Prezentacja Miasta Wolbrom

1. Prezentacja Miasta Wolbrom Wykonanie: Łukasz Strojny

2. Plan prezentacji Miasta Wolbrom • Położenie • Historia miasta • Honorowi obywatele miasta • Walory turystyczne • Środowisko naturalne • Kultura i oświata • Warto zobaczyć • Sport i rekreacja

3. POŁOŻENIE • Gmina leży w północnej części województwa Małopolskiego, w odległości 70km od Katowic, 40km od Krakowa i 100km od Kielc. Obejmuje swym zasięgiem 26 wsi i miasto Wolbrom. Powierzchnia gminy: 15.082 ha, w tym miasta- 974ha. Gminę zamieszkuje 24.014 osób, w tym na wsi - 14.446, a w mieście 9.568 osób

4. HISTORIA MIASTA • Historia miasta sięga 1327 r., kiedy Władysław Łokietek nadał braciom Wolframowi i Hilaremu przywilej karczunku lasów na gruntach wsi królewskiej Dłużec. Niebawem wyrosło na nich miasteczko, na cześć jednego z założycieli nazwane "civitas Wolwrami". Położone na szlaku handlowym i obdarowywane przywilejami przez kolejnych monarchów starostwo wolbromskie szybko stało się stanowiskiem dochodowym i zaszczytnym.

5. Przez kilka stuleci panowały w Wolbromiu na przemian rodziny Jaworów i Szafrańców. Zwłaszcza ci ostatni znani byli w Rzeczypospolitej z odwagi na polach bitew, hojnych datków na rzecz Akademii Krakowskiej oraz światłych poglądów. Oprócz wybitnych dyplomatów z tej właśnie rodziny pochodzi pierwsza polska poetka- Zofia z Szafrańców Oleśnicka.

6. Właściciele miasta czerpali zyski głównie z ceł pobieranych od wędrownych kupców. Mieszczanie, oprócz handlu, parali się rzemiosłem, celując w zawodach kuśnierza, kowala i szewca. Odbywające się w każdy czwartek wolbromskie targi cieszyły się niemałą sławą, a ich tradycja przetrwała do dzisiaj. Natomiast życie kulturalne było skoncentrowane wokół kościoła, przy którym istniała szkoła parafialna, kilka bractw religijnych oraz szpitale dla ubogich.

7. Pod koniec XVI w. rozpoczął się upadek miasta. Przyczyniło się do tego przesunięcie szlaku handlowego-głównego źródła dochodu dla wielu Wolbromian. Reszty dokonał najazd szwedzki, wyczerpujące wojny na terenie Rzeczypospolitej, a także liczne pożary i zarazy. Najtragiczniejsza była epidemia cholery w 1892 Podczas zaborów miasto włączono do imperium austriackiego, następnie wchodziło w skład Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Autonomia skończyła się wraz z upadkiem powstania listopadowego, kiedy to z części dóbr wolbromskich utworzono majorat darowany przez cara Rosji majorowi Niełojow.

8. Po powstaniu styczniowym Wolbrom na pół wieku utracił prawa miejskie, rozpoczął się okres prześladowań i planowej rusyfikacji. W 1905 r. doszło do brutalnie stłumionego strajku uczniów wolbromskiej szkoły, którzy odmówili odpowiedzi na pytania zadawane po rosyjsku i korzystania z podręczników w tym języku. Wyzwolenie przyniósł marszałek Piłsudski, który przebywał w mieście, a jego legioniści stoczyli bitwę pod niedalekimi Krzywopłotami. Z Wolbromiem i jego okolicą, zwłaszcza z Ojcowem i Pieskową Skałą -modnymi niegdyś uzdrowiskami- łączą się imiona Władysława Reymonta, Fryderyka Szopena, A. Dygasińskiego, a także uczestników powstań- Francesco Nullo, A. Potiebni, M. Langiewicza.

9. HONOROWI OBYWATELE WOLBROMIA  • Gen. Bolesław Michał Nieczuja - Ostrowski - ps. "Tysiąc" - urodzony 29 września 1907 roku w Haliczu, przed wojną pełnił służbę oficera Wojska Polskiego, uczestnik Kampanii Wrześniowej w 1939 r. Po ucieczce z niewoli niemieckiej walczył w szeregach Armii Krajowej. Komendant Miechowskiego Inspektoratu, w skład którego wchodził także Wolbrom. W 1945 roku zatrzymany i torturowany przez komunistyczną służbę bezpieczeństwa spędził w więzieniu ponad 7 lat. Zwolniony w 1956 roku osiedlił się w Elblągu. Uhonorowany wieloma odznaczeniami wojskowymi i państwowymi, autor wspomnień z czasów wojny.

10. WALORY TURYSTYCZNE Wolbrom leży na obszarze wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, zwanej potocznie Jurą - krainą zalesionych dolin. Zróżnicowany krajobraz tworzą skaliste wzgórza, ostańce o przedziwnych kształtach, jaskinie, malownicze wąwozy i bogata roślinność. To kraina prawie 900 jaskiń i potoków. Prawdziwą perłą jest w tej części polski - oddalony o 20 kilometrów od Wolbromia - Ojcowski Park Narodowy z Grotą Łokietka. Na szczytach niektórych skał są widoczne pozostałości dawnych "Orlich Gniazd" - zamków warownych, przepięknie wkomponowanych  w otaczający  je krajobraz. Na turystów pragnących poznać nasze okolice, czekają liczne szlaki turystyczne. Najdłuższymi i najbardziej urozmaiconymi są Szlak Orlich Gniazd i Szlak Warowni Jurajskich. Znaczną część wyżyny zajmują Jurajskie Parki Krajobrazowe. Najbliżej miasta leżą ruiny zamków w smoleniu, Ogrodzieńcu i Rabsztynie. Na terenie Gminy Klucze Znajduje się Pustynia Błędowska zaliczana do najciekawszych w Europie.

11. ŚRODOWISKO NATURALNE Gmina Wolbrom, mimo iż znajduje się na obrzeżach województwa katowickiego, odznacza się bardzo niskim poziomem zanieczyszczeń tak atmosferycznych, jak glebowych i wodnych. Potwierdzają to badania niedawno tu przeprowadzone. Istniejący na tym terenie przemysł, głównie gumowy i metalowy, charakteryzuje się brakiem emisji zanieczyszczeń.

12. KULTURA I OŚWIATA • Życie kulturalne miasta i całej gminy skupia się w Miejskim Ośrodku Kultury, który ma siedzibę przy ulicy Leśnej 2. Wizytówką ośrodka jest działający od 25 lat Zespół Pieśni i Tańca "Wolbromiacy". Wysoki poziom artystyczny zespołu sprawia, iż koncertuje on w całej Polsce, a także za granicą. Przy Miejskim Ośrodku Kultury działają również: ognisko muzyczne, pracownia plastyczna. W pięknej sali widowiskowej na 400 miejsc, oprócz projekcji filmowych kina "Radość", organizowane są występy estradowe, teatralne i kabaretowe. Do cyklicznych imprez należą przeglądy: zespołów śpiewaczych Kół Gospodyń Wiejskich, szkolnych zespołów artystycznych, piosenki dziecięcej, zespołów muzycznych. Działa także grupa aerobiku, organizowane są dyskoteki i bale okazjonalne. Na terenie Wolbromia i gminy działa Miejska Biblioteka Publiczna, która oprócz swej siedziby przy ulicy Krakowskiej 1 prowadzi działalność w 6 filiach w okolicznych wioskach.Od początku 1991 ukazuje się w Wolbromiu lokalna gazeta "Wieści Wolbromiskie" w nakładzie 1500 egzemplarzy

13. Zespół Pieśni i Tańca Wolbromiacy

14. PRZEMYSŁ • Początki przemysłu w Wolbromiu sięgają 1908 r. kiedy dwa obywatele Szwajcarscy Piotr Westen i Otto Dulla zakładają fabrykę pod nazwą "Olkuskie Towarzystwo Akcyjne Przemysłu Żelazno - Metalowego" w Olkuszu, Oddział w Wolbromiu. Fabryka produkowała początkowo drobne wyroby metalowe, lecz już w roku 1912 przekształciła się w samodzielne przedsiębiorstwo pod nazwą "Wolbrom - Fabryka wyrobów Gumowych Spółka Akcyjna w Wolbromiu". Od tej daty, aż po dzień dzisiejszy, Wolbrom związany jest z przemysłem  gumowym. Działające po drugiej Wojnie Światowej na bazie Wolbromskiej Fabryki Zakłady Przemysłu Gumowego podzieliły się w ostatnich latach na kilka samodzielnych podmiotów gospodarczych. Są to Fabryki Taśm Transporterowych Stomil Wolbrom S.A., "Fagumit" Sp. z o.o. - Fabryka Węży Gumowych i Tworzyw Sztucznych, Przedsiębiorstwo Produkcyjne Wyrobów Gumowych "Wolmot" Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Produkcyjne Usługowe "Storem" Sp. z o.o., Fabryka Bieżnikowa Opon i inne. Oprócz podmiotów gospodarczych wyrosłych na bazie byłego "Stomilu"  do znaczących w Gminie Wolbrom zaliczyć należy: Zakłady Mechaniczno - Kuźnicze "Wostal" Sp. z o.o., ZiNPLAST Zakład Produkcji Różnej.

15. WARTO ZOBACZYĆ • Kościół parafialny. Istniały już w XIV wieku, ale obecny barokowy budynek mieszkańcy Wolbromia zawdzięczają sprowadzonemu tu w 1633 roku z fundacji księdza Marcina Wolbroma kanonikom regularnym. Oprócz głównego ołtarza , z połowy XVII wieku pochodzi plebania, która pierwotnie była połączona z kościołem i pełniła funkcję klasztoru. Znacznie później zostały dobudowane nawy boczne, ale największą wartość artystyczną przedstawią wyrzeźbione w XIX wieku przez Piotra Turbasa cztery boczne ołtarze oraz ambona.

16. U zbiegu ulic Mariackiej i Kościuszki stoi modrzewiowy Kościółek Mariacki, ufundowany w 1638 r. jako kościół przyszpitalny. Interesująca i nietypowa jest jego fasada, zaś wewnątrz na uwagę zasługują ołtarze -sarkofagi oraz obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Szpital- przytułek dla ubogich, starców i kalek znajdował się po drugiej stronie ulicy Otoczony XIX w. kamieniczkami stoi pomnik Jana Kilińskiego z wykutą sentencją autora "Irydiona" oraz napisem "Obrońcy Ojczyzny- Cech Szewski 11.06.1924".

17. Wolbromskie uliczki z najstarszej części cechuje charakterystyczna, małomiasteczkowa zabudowa. W pobliżu Rynku są to niewielkie kamienice, dalej nieco uboższe parterowe budynki z profilowanymi gzymsami i sieniami na przestrzał. Przy ulicy 20- Straconych widnieje płyta pamiątkowa na miejscu rozstrzelania przez hitlerowców 20 osób schwytanych w 1943 r. w łapance ulicznej.

18. Mogiła straconych znajduje się na cmentarzu przy ulicy Miechowskiej. Zespół tego cmentarza ma charakterystyczny kwaterowy układ, a najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z lat 70- tych XIX w. Pierwszego listopada 1993 r. oddano do użytku Kaplicę Pogrzebową, w której odtąd odbywają się uroczystości pogrzebowe. Na drugim końcu miasta, przy ulicy Skalskiej przetrwał fragment dawnego cmentarza żydowskiego z początków XIX w., a w okolicznych lasach widnieją mogiły ofiar holocaustu. Wartość zabytkową mają również liczne w mieście figury i krzyże przydrożne z przełomu XIX i XX w.

19. Sport i rekreacja Zalew Wolbromski o pow. 20 ha z przystanią i wypożyczalnią sprzętu wodnego, będący doskonałym miejscem wędkowania Kompleks basenów (w tym kryty) Stadion sportowy, przy którym zlokalizowany jest hotel i kawiarnia "Leśna",