Download
1 / 31
E N D
To okres w historii kultury europejskiej zapoczątkowany w XIV w. we Włoszech ( w Polsce w XVI w. ) , charakteryzujący się rozwojem myśli racjonalistycznej, przyrodoznawstwa i techniki, rozkwitem nauki, sztuki, literatury i muzyki, zainteresowaniami antycznymi, nasileniem się tendencji humanistycznych i laickich oraz spontanicznym zwrotem ku człowiekowi, jego życiu i stosunkowi do otaczającego go świata. To także styl w sztukach plastycznych i architekturze nawiązujący do dziedzictwa świata antycznego, charakteryzujący się zanikiem średniowiecznej deformacji i fantastyki w malarstwie i rzeźbie na rzecz realizmu. W architekturze zrywający z gotykiem, przejawiający się dbałością o uwydatnienie piękna. Renesans
Nie zachowały się informacje o początkach edukacji Jana Kochanowskiego. Pierwsza wzmianka na ten temat pochodzi z 1544 roku, kiedy to ( w wieku 14 lat ) stał się studentem Akademii Krakowskiej. Zapewne tu miał wpajane podstawy humanizmu: uczył się języków starożytnych ( greki, łaciny ), logiki, teologii, retoryki, historii starożytnej. Badacze przypuszczają, że zakończył owe studia najpóźniej w 1547 roku, nie uzyskawszy stopnia akademickiego. HUMANSITYCZNE WYKSZTAŁCENIE KOCHANOWSKIEGO.
Przyczyną decyzji o zakończeniu nauki mogło być: zawieszanie wykładów 12 czerwca 1547 roku z powodu rozprzestrzeniającej się zarazy lub wieść o postępującej chorobie ojca. W latach 1551-1552 Jan studiował na słynnym w owym czasie polskim uniwersytecie w Królewcu. Jedynymi świadectwami jego pobytu tam są dwa wpisy w Tragedii Seneki Młodszego z dedykacją dla przyjaciela Stanisława Grzepskiego. Owy egzemplarz z wpisem Kochanowskiego przechowywany jest w Bibliotece Narodowej i uznawany za pierwsza próbę pisarską przyszłego poety.
W 1552 roku rozpoczął studia w Padwie. Pierwszy okres studiów na Wydziale Artium tamtejszego uniwersytetu trwał do 1555 roku. Kochanowski przerwał wówczas naukę (z powodu kłopotów finansowych) i w towarzystwie Jana Krzysztofa Tarnowskiego i swojego przyjaciela Mikołaja Mieleckiego wyruszył w podróż do Rzymu i Neapolu, a następnie powrócił do Polski. W latach 1555-1556 przebywał ponownie w Królewcu na dworze arcyksięcia Albrechta Hohenzollerna. Był to prawdopodobnie mecenas polskiego poety, od którego otrzymywał pensję. Na owym dworze Kochanowski kształtował swoją postawę humanistyczną.
W renesansie w centrum wszechświata i zainteresowań filozofii, nauki i sztuki znajdował się człowiek, a nie jak dotychczas Bóg, dlatego w tym okresie funkcjonuje maksyma rzymskiego komediopisarza Terencjusza, która brzmiała „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”. Terencjusz kierujący uwagę myśli ludzkiej na osobę i sprawy człowieka stał się podstawą epoki odrodzenia. Słowa te oznaczają, że człowiek to istota znacznie wyróżniająca się od pozostałych stworzeń żyjących na ziemi. ROZWÓJ MYŚLI LUDZKIEJ W RENESANSIE.
Każdy z nas posiada uczucia, ponieważ oprócz ciała człowiek otrzymał także duszę. To my jesteśmy zdolni do odróżniania dobra i zła. W życiu doświadczamy radości, miłości, ale również napotykamy smutek czy nieszczęście. Definicją myśli Terencjusza jest więc to, że każda osoba przechodząc przez życie powinna doświadczyć wszystkiego, aby mogła nazwać się prawdziwym człowiekiem, który wie czym jest człowieczeństwo.
Słowa te uzmysłowiły człowiekowi jego niepowtarzalne wartości. Humaniści w renesansie znali języki obce, retorykę, filozofię, poetykę, gramatykę i historię. Głosili wiarę w potęgę ludzkiego rozumu oraz uważali, że koniecznym jest poznanie człowieka i praw rządzących naturą. Prawdziwym humanistą, który doskonale realizował ludzką myśl przewodnią w renesansie był wybitny poeta Jan Kochanowski. Tematyka jego utworów dotyczy głównie człowieka i jego problemów. Tworzył dzieła odważnie mówiące o miłości, ale i o smutku, goryczy, żałości.
Cała jego twórczość skupia się na ludzkim życiu, przeżyciach. Prawdy zawarte w trenach lub fraszkach czerpał z własnych doświadczeń. Dzieła Jana Kochanowskiego były więc potwierdzeniem myśli Terencjusza. W dzisiejszych czasach raczej małą jednostkę ludzi możemy nazwać prawdziwymi humanistami realizującymi maksymę Terencjusza. Dlaczego? Może ze względu na to, że uznając samego siebie za najwyższą wartość i ciągle podkreślając tylko swoją godność zapominamy o innych i stajemy się obojętni i egoistyczni. Każdy z nas chce w życiu kierować się tą złotą myślą, ale często są to tylko fałszywe przekonania.
Jednym z wielu haseł renesansu były słowa wypowiedziane przez Horacego: „ Chwytaj dzień” powiedzenie to mówi o tym, że powinniśmy brać dzień takim jaki jest i starać się wychwytywać z niego same dobre chwile. Każdy człowiek może realizować to hasło przez odpowiednie podejście do życia, nie poddawanie się i bycie szczęśliwym z tego co posiada. Człowiek powinien ciągle uczyć się i dążyć do uzyskania postawionych sobie celów i cenić każdą minutę życia. To dobra rada jak mamy postępować w codzienności dla wszystkich ludzi. Horacy opierał się na stwierdzeniu, że tylko umiejętność dobrego korzystania z sytuacji i omijania nieszczęść daje możliwość na dobre samopoczucie i nieszczęśliwym może być ten, kto jest obojętny na to co dzieje się wokół niego. Realizacja haseł humanistycznych
Człowiek nie powinien oglądać się w przeszłość ani patrzeć w przyszłość, ale cieszyć się tym co jest tu i teraz. Kolejnym hasłem są słowa , które wypowiedział Andrzej Frycz Modrzejewski: „ Człowiek nie urodził się dla siebie” oznacza to że człowiek na pierwszym miejscu powinien stawiać służbę Bogu, idei, innym ludziom. Nikt nie żyje sam dla siebie lecz musi pamiętać o wartościach nadrzędnych i ponadczasowych i nimi kierować się w życiu by miało ono sens i cel. Hasła te powinien realizować każdy człowiek w dzisiejszych czasach, ponieważ są one wskazówkami na dalsze życie i pokazują jak powinniśmy postępować, aby być szczęśliwym i by to co robimy miało sens.
Jan Kochanowski stracił córkę Urszulkę, której poświęcił treny. Stracił ją kiedy była jeszcze dzieckiem, w swoich utworach przedstawiał, chwalił i rozpatrywał okoliczności śmierci Orszulki. Wspomnienia ciągle dręczą i nie dają zapomnieć o losie dziewczynki. W jego utworach panuje nastrój smutku, bólu i rozpaczy za utraconą w tak tragiczny sposób bliską osobą.
Dawniej Dziady ,czyli święta gdzie oddawano kult zmarłym obchodzone były dwa razy do roku wiosną i jesienią. Związane z tymi uroczystościami były różne tradycje które pomagały zmarłym duszom osiągnąć życie wieczne. Odbywały się one w miejscach uważanych za święte: wzgórzach, wzniesieniach czy pod świętymi drzewami. Obrzędy te obchodzono także w literaturze, gdzie nawiązuje do tego Adam Mickiewicz w swoim utworze ,,Dziady”. Opisuje on jak pod przewodnictwem Guślarza i grupy ludzi wzywano w cmentarnej kaplicy zmarłe dusze czyśćcowe, które nie mogą po śmierci zaznać wiecznego spoczynku lecz odbywają karę za błędy popełnione za życia. Podczas tego obrzędu, przybywały kolejno duchy , które potrzebowały pomocy ludzi, aby mogli wydostać się z czyśćca za swoje winy. Jedni cierpieli, dlatego że za życia nie zaznali goryczy, inni cierpieli za swoje grzechy czy obojętność wobec innych. Kult zmarłych- obrzędowość.
W poezji są również utwory pisane dla zmarłych bliskich osób takim przykładem może być utwór pt. „Anka”, który został napisany przez Władysława Broniewskiego i jest poświęcony jego tragicznie zmarłej córce Joannie. Jest to cykl siedemnastu wierszy, który stanowi rozważania na temat śmierci i cierpienia po utracie bliskiej osoby. Broniewski po śmierci córki stracił wiarę w sens życia w ludzi i świat.
W epoce renesansu rozwijał się handel. Powodem tego było ciągłe powiększanie się miast. Kupcy prowadzili interesy w państwie jak i poza jego granicami. Innym sposobem, który dawał zajęcie człowiekowi było drukowanie. Zawdzięczano to wynalezieniu druku. Książki stały się bardziej popularne, a wydawcy zajmowali się nie tylko wydawaniem książek, ale także rozpowszechnianiem prądów renesansowych. ZAJĘCIA LUDZI RENESANSU
W tych czasach powstała pierwsza w historii tłocznia, czyli warsztat drukarski Straubego. Najwybitniejsi drukarze: -Jan Haller- drukuje na zlecenie Akademii Krakowskiej -Florian Ungrot, Hieronim Wietor- wydawca książek polskich -Łazarz Andysowic i jego syn Jan, po habilitowaniu Januszowski- wydawca dzieła Kochanowskiego • Bernard Wojewódka
Kolejnym zawodem był zawód pisarza. Literatura była dwujęzyczna. W języku polskim tworzono literaturę piękną, a najwybitniejszymi twórcami byli: Mikołaj Rej i Jan Kochanowski. Łacina pozostała językiem nauki i publicystyki. Aby zostać literatem, trzeba było wyróżniać się biegłą znajomością sztuki pisarskiej. Nie liczyło się pochodzenie społeczne i majątek, ale talent i osiągnięcia artystyczne twórców. Innym zawodem było również fryzjerstwo, gdyż damy tamtego okresu miały wysokie wymagania co do fryzur i potrzebowały pomocy .
W XVI w. na stołach królowały przede wszystkim mięsiwa. W postaci pieczonej : głównie kurczęta, kapłony, gęsi, pieczenie wołowe, cielęce , wieprzowe, baranie. W postaci gotowanej: drób, wołowina, cielęcina, jagnięcina, głowy cielęce i ozory. Popularna była również różnego rodzaju dziczyzna. Przyprawy do mięs były używane w dużych ilościach. Stosowano: pieprz, rodzynki, kapary, masło, mleko, cebulę, pietruszkę, suszone jabłka, ocet, wina, cytryny, goździki, szczaw, migdały, musztardę, paprykę, smalec, słoninę oraz sól. Mięso spożywano z sosami, ogórkami, rzepą, krupami, morelami, bułkami, grochem. Zupy nie były jedzone zbyt często. Potrawy renesansu
Duża rozmaitość panowała wśród sosów zwanych juchami. Znano: sos szary z tartej cebuli, czerwony z wiśniowego soku, czarny z powideł śliwkowych, żółty z szafranu. Ważny składnik to także różnego rodzaju kasze, potrawy mięsne tj. kluski, łazanki, racuchy, placki, pirogi. Polacy uwielbiali grzyby np. borowiki, smardze, rydze, trufle. Na deser podawano najczęściej: świeży groch w strączkach, poziomki, czereśnie, gruszki, wiśnie, morele, śliwki, sery ze słodkiej śmietany. Pijano głównie piwo oraz wina i to w dużych ilościach.
Stroje. Osoby bogate wkładały wyszukane szaty, suknie i ornaty w bardzo jaskrawych kolorach. Najpopularniejszym materiałem dostępnym tylko dla wyższych klas był jedwab. Ubrania zdobiono złotymi czy srebrnymi haftami. Wykorzystywano motywy przyrodnicze. Ubierano futra oraz dużą ilość biżuterii. Każda kobieta posiadała suknię spodnią oraz sukienkę ze spódnicą w kształcie stożka z długim trenem. Gorset stanowił górną część kreacji i miał najczęściej kwadratowy dekolt, który zakończony był koronkami bądź klejnotami.
Wykonywano suknie z takich tkanin jak len, tkana wełna, a dla bogatych pań z jedwabiu lub aksamitu. W XVI wieku ubiory zdominowała moda hiszpańska. Charakterystyczną cechą był brak wygody, ponieważ opierano się na metalowych stelażach, fiszbinach oraz fortugałach, czyli stalowych obręczach. Osobno szyto spódnice i gorsety. Rękawy stawały się coraz węższe aż w końcu zaczęto nosić wąskie od nadgarstka do łokcia, a szerokie na ramionach. Obowiązywało to zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.
Włożenie na siebie stroju zajmowało kilka godzin. Najmodniejszym kolorem była czerń. Blasku dodawały bogate ozdoby, czyli perły, rubiny, diamenty, szlachetne kamienie. W połowie XVI wieku popularna stała się tzw. kryza, czyli charakterystyczny kołnierz składający się z fałd. Ten element stroju był zawsze bardzo sztywny dzięki wcześniejszemu wykrochmaleniu. Kryzy uzyskiwały niekiedy rozmiary przypominające koło u wozu. Pod koniec XVI wieku w stylu dominować zaczęła moda francuska. Znakiem rozpoznawczym kostiumów kobiecych były bardzo głębokie dekolty i wąskie talie w kształcie litery „V”. Suknie kończyły się na wysokości kostek, dzięki temu widać było bogato zdobione pantofelki. Od tego czasu nakrycie głowy było elementem koniecznym.
Popularne były kaptury, a szczególnie kaptur angielski wyglądający jak stożkowaty namiot. Pod nakryciem głowy znajdowała się najczęściej mocno upięta fryzura. Nakładano dodatkowo na włosy delikatne, złote siateczki. Oprócz kapturów modne były kapelusze, czepki i inne okrycia obszywane koronkami.
Kosmetyki. Kosmetyki cieszyły się również ogromną popularnością. Kobiety maskowały nimi ślady po ospie. Malowano twarz białym , ołowianym pigmentem. Jako róż i szminka do ust służył cynober, który potocznie nazywany był chińską czerwienią. Włosy farbowano za pomocą jagód czarnego bzu.
Fryzjerstwo w czasach renesansu rozwijało się w różnych kierunkach. Tworzono własne style, które często naśladowały fryzury greckie czy rzymskie. Dopiero później ukształtował się styl odpowiadający tej epoce. Podkreślano wysokość czoła, dlatego kobieto goliły włosy nad czołem i unikały grzywek. Fryzury były obszerne, mocno przyozdobione. Wpinano w nie brożki, druty, wstążki. Popularne stały się peruki. Fryzury
Ewelina Mich Paulina Kurpiel Aleksandra Warzybok Paweł Nowak Anna Michajłów PROJEKT WYKONALI
-Renesans -Humanistyczne wykształcenie Kochanowskiego -Rozwój myśli ludzkiej w renesansie -Realizacja haseł humanistycznych -Kult zmarłych obrzędowość -Zajęcia ludzi renesansu -Potrawy -Moda renesansu: stroje, fryzury, kosmetyki SPIS TREŚCI
