İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İŞ ANALİZİ VE İŞ TASARIMI

1. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİİŞ ANALİZİ VE İŞ TASARIMI HAZIRLAYAN MEVLÜT ÇAKICI İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ 070702048

2. İş Zenginleştirme (JobEnrichment):işler insanların arzu ettikleri özelliklere sahip olacak şekilde, kuruluşlarda de insanların istedikleri ortamı yaratacak şekilde yeniden düzenlenmelidir. Bu amaçlara yönelik olarak iş zenginleştirme faaliyetleri geliştirilmiştir. İş zenginleştirme (VerticalJobEnrichment), faaliyet alanının dikey yönde genişletilmesi olarak tanımlanır. M.ÇAKICI 070702048

3. M.ÇAKICI 070702048 İş zenginleştirme programları F. Herzberg'in motive edici ve koruyucu faktörler üzerinde yaptığı araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Son yıllarda yazarlar “motivasyon" başlığı altında iş zenginleştirme konusunu tartışmayı tercih etmişlerdir. İş zenginleştirme, işi yeniden tasarlama niteliğinden dolayı motivasyonun iş şekli olarak tanımlanmaktadır.

4. M.ÇAKICI 070702048 Bir işin sorumluluk alanının nasıl geliştirilmesi gerektiğini belirlemek amacıyla "iş yükü" kavramını kullanan Herzberg, iş zenginleştirme kavramını basitleştirmiş ve iş zenginleştirme tekniğinin uygulanması için bazı ilkelerin göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamıştır. Buna göre, çalışanlara belirli sınırlar içerisinde kendi işlerinin programlama izni verilmeli ve iş üzerindeki daha fazla bireysel denetim ve yetki tanımlanmalıdır.

5. M.ÇAKICI 070702048 Ayrıca iş gören katılımı, onların tavsiyelerinden yararlanmak amacıyla teşvik edilmeli ve her bir çalışana daha fazla ait olma duygusu tanınmalıdır. İş zenginleştirme tekniğinde işçinin rolü, faaliyeti, sorumluluğu ve haberleşme tarzı baştan aşağı yeniden düzenlenir. Bu düzenlemeler yapılırken iş planları yapma, Problemi çözme ve amaç belirleme en çok kullanılan yöntemlerdir.

6. M.ÇAKICI 070702048 Dikkat edilirse iş zenginleştirmede iş görenin sorumluluğuna eklenen ya da devredilen faaliyetler tamamen yönetsel faaliyetlerdir. Böylece iş gören işini yaparken bir yönetici gibi düşünür ve hareket eder. Amaç onun geliştirilmesi, kendini işine adaması ve işini severek yapmasını sağlamaktadır. İş karakteristikleri modeli:Birçok kurumun iş genişletme ve iş zenginleştirme programlarını uygulamış ve karma sonuçları almış olmasına karşın, bu yaklaşımlardan hiçbiri, işleri analiz etme ve motive edici işleri tasarlama açısından kavramsal bir çerçeve sağlamamıştır.

7. M.ÇAKICI 070702048 Ancak Hackman ve Oldman iş zenginleştirme modeli olarak bilinen iş karakteristikleri modeli, iş tasarımına böyle bir kavramsal çerçeveyi getiren etkili bir yaklaşımdır. Bu model, 5 ana iş karakteristiğini, bu karakteristikler arasındaki ilişkileriyle bunların iş gören verimliliği, motivasyonu ve tatmini üzerindeki etkilerini tanımlamaktadır.

8. M.ÇAKICI 070702048 • Beceri çeşitleri, işi icra ederken bir seri farklı faaliyeti yerine getirme derecesidir. Böylece işe göre farklı beceri ve yetenekleri kullanabilir . • Görev tanımı, Bir işin tümünün ve/veya belirli bir parçasının yerine getirilme derecesidir. • Görevin önemi, Bir işin diğer çalışanların yaşantıları veya işleri üzerindeki sahip olduğu fiili etkinin derecesidir. • Özerlik(otonomi),Bir işin çalışmayı programlamada ve onu icra ederken kullanılacak işlemleri belirlemede bireye sağladığı özgürlüğün bağımsızlığın inisiyatif kullanmanın derecesidir. • Geri bildirim,iş görenin performansıyla ilgili fiili sonuçlar hakkında sahip olduğu bilgi derecesidir.

9. M.ÇAKICI 070702048 İş karakteristikler modeline göre, herhangi bir iş aşağıda tanımları verilen 5 ana boyuta göre izah edilebilmektedir. Aşağıdaki Şekil bu 5 maddelik modeli ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaktadır. Burada ilk üç boyutun (beceri çeşidi, görev kimliği ve görev önemi) anlamlı bir çalışma yaratmak için nasıl birleştirildiğine dikkat edilmesi gerekmektedir.

10. M.ÇAKICI 070702048 Kastedilen şey, bu 3 karakteristik bir işte mevcut olursa kişinin işini önemli ve değerli olarak göreceğidir. Ayrıca otonomiye sahip bu işlerin iş gören sonuçlar açısından kişisel sorumluluk duygusu vereceğine ve bir iş, eğer geri bildirim sağlıyorsa onun işini ne kadar etkili olarak ifa ettiğini bilmesine izin verip vermeyeceğine de dikkat etmek gerekir.

11. M.ÇAKICI 070702048

12. M.ÇAKICI 070702048 Model bir iş, beş iş karakteristiğine ne kadar fazla sahip olursa işin motive edici potansiyelinin de o kadar büyük olacağını öngörmektedir. Bu koşullar bir işi ne kadar nitelendirirse iş görenin motivasyonu, performansı ve tatmini o derece büyük ve onun devamsızlık durumu ile işten ayrılma ihtimali de o kadar düşük olur.

13. M.ÇAKICI 070702048 Süreç Yenileme(Reengineering): Süreç yenileme, esas olarak, firmanın daha fazla rekabetçi olması için iş sistemini yeniden düşünmeyi ve yeniden tasarlamayı içermektedir. Süreç yenileme , maliyeti, kalite, hizmet ve hız gibi performansın önemli çağdaş ölçütlerinde kesin iyileşmeler sağlamak için iş süreçlerinin temelden yeniden ele alınması ve radikal bir şekilde yeniden tasarlanmalıdır. Süreç yenileme, kurumsal yapılar, yönetim sistemleri ve iş tasarımlarının tüm yönleri üzerinde durmaktadır. Aynı zamanda süreç yenileme, işin görevler veya işlevler yerine çıktılar etrafında örgütlenmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

14. M.ÇAKICI 070702048 İŞGÖREN MOTİVASYONU VE UYUMU AÇISINDAN İŞ TASARIMI KONUSUNDA ALTERNATİF DÜZENLEMELER Günümüzde bu yaklaşımlar dışında bazı alternatif düzenlemelerde iş tasarım yaklaşımları olarak kullanılmaktadır. Bu düzenlemelerde çalışanları motive edebilecek iş tasarım teknikleri olarak kullanılmaktadır. Bu düzenlemelerden birisi standart çalışma programlarıdır.Standart çalışma programları sabit bir çalışma haftasına göre çalışmanın programlanmasını öngörmektedir.

15. M.ÇAKICI 070702048 Buna göre; iş gören, örneğin günde belirli saatler arasında 7.5 saat olmak üzere bir haftada 45 saat çalışmak durumundadır. Bu programlar iş yerinin çalışma düzenine göre vardiya durumunu ve her bir vardiyanın hangi saatte başlayacağını ve hangi saatte sona ereceğini önceden belirlemiştir ve sabittir. Herhangi bir esneklik söz konusu değildir. Bu durum, birtakım sıkıntılara neden olduğundan özellikle gelişmiş ülkelerde yeni çalışma programı teknikleri geliştirilmiştir.

16. M.ÇAKICI 070702048 Yeni tekniklerden birisi esnek zamanlı programlar (çalışma) dır. Standart olmayan bir çalışma programı olan esnek zamanlı çalışma programı, örgütler açısından popüler olan bir yöntemdir. Basitçe ifade edilirse esnek zaman, iş görenlere, çalışma zamanlamasında ve iş dışı faaliyetlerde günlük tercihte bulunma olanağı veren bir programdır. Yani, iş görenin hangi saatler arasında çalışacağına kendisi karar vermektedir.

17. M.ÇAKICI 070702048 Böyle bir program devamsızlığı azaltır, iş gören moralini yükseltir. Program, daha iyi iş ilişkilerini ortaya koyar ve karar almada daha yüksek düzeyde iş görenin katılımını teşkil eder. Sıkıştırılmış iş haftaları, uygulanan esnek çalışma yöntemlerinden birisidir. Buna göre ; iş gören, bir haftada çalışması gereken örneğin toplam 45 saati 6 gün yerine 4 veya 5 güne sıkıştırılabilir. Yani bir işçi haftada 45 saat çalışması gerekiyorsa, standart iş günü saatlerinin dışına çıkarak 4 veya 5 günde bu 45 saatlik çalışmayı gerçekleştirebilir.

18. M.ÇAKICI 070702048 Böyle bir programda bir kurumun makine ve teçhizatından daha fazla istifade etmesine ve işçi devri ve devamsızlığın azaltılmasına izin vermektedir. Günümüzde bazı örgütler süreklilik arz eden kısmi (part time) çalışma pozisyonları tasarlamışlardır. Sürekli ve kısmı çalışma programı kısaltılmış günlük program niteliğindedir. İş görenler sürekli olarak örneğin saat 13.00dan 17.00 a kadar yarım gün çalışabilmektedir.

19. M.ÇAKICI 070702048 Başka bir kısmi çalışma olarak nitelendirilen teknik ise çağrı üzerine çalışmadır. buna göre işçi kendine ihtiyaç duyulması halinde belirli bir iş görme edinimi yerine getirmek üzere kendisine çağrıda bulunabilir. ve bu çağrı üzerine yapmayı üstlendiği işi yerine getirir. Bunlar dışında esnek çalışma programlarından biride iş paylaşımıdır. iş paylaşımı bir tür kısmi çalışmadır. Ancak iş paylaşımında iki insan düzenli bir tam gün çalışması için sorumluluğu paylaşmaktadır.

20. M.ÇAKICI 070702048 Bu gün en popüler olan çalışma yöntemlerinden birisi, yer ve zaman kavramlarından bağımsız çalışmadır. (teleworking)Özellikle iletişim teknolojisinin gelişmesiyle birlikte batıda bu yöntem yoğun olarak rağbet görmüş bulunmaktadır. Bu yöntem, bir iş görenin çalışma zamanının önemli bir kısmını işyerinden veya iş verenden uzakta çalışmasının gerektiren geniş bir iş genişliği dizisini kapsamaktadır.

21. M.ÇAKICI 070702048 Temelde iş yeri dışında çalışmanın iki önemli türü söz konusudur. Bunlar; evden çalışma telecommuting), iş merkezlerinde çalışma( satelliteoffices, NeighborhoodWorkCenters)dır. Bunların tümü örgütlerin bilgi ve teknolojisinden yararlanma olanaklarına göre, iş yeri dışında yapılan, çalışanları ihtiyaç duyduğu esnekliği sağlayan, iş yerinin coğrafi ve örgütsel engellerini ortadan kaldıran farklı çalışma etkinliklerini içerir.

22. M.ÇAKICI 070702048 Bu yöntemin her 3 türü de iş görenin, bağlı olduğu büroyla bilgi ve iletişim araçları vasıtasıyla karşılıklı etkileşimde bulunmasına izin verir. Böyle bir yöntemin yararlarına karşın bazı sakıncaları da bulunmaktadır. Kariyer gelişimi, statü, şirket kültürüne ve işe uyum sağlama gibi unsurları olumsuz yönde etkilediği belirtilmektedir.

23. M.ÇAKICI 070702048 KENDİNİ YÖNETEN İŞ TAKIMLARI Böylesi iş guruplarına otonom veya kendi kendini yöneten iş takımları denmektedir. Bu takımlar, birbiri ile karşılıklı bağımlılık ilişkisi içinde bulunan işlerin yapan kurum üyelerince oluşturulur. Takım üyeleri yapılan işle ilgili birbirlerinin davranışlarını kontrol edebilmektedir. nihai ürün veya hizmetle alakalı olarak sorumluluğa sahiptirler.

24. M.ÇAKICI 070702048 Kendi kendini düzenleyen iş grupları, teknik bağımlılık ve belirsizlik ile iş görenin sosyal ve gelişme ihtiyacının yüksek olduğu durumlara en uygun düşen iş tasarımıdır. Takımda hangi üyenin hangi işi yapacağı ve hangi çalışma yöntemini takip edeceğine grup olarak karar verilir. Takım, kurumun belirlediği sınırlar çerçevesinde kendi üretim amaçlarını belirler ve bakım, satın alma , kalite kontrolü gibi destek hizmetlerinden sorumlu olur.

25. M.ÇAKICI 070702048 Takım üyeleri çoğunlukla kurumsal hiyerarşisindeki pozisyonlarına göre değil yaptıkları işte gösterdikleri bilgi ve beceri düzeyine göre ücret alırlar. Ancak üretim performansına bağlı olduğu durumlarda ücret bireysel değil, grup performansına göre ödenir. Bu teknik, takımların toplam performansı yükseltmek suretiyle kurumu geliştirmeye çalışır. Bunun içinde takım üyelerine ödenen ücrette tek tek bireylerin değil, bir bütün olarak grubun performans düzeyi esas alınır.

26. M.ÇAKICI 070702048 Bu açıdan kendi kendini düzenleyen iş takımlarında grup üyeleri arasında takımın performansını yüksek tutmak bakımından iç denetim vardır. Bu manada aylaklığa dikkatsizliğe ve ilgisizliğe izin verilmez. Çünkü takım üyelerinden herhangi birisinin düşük performansı takımın toplam performansını olumsuz yönde etkiler.

27. M.ÇAKICI 070702048 ÖZET İnsan kaynakları yönetimi faaliyetlerinin ve uygulamalarının etkili bir şekilde yerine getirilebilmesi için iş analizi sonucunda işlerle ilgili bilgilere ihtiyaç vardır. Bir bakıma iş analizi İKY faaliyetlerinin omurgasını oluşturur. İş analizi işlerin ne olduğu ve bu işleri ifa etmede hangi özelliklere sahip iş görenlere ihtiyaç duyulacağı konusunda bilgi sağlar. Bu bilgiler bölüm içerisinden yer verdiğimiz çeşitli yöntemler kullanılarak toplanır. iş analizinin kullanım amacına göre bu yöntemlerden birisi seçilir ve kullanılır.

28. M.ÇAKICI 070702048 İşlerle ilgili bilgiler elde edildikten sonra , iş tanımları ve iş şartnameleri adı verilen belgeler geliştirilir. Bu belgeler, örneğin performans değerlendirme, iş değerlendirmesi tedarik ve seçim, eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi gibi işlevlerin yerine getirilmesinde kullanılır. İş gören ile iş arasındaki ilişki, kapsamlı bir iş tasarımı bilgisi ile etkili olarak yönetilebilir.

29. M.ÇAKICI 070702048 İş tasarımı ifa edilecek spesifik görevlerin, bu görevleri yerine getirmede kullanılan yöntemi ve işin kurumdaki diğer işlerle ilişkilerin belirleme sürecidir. Bugün iş tasarımı, kurumların geçmişten daha farklı bir iş gücünü çalıştırıp motive edebilecekleri yaşamsal bir yoldur. İşlerin yüksek verimliliği sağlayacak şekilde tasarlanması amacı yanında, bugünün farklı iş gücünün uyumunu sağlamak ve onu motive etmek amacıyla da motive edici işleri tasarlama üzerinde önemle durulmaktadır.

30. M.ÇAKICI 070702048 Dolayısıyla çalışanları monotonluktan, bıkkınlıktan, kurtarmak, motivasyonlarını arttırmak için işlerin yeniden düzenlenmesi yoluna gidilmektedir. İşte bu maksatla iş basitleştirme, iş genişletme ve işi zenginleştirme teknikleri yanında iş karakteristikleri modeli de kullanılmaktadır. Ayrıca iş gören motivasyonu ve uyumu açısından iş tasarımı konusunda alternatif çalışma programları da kurumlar tarafından çalışanlarına sunulmaktadır .