο, τις πηγές και τα εργαλεία Φυσικά φαινόμενα • Πειραματικές – Περιγραφικές • Εργαλεία: παρατήρηση, περιγραφική εξήγηση ή πειραματισμός σε συνθήκες εργαστηρίου Κοινωνικάθέματα • Δημοσκοπικές Έρευνες • Εργαλεία: ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, παρατήρηση, καταγραφή (συνδυαστικά) αλλά και ερμηνευτική μελέτη πρωτογενών πηγών Ιστορικά & Κοινωνικά • Ερμηνευτικές Έρευνες • Εργαλεία: ανάλυση περιεχομένου πρωτογενών πηγών με τη συνεπικουρία δευτερογενών

34. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ, ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΧΕΔΙΑ, ΠΙΝΑΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΤΥΠΟΣ ΒΙΒΛΙΑ ΙΣΤΟΧΩΡΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΜΟΥΣΕΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΝΟΗΜΑΤΟΣ ΟΔΗΓΟΙ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΤΑΣΕΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΛΕΙΔΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

35. «ΠΩΣ Θα διασφαλίσουμε ότι όλοι οι μαθητές (συν) εργάζονται;» «ΠΩΣ θα διατυπώσουμε τα ερευνητικά ερωτήματα;» «ΠΩΣ Θα τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα;» ΤΑ 10 ΚΡΙΣΙΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ «ΠΩΣ τα θέματα θα κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών;» «ΠΩΣ Θα λειτουργήσει η συνδιδασκαλία;» «ΠΩΣ επιλέγουμε ένα συγκεκριμένο σχήμα κατανομής της εργασίας;» «ΠΩΣ Θα αξιολογήσουμε αντικειμενικά την ομάδα και κάθε μαθητή;» «ΠΩΣ Θα πειστούν να ενημερώνουν τα ημερολόγιά τους;»

36. Ερευνητικά Εργαλεία - Πηγές Ερευνητικό ερώτημα ______________________________________________ _________________________________________________________________ Ερευνητικά Εργαλεία ____________________________________________________________________________________________________________ Πηγές ____________________________________________________________________________________________________________

37. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΟΜΑΔΑΣ ........................... Απολογισμός Ερευνητικής Δραστηριότητας

39. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ (2) Προσωπικό Ημερολόγιο

40. Τελικά προϊόντα • Ερευνητική έκθεση • Γραπτή εργασία που θα παρουσιάζει το θέμα και την προβληματική της έρευνας, τις διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων, τα συμπεράσματα και την κριτική της ομάδας για τον τρόπο δουλειάς της • Τέχνημα • Κολλάζ, αφίσα, ταινία, δρώμενο, κατασκευές κ.α. • Δράσεις παρέμβασης • Οργάνωση εκδήλωσης, επιστολές, φυλλάδια κλπ

41. Δομή της Ερευνητικής Εργασίας Β. Πρόλογος/ Εισαγωγή Γ. Η προβληματική του θέματος Α. Περίληψη Δ. Μεθοδολογία Ι. Παράρτημα Θ. Βιβλιογραφία Ε. Αποτελέσματα Η. Κριτική Αποτίμηση Ζ. Συζήτηση Στ. Συμπεράσματα

42. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Frey, K. (1986). Η «μέθοδος project». Μια μορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο ως θεωρία και πράξη, μτφρ. Κ. Μάλλιου. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Εκτίμηση για τα ευρήματα της έρευνας. Περιορισμοί – αδυναμίες έρευνας Πιθανά νέα ερωτήματα ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ Αξιολόγηση του τρόπου που δούλεψε η ομάδα μας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σχολιασμός των ευρημάτων της έρευνας ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Παρουσίαση των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας χωρίς να διατυπώνονται προσωπικές κρίσεις ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ / ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Τι κάναμε; Ποιο ήταν το δείγμα μας; Ποια εργαλεία χρησιμοποιήσαμε; ……………………………………………….. ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ / ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Ανασκόπηση βιβλιογραφίας Διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων ΠΡΟΛΟΓΟΣ / ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ποιο είναι το ζήτημα; Γιατί έχει ενδιαφέρον; Ποιος είναι ο σκοπός της έρευνας; ……………………………………….. Υπόθεση εργασίας Διάρθρωση εργασίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΙΤΛΟΣ …………………………………….. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τμήμα Ενδιαφέροντος : ……………………………………… Ομάδα : ………………………………………………………… …. Λυκείου ……………………..…………………………….. Επιβλέποντες Καθηγητές ……………………………. Σχολικό έτος 2012-13 • ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΩΝ, ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ • ………………………………………. • ………………………………………. • ……………………………………… • ……………………………………… • ……………………………………….. • …………………………………… • ....................................... • …………………………………….. • …………………………………….. • …………………………………… • ……………………………………. • ……………………………………… • ………………………………………. • …………………………………….. • …………………………………….. • …………………………………….. • ……………………………………. • …………………………………….. • ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ • ………………………………………. • ……………………………………….

43. Τρόποι κοινοποίησης της νέας γνώσης Προφορικές εισηγήσεις με χρήση Power Point Αφίσες, πόστερ, διαφημίσεις, επιστολές Κινούμενες εικόνες με ήχο, ταινίες Κατασκευές, έργα γλυπτικής – ζωγραφικής Ψηφιακές προσομοιώσεις Θεατρικά δρώμενα κάθε μορφής Παρεμβάσεις κ.α. Παρουσίαση σε Ημερίδα

44. Αξιολόγηση ομάδας • Αξιολόγηση έργου κάθε μαθητικής ομάδας με βάση τον Ομαδικό Φάκελο της Ερευνητικής Εργασίας [έκθεση για τις ερευνητικές διαδικασίες και τα συμπεράσματα – τέχνημα – συμπληρωματικό υλικό] • Τομείς αξιολόγησης: • η ερευνητική διαδικασία που ακολούθησε η ομάδα (30%) • το περιεχόμενο της ερευνητικής εργασίας (30%) • η γλώσσα και δομή της ερευνητικής έκθεσης (20%) • ο τρόπος της παρουσίασης (20%).

45. Αξιολόγηση ομάδας Συνυπολογίζεται ο βαθμός συνεργασίας και καλής λειτουργίας της ομάδας με βάση τις αυτο-αξιολογήσεις των μαθητών και την εκτίμηση του εκπαιδευτικού. http://users.sch.gr/iriniper/projects/rubric.html

46. Ατομική Αξιολόγηση Με βάση τον Ατομικό Φάκελο το Προσωπικό Ημερολόγιο τα Αντίγραφα όλων των ατομικών εργασιών / συνεισφορών τα Δελτία Αξιολόγησης της λειτουργικότητας της ομάδας και της ατομικής συμβολής στο ομαδικό έργο τις εκτιμήσεις του εκπαιδευτικού [Διαμορφωτική – Τελική αξιολόγηση]