Autoriteti Mbikqyrjes se Falimentimit (AMF) Kurs Trajnimi

1. AutoritetiMbikqyrjes se Falimentimit (AMF)KursTrajnimi DisaKoncepteterendesishmengabota e finances dhe e ekonomise NgaSherif BUNDO, Profesor Tirane, 19 korrik 2012

2. KonceptiGjendjepasurore, • Efekti LEVES dheraportet me falimentimin • Burimet e FinancimitdheKosto e KAPITALIT • AnalizaKostoFikse/Kostovariabel • Falimentimifinanciar, falimentimiligjor, falimentimikontabel • Vlera e njendermarrjeje, Sa vlennjendermarrje? • Rsiku, pasiguriadhekoha

3. 1. Konceptigjendjepasurore • Ne boten e finances ka zhvillimetereja • Ka mbi 25-30 vjetqeeshtefuturpraktika e bilancevefamiljaredhe e financavefamiljare, • Vecorite per aktivetdhepasivettefamiljadheaktivetdhepasivettendermarrjet, • Si vleresohenaktivet e bilancittenjefamiljeje? • C’eshtegjendjapasurore? Si llogaritet?

4. 2. Efekti LEVES • A duhetteperdorekapitalinhuanjenjesi? Kjokerkonnjepergjigjeprofesionale. • A ikushtojnenjesiseburimet e veta? AKTIVE Burimetteveta ---------------------- Burimetehuajtura 1 4 5 2 RezultatEkonomik Shpenzimefinanciare ----------------------FitimiNeto 3

5. 2. Efekti LEVES (vijon….) • Cfarendodhkonceptualisht, kurndermarrja: • Nukperdorhua • Perdorhua • FleksibilitetiiraportitBurimeteveta/Hua • Ne ndermarrje ka gjithnjedy pale interesa • Interesatpronesoretepronareve • Interesatprofesionaleteprofesionistevemenaxhereve/financiereve

6. 2. Efekti LEVES (vijon….) • Si matetdhesishprehetshkalla e realizimitteinteresavepronesore? Rentabilitetifinanciare = Fitimineto/kapitaliinvestuar, • Po shkalla e performances se drejtuesve? Rentabilitetiekonomik = rezultatibruto (Marzhibruto)/totaliaktiveve • Cfareraporteshduhetteekzistojne midis ketyreraporteve? • Deri ne cfareshkalleaftesitedheperformanca e menaxhereveshkojne ne sherbimtekerkesavedheinteresavetepronareve?

7. 2. Efekti LEVES (vijon….) • Shembull • Supozojmenjendermarrje me total teaktiveve = 100 000 euro, • Rentabilitetekonomik = 10 %, • Huamarrje zero % • Ne ketokushteBurimet e veta = 100 % • Saktesim: Burimeteveta = Kapitali + Rezervat + Fitimet e paperdorura + Emetimet e reja, • BurimeteHuajtura: KrediaBankareafatgjate + Krediatregtareafatgjate • Dallojmetreraste: A, B dhe C • Rasti A, Ndermarrjanukperdor HUA, • Rasti B, Ndermarrjaperdor HUA me 6 % interes, • Rasti C, Ndermarrjaperdor HUA me 6 %, por ka rentabilitet 5 %

8. 3. Burimet e FinancimitdheKosto e KAPITALIT • Burimet e financimitafatshkurter per interesatdheaktivetafatshkurtera, • Burimet e financimitafatgjate per nevojatdheaktivetafatgjata, • Ne burimetafatgjatanenvizojme: • Te VETA • KAPITALI (Aksionet e zakonshme) • Emetimet e REJA • Fitimet e paperdorura • Aksionet e shperndarafalas (shnderimi ne tedrejtapronesoreterezervavedherritjes se gjendjespasurore), • Te Huajtura (Huamarrjeafatgjate)

9. 3. Burimet e FinancimitdheKosto e KAPITALIT, vijon ….. • Sa eshtekosto e cdoburimispecifiktekapitalit? • Kosto e huaseeshteperqindja e interesit, i % • Kosto e AZ eshteraporti D/An + g, ose D1/P0 + g • Kosto e emetimevetereja, afersishtnjelloj me ate teaksionevetezakonshme, dhepokeshtuedheaksionet e shperndarafalas, • Kostomesatare e ponderuar e kapitalit

10. 4. Falimentimifinanciar, falimentimiligjor, falimentimikontabel • Njendermarrjekonsiderohetfinanciarisht e falimentuar ne se vertetohetnjengatresituatat e meposhteme: 1. Gjendja e aktivevenetoeshte negative 2. Humbja e akumuluarkalonmadhesine e kapitalit (mos e konfondoni me falimentiminligjor) 3. Niveliirentabilitetitekonomikper disaviterresht, (sirregullkatervite), rezulton me ivogel se kostua e kapitalit • Njendermarrjekonsiderohetligjerisht e falimentuar ne se vertetohetnganjevendimgjykatebazuar ne njeshkak • Kontabilisht, kurtevlera e tregut e tedrejtavembiaktivetrealejanenenvleren e treguttepasiveve • Vlera e tregut = vlera e drejte

11. 5. Sa vlennjendermarrje? • Eshtenjengapyetjet me normaleqemunddheduhetteshtrohet ne cdorrethane? • Kush e shtronketepyetje? Kush eshteiinteresuartedijevleren e njendermarrjeje? • Ne kendveshtrimetendryshmeinteresashpyetjashtrohetndryshedhemerrpergjigjetendryshme, • Pronaret, investitoret, aksionaret, … • Bleresit, partneret.. • Klientet… • Bankat…. • Shteti….. • Njendermarrje ka shumevlera • Ndermarrjaeshtenjeproduktivetem, shumedinamik,

12. 5. Sa vlennjendermarrje? (vijon…..) • Vlerakontabel e ndermarrjes, ndryshevlera e ndermarrjessipaslibravetekontabilitetit, • Me vleretembetur, me kostohistorike, • Me vleretedrejte • A ka mundesiqevlera e drejtetepercaktohetdhetendjekesaktesishtvleresiminqeijeptregu? Sigurishtjo, • Ligjesi: Nje mall, njeaktiv, njeprodukt, njepasuri, njendermarrjevlenaqsashitet, por ne cfarekushtesh? Ne kushtet e njetreguperfekt. A ekzistonnjetregitille? • Vlera e tregut, shpreh me saktevleren e ndermarrjes, porkurtregueshteeficent, (tregjetnukjaneeficente), • Vlera e brendeshme e ndermarrjes, shprehfaktinqeajo ka njecmimtevetin, njecmimqe e meriton, poqe se njohjadhevleresimiqebentregueshteiperkryere, • Ka gjitnjenjediference midis vleres se brendshmedhevleres se tregut … arbitrazhizmi, loja e Portofolit, • Vlerae ndermarrjesne funksionimdhevlera e ndermarrjesne likujdim

13. 6. Risqet me tecilatballafaqohenndermarrjet • Riskueshte: • Frika ne se e arrijmeosejonjeobjektivtecaktuar, faktiqenukjemitesigurt do tethote se aktiviteti, veprimtariaeshte me risk, • Pasiguria ne se arrijmeobjektivin e fiksuarapoarrijmenjerezultat me teulet, ose me telarte, (kurarrijmenjerezultat me telarte, vlera e riskuteshte negative), • Riskueshtepamundesia, paparashikueshmeriane se do tearrijmenjerezultattecaktuar, apo do tevjelimnjerezultattepaparashikueshem • Biznesmeniinvestontefitoje, porriskontehumbase, … frikacaku, indiferentihumbetshansintefitoje

14. 6. Risqet me tecilatballafaqohenndermarrjet, ….. • Riskuburonnga: • Faktoresistematike, ekonomia, vendi, inflacioni, modeliekonomik, trendi ne rritjeose ne renieiekonomise, kurset e kembimit, faktoretelidhur me monedhen, ngafaktoretekarakteritpolitik, fenomenetekarakterittekatastrofestelidhur me qendrueshmerine e institucioneve, ngandryshimet e ligjeve…., • Faktorejosistematike, ngafaktoreindividuale, ngashijet, ngavecorite e ndermarrjes, ngavecorite e produktit, ngashqetesimetbrendandermarrjes, ngaraportet midis pronareve, ngagrevat e puntorevetenjendermarrjeje, ngaavariteteknike, ngagabimet ne ndermarrje, ngakostua e larte, ngandryshimiishijevetenjerzve, ….. • Riskumundtejetesistematikdhejosistematik. Te dy se bashkuperbejne ate qequhetrisku total

15. 6. Risqet me tecilatballafaqohenndermarrjet, ….. • Risku total ndahet (klasifikohet ne): • Risqespekullative. Jane risqet me tecilatballafaqohentegjitheataqeinvestojne per tefituar, porriskojnetehumbasin. Shpesh here e kemikonceptuarsifitimihumbur, oseimunguar. Rsiqetspekullativemenaxhohen, PORTOFOLI. Risqetspekullativendahen ne tregrupe: • Riskuitregut • RiskuFinanciar • RiskuiBiznesit • Risqejospekullative, reale, tepastra, janerisqetqeprovokohenngangjarjereale, teparashikueshme, teshprehuranepermjetteorise se probabilitetitdheligjittenumravetemedhenj. Jane risqetqeprovokohenngangjarje me origjinenatyrore, me origjinefiziollogjikedhe me origjineveprimtarinenjerezore (dashjeosepakujdesi). Risqetjospekullativembulohen. SIGURIMET

16. 6. Risqet me tecilatballafaqohenndermarrjet, ….. • Riskufinanciareshtepasiguria per njerezultatqemundtevleresohetfinanciarisht (me shume se me natyren e riskutlidhet me mundesine per tevleresuardemin) • Risk financiartegjitharisqetqekercenojnepronen (vjedhja, thyerja, mbytja, perplasja, etj….) • Risk jofinanciar= situatakurdeminukmundtematetfinanciarisht, vleresimieshteipamundur • Zgjedhja e njemakinete re mundtebehet e gabuar • Zgjedhja e menuse ne restorant • Zgjedhja e karrieres • Zgjedhja e nr tefemijeve • Zgjedhja e bashkshortit (es) • Sigurohenvetemrisqetfinanciare

17. 6. … vijon ….. risqet A. Risqetesigurueshem • Riskuipronave • Humbjetedrejteperdrejtateprones • Humbjeteterthortateprones • Risku personal (humbje e jetesose e teardhurave) • Vdekja e parakohshme • Paaftesiafizike • Riskuimoshes se pensionit, • Riskuipergjegjesiseligjore (pergjegjesindajtetreteve) • Perdorimiiautomjeteve • Renia e ndertesave • Punesimi, pergjegjesia e punedhenesit • Pergjegjesia e produktit • Paaftesiaprofesionale

18. B. Risqetepasigurueshem • Riskuitregut • Ndryshimiçmimevestinoreoseciklike • Indiferentizmikonsumatoreve • Ndryshimet ne stildhe ne mode • Konkurencanganjeprodukt me i mire • Riskupolitik • RrezimiiQeverise me mjetejoteligjshmeoselufta • Kufizimet administrative ne treg • Tatimettepadrejtaosesistemtatimorndeshkues, • Kufizime administrative dhepolitike ne kembimetvalutore • Riskuiprodhimit • Mosfunksionimimakinerive • Paftesiteteknike • Konsumi me teperinormativavemateriale • Grevat, mosparaqitjet ne pune

19. 6…. Vijon…. B. Risqetepasigurueshem • Risku personal • Papunesia • Varferiaqevjensirezultatifaktorevetetillesi: divorci, mungesearsimimi, mungesa e shanseve per pune, per trajnime, invaliditetet e shkjaktuaragjateperiudhes se sherbimitushtarak, etj, • Pserisqetepasigurueshem? • Sepsesiguruesinukmundtimarre dot persiperketorrisqe • Eshte e pamundurllogaritja me saktesi e demit, osematja e humbjeveteshkaktuara

20. Ne vend tembylljes • Literature: • FINANCE, BUNDO • Drejtim PORTOFOLI, BUNDO • Kontabilitet FINANCIAR, E. LANDE, Sh. BUNDO • Pasiguriadhe SIGURIMET • FISKALITETE, BUNDO • Pyetje • Faleminderit per vemendjendheinteresin