Dr. Öğretim Üyesi Çalık V eli KOÇAK

1. T.C.HİTÜSPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİBEDEN EĞİTİMİ VE SPOR EĞİTİMİ BÖLÜMÜ2018-2019 BAHAR DÖNEMİEĞİTİMDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERS NOTLARI Dr. Öğretim Üyesi Çalık Veli KOÇAK

2. Yararlanılan Kaynaklar • Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri, Aysel Aziz, İstanbul:Nobel Yayınları, 2008. • Bilimsel Araştırma Yöntemi, Niyazi Karasar, Ankara: Nobel Yayınları, 2005. • Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri,SPPS Uygulamalı, Remzi Altunışık,RecaiÇoşkun, Serkan Bayraktaroğlu, Engin Yıldırım, Sakarya:Sakarya Kitapevi, 2005. • Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, Keith F. Punch, Çev. Dursun Bayrak-H.Bader Aslan-Zeynep Akyüz. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2005. • Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ali yıldırım, Hasan Şimşek, Ankara: Seçkin yayınları, 2006.

3. Dersin Aşamaları BİRİNCİ BÖLÜM – BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM • Bilgi ve Kaynakları • Bilgiye Ulaşma Yolları • Bilim • Bilim Alanları • Bilimsel Yöntem İKİNCİ BÖLÜM – BİLİMSEL ARAŞTIRMA • Araştırma ve Eğitimi • Bilimsel Araştırmanın Sınıflandırılması • Bilimsel Araştırmanın Aşamaları • Değişkenler

4. Bilimsel Yaklaşım Bilgi Nedir? • Yeterince doğrulanmış olgusal (bilimsel verilere dayanan kanıtlanabilir bilgi) bir önermenin dile getirdiği şey (Yıldırım,1979). • Felsefeye göre ise bilgi duyularla algılanabilen şeydir (Mengüşoğlu,1983). • Kaynaklandığı yere göre de adlandırılabilir; dini, felsefi, sanatsal bilgi vs. İki öğesi vardır: • Bilen (insan) • Bilinen, araştırılan (var olan) şey. • Algıyı, düşünmeyi, anlamayı ve açıklamayı içinde barındırır. • Bilimsel araştırmalar sonucunda bilgi üretilir.

5. Bilgi Kaynakları İnsanlar, sürekli olarak, kendilerini ve çevrelerini aydınlatma, tanıma, olay ve oluşumları açıklama ve karşılaştıkları problemlere güvenilir çözümler arama uğraşındadırlar. • İnsanlar karşılaştıkları sorunların çözümünde bilgi kaynaklarına başvururlar. • Gelenekler • Otoriteler • Bireysel deneyimler • Doğa üstü güçler • Söylentiler vs.

6. Bilgi Kaynakları • Tüm bu bilgi kaynakları güvenilir ve geçerli bilgi sunmaktan çok uzaktır. • Güvenilir ve geçerli bilgi üretmenin yolu bilimden geçer. • Bilim, inanca değil akla, kişisel gözleme değil deney ve nesnel gözleme dayanır.

7. Bilgi Kaynakları Bilginin kaynağı konusunda değişik görüşler ve düşünce akımları oluşmuştur: Olguculuk (Pozitivizm) • Ciddi bilimsel bir sorgunun, bir dış kaynaktan gelen sebeplerini aramayan, • Doğrudan gözleme açık olan gerçekler arasındaki ilişkilerle sınırlı olmasını söyleyen görüştür. Maddecilik (Materyalizm) • Her şeyin maddeden oluştuğunu ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görüngülerin maddi etkileşimler sonucu oluştuğunu öne süren, • Hiçbir doğa üstü (metafiziksel) kavram kabul etmeyen felsefi kuramdır.

8. Bilgi Kaynakları İdealizm • Var olan her şeyi "düşünce’’ ye bağlayıp ondan türeten; düşünce dışında nesnel bir gerçekliğin var olmadığını, • başka bir deyişle düşünceden bağımsız bir varlığın ya da maddî gerçekliğin bulunmadığını dile getiren felsefe akımını niteler. Gerçekçilik (Realizm) • Ruhçu ve maddeci gerçekçilikten farklı olarak, çağdaş felsefi gerçekçilik.

9. Bilgi Kaynakları Usçuluk (Akılcılık, Rasyonalizm) • Bilginin doğruluğunun duyum ve deneyimde değil, düşüncede ve ussal temellendirilebileceğini öne süren felsefi görüş. Deneycilik (Empirizm, ampirizm) • Bilginin duyumlar sayesinde ve deneyimle kazanılabileceğini öne süren görüştür. • Deneyci görüşe göre insan zihninde doğuştan bir bilgi yoktur. İnsan zihni, bu nedenle boş bir levha (tabularasa) gibidir.

10. Bilgi Kaynakları Bu ders kapsamında Akılcı, Görgül ve Bilimsel Yaklaşım ele alınacaktır. • Ussal (Akılcı, Rasyonalist) • Deneyci (Görgül, Empirist) • Bilimsel Yaklaşım

11. Bilgiye Ulaşma Yolları • Ussal (akılcı, rasyonel) Yaklaşım • Bilginin akıl yürütme yoluyla elde edilebileceği öne sürülür. • Mantıksal ilkeler söz konusudur. • Gözlem ve deneye yer verilmez. • Herakleitosve Pythagoras ile başlayıp • Aristonun (M.Ö. 384-322) ‘A, A dır’ (özdeşlik ilkesi) ile devam eder, • Descartes (1586-1650) denenmeden doğuştan var olan aklın işleyiş kuralları ile kavranan bilgi ile son halini alır. • Bilimsel yöntemin çeşitli aşamalarında akıl yürütme vazgeçilmez bir yoldur.

12. Bilgiye Ulaşma Yolları Deneyci (Görgül, Empirik) Yaklaşım • Bilgiye ancak deney ve gözlem yolu ile ulaşılacağı savunulur. • Zihindeki her şeyin duyumda olduğu (Locke) Hume, Bacon, Hobbes, Carnap; • Tümevarım mantığını benimser, • Önce doğrulanabilirlik, sonra pekiştirme ve sınanabilirlik mantığını savunur. Popper ise, tümdengelim mantığını benimser. • Akıl ya da gözlem yoluyla geliştirilen bir genelleme (varsayım), gözlem ya da mantıksal sonuçlara bakarak yanlışlanmaya çalışılmalıdır. • Doğruya ulaşmanın yolu, yanlışların bulunup ayıklanmasıdır, görüşünü savunur.

13. Bilimsel Yaklaşım • Ussal ve Deneyci yaklaşımların bilimsel yaklaşım ile bilgiye ulaşmada birlikte kullanılması ve doğru sonuçlar üretmesidir.

14. Bilim Nedir? Süreç – Ürün • Bilim, doğal olay ve olguları, davranışları ve bunlar arasındaki ilişkileri olduğu gibi göstermeye çalışan betimlemeli bir etkinlik, bunları yorumlayıp anlamlı genellemeler ve sistemler içinde organize etmeye, nedenlerini belirtmeye yönelen açıklamalı bir çaba ve gelecekte olacakları kestirmeyi ve doğayı kontrol altına almayı amaç edinen yordamlı (kaynaklı öngörü) ve kontrollü bir etkinliktir (Kaptan,1998). • Geçerliği ve güvenirliği kabul edilmiş nesnel sağlamlığı olan, bilimsel yöntemle toplanmış sistemli bilgiler bütünü. • Bilimsel bilgi üretme yolu. • Bilim, bilmenin yöntemidir (Fraenkel ve Wallen, 2000).

15. Bilim Adamı • Evrene ilişkin olgulara ve değişkenlere yönelik, • Bilimsel veri elde etme yöntemlerini kullanarak • Sistematik bir şekilde bilgi elde etmeye çalışan kişidir.

16. Bilimin Temel Nitelikleri Bilim; • Olgusal, • Görgül ve nesnel, • Sistematik ve organize, • Akılcı, • Güvenilir ve geçerli, • Kendini düzeltebilen, • Birikici ve kayıtlı, • Tekrarlanabilir ve sağdanabilirolmalıdır. Bilim bu niteliklerle hareket ederken belirli sayıltılar (assumption) dan yola çıkar.

17. Bilimin Dayandığı Ölçütler • Gözlenebilirlik: Bilim görgüldür, gözlenemeyen olgular bilimin konusu olamaz. Peki ya psikoloji? • Ölçülebilirlik: Doğada var olan her şeyin miktarı vardır. Sayılarla ifade edilebilir ve ölçülebilir. • İletilebilirlik: gözlenebilen ve ölçülebilen olgu ve süreçler, başka bilim insanlarına ve alanlarına iletilebilmeli. Matematik ve istatistik temeldir. • Tekrarlanabilirlik: Bilimsel olgu ve süreçler aynı yöntem ve araç gereçlerle başkaları tarafından da tekrarlanabilmeli. Test edilebilmeli. • Sağdanabilirlik: Tekrarlanan araştırmalar sonucunda araştırmaların doğruluğu (yanlışlığı) göreli kesinlik kazanarak giderek bilimsel yasa halini alır.

18. Bilimin Amaçları • Betimleme: Olayın nasıl olduğunu, ne olduğunu ayrıntılı bir şekilde ortaya koymak, ‘‘nedir’’ sorusunu yanıtlamak. Tanımlamak. • Örn; bu yıl üniversiteye girenlerin cinsiyeti, yaş ortalaması nedir. Kaçta kaçı evli-bekar. • Açıklama: Doğadaki olayların neden ve sonuçlarını bularak, ortak genellemelere ulaşmak, ilke ve kuramlar geliştirme açıklamadır. • Örn: ‘’Isıtılan (neden) metaller genleşir (sonuç)’’

19. Bilimin Amaçları • Yordama: Olayların diğer olaylarla görgül ilişkisini saptama, bir durumdan yola çıkarak ilerisi için çıkarımda bulunma, • Bilimsel bilginin başka olayları, olguları, süreçleri açıklama ve anlamada kullanılır olması, • Uygulamada sonuçlarının (implication) olması gerekir. • İlerlemeci ve birikici özelliği yordama yapabilmesine bağlıdır. • Denetimleme: doğadaki olaylar açıklanabiliyor ve yordanabiliyorsa insanoğlu bu durumları denetlemek ve kontrol altına almayı sağlayabilir. • Örn. Kuraklık durumunda yağmur yağdırmak, AIDS’i ortadan kaldırmak vb.

20. Bilim Alanları Temel olarak iki grupta ele alınabilir: • Aksiyomatik(kanıtlanmamış ama doğru olduğu kabul edilen kavramlara dayalı olan) Bilimler • Matematik • Mantık • Pozitif Bilimler • Doğa Bilimleri • Toplum Bilimleri (İnsan Bilimleri)

21. Bilimsel Yöntem • Bilim, ilk görünüşte dağınık ve ilişkisizmiş gibi görünen bir dizi olguyu bir sistem ve bütünlük içinde açıklamaya çalışır. • Akla uygun, genellemeler içerir, • Evrenseldir. Ünlü düşünür Russell’ın dediği gibi bilimde varılan her aşama uzun bir yolculuktaki konaklama yerleri olarak algılanmalıdır. • Bilimsel yöntemde tümevarım ve tümdengelim yaklaşımları vardır. • Gözlemler sonucunda yapılan genellemeler (tümevarım) ya da genellemelerden yapılan tekil akıl yürütmelerdeki (tümdengelim) ifadeler “Varsayım’’ olarak adlandırılır.

22. Bilim Yöntem İlişkisi • Sistematik bilgi topluluğu olan bilimin akılcı ve genellenebilir olması için kullanılan yönteminde evrensel olması gerekmektedir. • Bilimsel yöntem, temelinde deneme süreci olmakla birlikte onlarla sınırlı değildir. • Neyi aradığını ya da sınadığını bilmek aslında bir deneme yapmaktır.

23. Bilimsel Yöntemin Aşamaları Karasar, John Dewey’in bilimsel basamaklarını esas almış ve son basamak olarak raporlamayı kendisi önermiştir. • Güçlüğün sezilmesi • Problemin tanımlanması • Çözümün tahmin edilmesi • Gözlenebilir sınayıcıların belirlenmesi • Deneme ve değerlendirmenin yapılması • Raporlaştırma.

24. Bilimsel Yöntemin Özellikleri • Bilimsel yöntem, • açıktır, • denetlenebilir, • tarafsızdır, • eleştiricidir, • deneyicidir, • seçicidir, • akılcıdır, • en güvenli problem çözme yöntemidir. • Ölçme ve istatistik bilimlerinden yararlanır.

25. Bilimsel Yöntemin Özellikleri Bilimsel yöntem tüm güvenirliliğine karşın kanıtlanmamış ya da kanıtlanamayan önemli sayıltılara (varsayım) dayalıdır. Bu sayıltılarınbazıları şöyledir; • Olaylar arasında sistemli neden-sonuç ilişkileri vardır. • Olaylar eşya gibi incelenebilir. • Tümevarım ve tümdengelim sentezi ile geçerli ve güvenilir bilgi toplanabilir ki bu yolla elde edilen bilgiler denetlenebilir. • Sosyal olayları anlayabilmek için nihai ya da ilk sebeplerini bilme zorunluluğu yoktur.

26. Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar • Yöntem ve Teknik: İki terim zaman zaman birbirinin yerine kullanılır. • Yöntem; bir diğer ifadeyle metot. “…Bir amaca ulaşmak için tutulan düzenli yol…”, • “…belli ilkelere bağlı kalarak bir şey söyleme biçimi…”, • “…gereken tekniklerin seçilmesi…” • gibi farklı ifadelerle tanımlanabilir.

27. Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar Teknik; • Belli bir sonucu elde etmek için kullanılan araç olarak tanımlanır. • Her bilim dalının kullandığı farklı teknikler vardır bunlar daha sonra ortak kullanılmaya başlanmıştır: örneğin toplumbilimlerinde sıkça kullanılan “ölçekler”. • Yöntem ve teknik arasındaki ortak nokta; bir amaca ulaşmaktır. • Bir başka ifadeyle, yöntem kavramı teknik kavramını kapsamına alan geniş bir kavramdır.

28. Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar • Olgu (Olum, Vaka); Sözlük anlamı olarak “…yapılan ya da olan iş, olay…” demektir. • Bilimsel açıdan, “… yaşam boyunca doğrudan gözlemlenebilen ya da algılanabilen nesnel şeyler…” olarak tanımlanabilir. • Buradan da anlaşılacağı üzere olgular nesnel ya da öznel olabilir. • Olgular; • Gözlemsel • Algısal • Çıkarımsal olarak üçe ayrılır • Gözlemsel olgular; nesnel olup, nicel çözümlemeye uygundur. • Araştırma ilerledikçe daha karmaşık algısal ve çıkarımsal olgular incelemeye alınabilir.

29. Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar • Veri (Data); sözcük anlamı olarak, “… bir sonuca varabilmek için gerekli olan ilk bilgi…” demektir. • Bilimsel açıdan, “… anlam çıkarmada ya da sonuca varmada kullanılan nicelikler, olaylar, kanıtlar ya da sayı kümeleridir”. • Veri, henüz işlenmemiş kanıtlardır. • Araştırma için gerekli olan her türlü gözlem, kaydedilen şey “veri”yi oluşturur. • Veriler, ikiye ayrılarak incelenebilir: • Olgusal veriler; bir diğer deyişle objektif veriler, kişisel yargılardan bağımsız, herkesin üzerinde anlaşabileceği türden gözlenebilir ölçütleri olan gerçeklerdir. • Yargısal veriler; bir diğer adıyla subjektifveriler, özellikle sosyoloji ve psikolojide sıkça rastlanır. Tutum, görüş, başarı, kişilik konuları ile ilgili yargısal verilerdir.

30. Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar • Bulgu; Bir araştırmada verilerin işlenmesi, nesnel araştırma tekniklerinin kullanılmasından sonra ortaya çıkan bilgilerdir. • Denence (Hipotez); “… doğruluğu test edilmek üzere ortaya atılan gözlemsel ya da algısal önermeler, genellemeler…”dir. • Değişken; birden çok değer alan, değişebilen her şeye değişken denir. Araştırmanın önemli öğelerindendir. • Araştırılacak konuyu oluşturan olgular, genel olarak yöntem bilimsel açıdan “değişken” adını alır.

31. Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar • Kuram (Teori); kısmen doğrulanmış ancak tümü ile kesinleşmemiş varsayımlar dizgesidir. • Kuram, bilgi alanının soyut ve simgesel bir boyutudur. • Kuram, varsayımların oluşturulmasında yol gösteren genel bir önermedir. • Kuramsal düzey olduğu gibi kabul edilirken, olgusal kuram test edilerek genellemelere varılabilir. • Model; bir düzenin, ideal olanın temsilcisidir. Toplumbilimlerinde model, en genel anlamıyla parçalardan oluşan bir bütünün iki ya da daha salt kavramsal bir biçimde simgesel olarak açıklanmasıdır. • İkiye ayrılır: • Kuramsal modeller; betimleyici ve açıklayıcı, ölçülemez ve sayısal olarak açıklanamaz. • Ampirik modeller; ölçülebilir ve sayısal olarak ifade edilebilir.

32. Bilimsel Araştırmada Temel Kavramlar • Paradigma; “… toplumbilimlerinde bir dizi kavramları ve ön hipotezleri içine alan sayısal olayları gözlemek için bakış açısıdır. • Araştırmacının dünyayı gördüğü zihinsel penceredir, her paradigmanın kendine özgü kavram ve jargonu vardır. • Evren; Bir araştırmada bilgi sağlamak üzere, gözlem yapılacak birey ve objelerin tümüdür. • Araştırmada verilerin kaynağıdır ve her araştırmada evrenin büyüklüğü farklıdır. • Örnekleme; araştırma evreninin temsilidir. • Parametre; evreni ele alan değişken ile karakterize eden değerlere denir. Aritmetik ortalama, standart sapma, varyans birer parametredir.

33. Bilimsel Araştırma Araştırma • Kısaca bir aydınlanma sürecidir. • Bilgiye ulaşmak için verilen uğraştır. Bilimsel Araştırma • ‘’Problemlere güvenilir çözümler aramak amacıyla; • Planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, • Çözümlenmesi, • Yorumlanarak değerlendirilmesi, • Rapor edilmesi sürecidir’’ (Karasar,1986).

34. Bilimsel Araştırma • Kuramsal bir katkı ya da uygulamada karşılaşılan bir probleme çözüm aramak amacıyla yapılır. • Örneğin; • Belli bir hastalık, başarısızlık vb. nedenleri araştırmak, • İki asır önce yaşamış bir kavmin yaşam biçiminin öğrenilmek istenmesi, • Elektrik akımının oluş biçiminin merak edilmesi, • Yeni bir araç geliştirme de araştırmaya konu olabilir.

35. Araştırmanın Amacı • Olayların tanımlanması, sınıflanması, • Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak, • Olayları anlamak ve açıklamak, • Olayların önceden tahmin edilmesi, • Olayların kontrolü, • İlişkilerin içindeki sebepleri incelemek.

36. Araştırmanın Özellikleri • Araştırma problem çözmeyi amaçlar • Problemlere güvenilir çözümler bulmalıdır • Gözlenebilir, ölçülebilir verilere dayalı olmalıdır • Yapılan gözlem ve tanımlar doğru olmalıdır • Yapılan araştırmada kişisel yanlılık yok edilmelidir. • Araştırmalar kayıt altına alınmalıdır.

37. Araştırmacıyı Güdüleyen Etkenler • Merak, • Problem, • Eldeki veriler, • Teknik olanaklar; ekipman, malzeme, • Ekonomik kaynak, • Güncel yaklaşımlar,

38. Araştırma Türleri • Temel ve uygulamalı araştırmalar olarak iki türe ayrılabilir. • Temel Araştırmalar: “Bilgi bilgi içindir” anlayışının egemen olduğu araştırmalardır. Bilgi kuram düzeyi ile sınırlıdır. • Düzeyleri; • Anlama (açımlama ayrıntılı tekil ve ilişkisel betimleme) • Açıklama (nedensel ilişki belirtme) • Kuram geliştirme.

39. Temel Araştırmalar • Açımlama Düzeyi: • Bilgi üretimindeki ilk basamaktır. • Araştırma yöntemi ile kullanılan teknikler, olabildiğince esnektir, nelerin, niçin ve nasıl toplanıp değerlendirileceği önceden yeterince bilinmemektedir. • Alanda genel gözlem yapmak çok önemlidir.

40. Temel Araştırmalar • Ayrıntı Saptama Düzeyi: • Problem iyice tanımlandıktan ve ilgili değişkenler belirlendikten sonra tek tek ya da aralarındaki olası ilişkilerin de aranabileceği bir düzenleme içinde tanınmaya çalışılır. • Değişkenler olabildiğince geçerli ve güvenilebilir şekilde sayısallaştırılmaya çalışılır. • Veri toplama işlemlerinin duyarlılığı yüksektir.

41. Temel Araştırmalar • Neden-sonuç İlişki Saptama Düzeyi: • Bilgi üretmeye en yakın bilgi kümelerini oluştururlar. • Toplumbilim araştırmalarında da nedensel ilişkiler aranmaktadır, • Ancak doğrulara ulaşılması bu düzeydeki bilgi üretimi ile olanaklıdır.

42. Temel Araştırmalar • Kuram Geliştirme Düzeyi: • Bilimsel araştırmalarla üretilen bilgilerin en ileri düzeyi, • Gözlenebilir verilerin kavramsal bir bütünlük kazandığı ilke, model ve kuramlardır.

43. Uygulamalı Araştırmalar • Üretilen bilgileri değerlendirerek,; • Problemlerin fiilen çözümünü gerçekleştirmeyi, • Bilimin olayları denetim altına alma işlevini gerçekleştirmeyi amaçlayan araştırmalardır.

44. Uygulamalı Araştırmalar • Aksiyon Araştırmaları; • Uzman araştırmacıların yürütücüsünde, probleme taraf olanların da katıldığı, • Eleştirel, • Durumu iyileştirmek için alınması gereken önlemleri belirlemeyi amaçlayan araştırmalardır. • Görüş birliği ortaya çıkarmayı amaçlar. • Sonuçlar yerel niteliklidir, genelleşme amacı taşımaz.

45. Uygulamalı Araştırmalar • AR-GE Araştırmaları; • Uzman araştırmacıların sorumluluğundadır. • Üretilmiş bilginin denemeli uygulamasıdır. • Problem çözümünde etkilidir. • Toplumbilimlerde uygulaması yeni ve azdır. • Teknolojik gelişmeler için daha fazla kullanılır. • Uzun süreli araştırmalardır (15-20 yıl gibi).

46. Araştırma Türleri • Araştırma türlerini aynı zamanda sürelerine göre ve de amacına göre de ayırmak mümkün (Aziz,2008:27-30): • Sürelerine göre; • Kısa süreli araştırmalar • Uzun süreli araştırmalar • Amacına göre; • Durum saptayıcı, betimleyici araştırmalar • Açıklayıcı araştırmalar • Genelleyici araştırmalar

47. Sürelerine Göre Araştırmalar • Kısa Süreli Araştırmalar; • Evrenin geniş olduğu durumlarda, • Zamanın kısıtlı olduğu durumlarda, • Farklı yaş, cins, eğitim, gelir, meslek gibi özellikler, • Dikkate alınarak yapılan araştırmalar. • Uzun Süreli Araştırmalar; • Evrenin dar olduğu durumlarda, • Belirli aralıklarla yinelenerek, • Yıllar sürebilecek uzunlukta, • Belirli varsayımların sınanmasında, • Daha çok bilimsel amaçlı araştırmalardır.

48. Amacına Göre Araştırmalar • Durum Saptayıcı, Betimleyici Araştırmalar; • Durum saptama tüm araştırmaların aslında ilk adımıdır. • Amaç; gündelik sorunlara çözüm getirmek • Bulgulardan pratikte yararlanmak • Geçmişe dönük de yapılabilir, • örn: tarihsel konulu araştırmalar . • Daha çok kamuoyu ve pazar araştırmalarını kapsar. • Diğer araştırmalar için veri olarak kullanılabilir. Örn: İzleme oranları, kitap okuma oranları gibi verileri tespit etmeye yönelik araştırmalar olarak da örneklendirilebilir.

49. Amacına Göre Araştırmalar • Açıklayıcı Araştırmalar; • İki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlar. • Daha çok toplumsal ve toplum bilimsel araştırmaları içerir. • Örneğin televizyon izleme oranı ile öğrenme ilişkisinin aranması ve sonuca yönelik çalışmaların hayata geçirilmesi gibi. Genelleyici Araştırmalar; • Bir varsayımın sınanmasını ve genelleştirilmesine yönelik araştırmalardır.

50. Araştırmada Nitelikler Ve Tutumlar • Araştırma, yeni bilgiyi içerir. • Tarafsız olarak tanımlamayı hedefler. • Uzmanlık gerektirir. • Eleştirilere dayanıklı bir sonuç elde etmeyi amaçlar. • Sayısal veriler toplar ve elde eder. • Araştırmanın dayanakları herkes tarafından sınanmaya açık olmalıdır. • Elde edilen veriler yorumlanmalıdır ve bu sübjektif bir süreçtir. • Başkaları tarafından da yapılabilir nitelikte olmalıdır. • Başka araştırmacılar tarafından da anlam taşımalıdır. • Tüm süreç ve sonuçlar rapor halinde yazılmalıdır.