به نام خدا

1. به نام خدا علوم تجربی سوم راهنمایی صابر محمدی گزیک رشته : آموزش علوم تجربی زیر نظر استاد محترم :جناب آقای زارع سال تحصیلی 88-87

2. علوم تجربی سوم راهنمایی فصل 8 فصل 1 فصل 9 فصل 2 فصل 10 فصل 3 فصل 11 فصل 4 فصل 12 فصل 5 فصل 13 فصل 6 فصل 14 فصل 7

3. فصل 13 : تولید مثل • تعریف تولید مثل • اهمیت تولید مثل • انواع تولید مثل • تولید مثل جنسی در گیاهان گلدار • تولید مثل جنسی در جانوران • تولید مثل در آدمی • ارزشيابي تكويني

4. تعریف تولید مثل ویژگی و عملی که موجب تولید جانداران جدید از همنوعان خود می شود .

5. اهمیت تولید مثل • مهمترین ویژگی که جانداران را از موجودات بی جان متمایز می کند تولید مثل است . • تولید مثل سبب بقای نسل جاندار می شود .

6. چه عواملي در بقاي نسل جاندار مؤثر است؟ • توليد مثل براي بقاي نسل اهميت دارد و در بقاي فرد نيز تأثيري ندارد. سالم بودن فرزندان – مناسب بودن محيط زندگي جاندار از نظر تأمين غذا و ساير نيازهاي فرزندان  

7.   يكي از اهداف توليد مثل ،‌افزايش تعداد جاندار است، آيا اين هدف به تنهايي كافي است و مي تواند نسل جاندار را حفظ كند؟ اگر شرايط محيط تغيير كند چه اتفاقي مي افتد؟ هدف مهم تري بايد در توليد مثل مورد توجه باشد؟ با تغيير شرايط محيط ممكن است شرايطي بوجود آيد كه براي بقاي افراد آن گونه مناسب نباشد. از اين رو نسل جاندار از بين مي رود. توليد مثل جنسي سبب ايجاد گوناگوني در افراد يك گونه مي شود. اين گوناگوني سبب مي شود حتي با تغيير شرايط محيط برخي افراد گونه توانايي زيستن داشته باشند و نسل جاندار را حفظ كنند. يكي ديگر از راه هاي حفظ نسل در شرايط تغيير زندگي، توليد ساختارهايي مانند دانه، پياز و غيره است كه به شرايط نامساعد مقاوم هستند .

8. غیر جنسی انواعتولید مثل جنسی

9. به نظر شما كداميك از هدف هاي توليد مثل در توليد مثل غيرجنسي و كداميك در توليد مثل جنسي تأمين مي شود؟

10. تولید مثل غیر جنسی در این روش کار تولید مثل توسط یک فرد صورت می گیرد و جاندار والد وقتی به مرحله ی مشخصی از رشد می رسد می تواند تکثیر یابد و افراد جدیدی را به وجود آورد . مثال : تولید مثل باکتری ها و تک سلولی ها و بعضی از گیاهان و جانوران به این روش صورت می گیرد .

11. تولید مثل رویشی انواع تولید مثل غیر جنسی هاگ زایی

12. تولید مثل رویشی نوعی تولید مثل غیر جنسی است که جاندار اولیه یا قسمتی از پیکرش جاندار مشابه را ایجاد می کند .

13. دو نیم شدن انواع تولید مثل رویشی جوانه زدن قطعه قطعه شدن

14. دو نیم شدن در این روش سلول اولیه که ممکن است دارای هسته یا فاقد آن باشد از وسط به دو نیم تقسیم می شود . مثال : سلول باکتری ها و برخی آغازیان با دو نیم شدن تکثیر می یابند .

15. جوانه زدن در اين روش برآمدگي كوچكي در بدن جاندار ايجاد مي شود و كم كم به جانداري مستقل تبديل شده و ممكن است از بدن جاندار اوليه جدا شود يا همچنان متصل باقي بماند . مثال : هيدر آب شيرين و مخمرنان به اين روش زياد مي شوند .

16. قطعه قطعه شدن در اين روش بدن جاندار به چندين قطعه تقسيم مي شود پس بعضي، يا همه ي آنها به جاندار بالغ تبديل مي شود . مثال : جلبك اسپيروژير با اين روش زياد مي شود.

17. هاگ زایی نوعی تولید مثل که به کمک هاگ صورت می گیرد . هاگ ها توسط جاندار اولیه در اندام هایی به نام هاگ دان تولید می شود . که هاگدان پس از رسیدن پاره شده و هاگ ها را آزاد می کند . هاگ ها به وسیله ی آب یا باد جابجا می شوند . هر هاگ می تواند در صورت فراهم شدن شرایط مساعد رشد کرده و جاندار جدید را به وجود آورد . مثال : کپک نان که نوعی قارچ است به این روش تولید مثل می کند .

18. تولید مثل جنسی روشي كه در آن بوجود آمدن جانداران جديد وابسته به وجود «دو جنس» مختلف است كه معمولاً از آن ها به عنوان نر و ماده نام مي برند.

19. مکانیسم تولید مثل جنسی تولید مثل جنسی به وسیله ی گامت ها ( سلول های جنسی )صورت می گیرد . که توسط دو جنس مختلف ( نر و ماده ) تولید می شوند . گامت ها در اندام های تولید مثلی تولید می شوند . اندام تولید مثلی نر و ماده ممکن است در دو جاندار مختلف یا فقط در یک جاندار وجود داشته باشند .سلول های جنسی نر و ماده طی عمل لقاح با هم ترکیب می شوند و سلول تخم را به وجود می آورند . سلول تخم با تقسیمات پی در پی خود و تغییراتی که پیدا می کند سرانجام موجود جدید را به وجود می آورد . (شکل )

20. اندام های تولید مثلی گیاهان گلدار گل اندام تولید مثلی گیاهان گلدار است . بخش های تولید کننده ی گامت پرچم و مادگی هستند. بیشتر گل ها نر – ماده اند ؛ یعنی هم پرچم و هم مادگی دارند . در قسمت پایین مادگی که حجیم تر است تخمدان قرار دارد که درون آن یک یا چند تخمک وجود دارد . از هر تخمک گامت ماده به وجود می آید . در نوک پرچم برجستگی کوچکی به نام بساک وجود دارد که بعد از رسیدن پاره شده و تعداد زیادی دانه ی گرده از آن خارج می شود که گامت نر در آن به وجود می آید . (شکل )

21. نحوه ی تولید مثل در گیاهان گلدار دانه های گرده ای که از نوک پرچم ها آزاد می شود باید به نوک مادگی برسند . کلاله ی مادگی که چسبناک است وقتی دانه های گرده به آن جا می رسند به راحتی پایین نمی روند . باید به کمک آنزیم های حل کننده راه خود را به داخل تخمک باز کنند . به این ترتیب پس از گرده افشانی گامت نر و ماده با هم ترکیب می شوند و سلول تخم را به وجود می آورند. سلول تخم که درون تخمک قرار دارد گیاهک ( جنین گیاه جدید ) را می سازد . در این حالت تخمک تبدیل به دانه و تخمدان تبدیل به میوه می شود . ( شکل )

22. تولید مثل جنسی در جانوران جانوران هم برای تولید مثل به گامت های نر و ماده نیاز دارند . گامت نر اسپرم و گامت ماده تخمک نامیده می شود که در اندام های تولید مثلی نر و ماده تولید می شوند . در همه ی مهره داران و دربعضی از بی مهره ها جاندار نر و ماده از هم جدا هستند اما در برخی بی مهره ها مانند اسفنج ها اندام تولید مثلی نر و ماده در بدن یک فرد است . گامت ها باید با همترکیب شوند و سلول تخم را به وجود آورند . از تقسیم شدن پی درپی سلول تخم جاندار جدید به وجود می آید . جانوران گرچه در تولید مثل جنسی روش های مختلفی دارند ولی دو ویژگی مشترک در این روش ها وجود دارد .

23. دو ویژگی مشترک روش های مختلف تولید مثل جنسی در جانوران • ایجاد امکان لقاح • امکان ایجاد رشد تخم تا ایجاد نوزاد

24. از نظرشرایط مکانی ایجاد امکان لقاح از نظر شرایط زمانی

25. از لحاظ شرایط مکانی گامت ها باید با هم برخورد کنند تا بتوانند ترکیب شوند و سلول تخم را ایجاد کنند . لقاح ممکن است در بیرون از بدن جاندار صورت بگیرد که به آن لقاح خارجی می گویند . مانند لقاح در ماهی ها و یا اینکه لقاح در داخل بدن جاندار صورت گیرد که آن را لقاح داخلی گویند .

26. در لقاح خارجي ، گامت ها در محيط زندگي جاندار كه معمولاً آب است رها مي شوند. البته در لقاح داخلي نيز بايد محيط مناسب براي زنده ماندن گامت ها تا هنگام لقاح فراهم باشد.گامت هايي كه لقاح خارجي دارند،‌بايد چه ويژگي هايي داشته باشند؟ • تعداد آن ها بايد زياد باشد تا شانس اين كه تعدادي از آن ها به گامت برسند بيشتر شود.گامت هاي نر بايد تاژك داشته باشند تا با شنا كردن در آب به گامت ماده برسند پوشش هاي حفاظتي مناسب و چسبناك داشته باشند  

27. از نظر شرایط زمانی تولید گامت ها و نیز رها شدن آن ها به منظور ترکیب با یکدیگر باید تقریبا در بک موقع ئ در زمان مناسب باشد تا امکان برخورد موثر گامت ها فراهم شود . این زمان مناسب در برخی جانوران مثل پستانداران و پرندگان دوره ی جنسی نامیده می شود .

28. امکان ایجاد رشد تخم تا ایجاد نوزاد برای آنکه تولید مثل موفق باشد شرایط تغذیه و حفاظت از جنس فراهم باشد . در جانورانی که جنین در داخل رحم پرورش می یابد این شرایط به بهترین صورت وجود دارد .جنین از طریق اندامی به نام جفت که به وسیله ی بند ناف به جنین متصل است با خون مادر در ارتباط است و مواد لازم را از آن دریافت و مواد زاید را به آن می دهد. (شکل ) در جانوران تخم گذار جنین از لحاظ تغذیه به اندوخته ی غذایی داخل تخم وابسته بوده و از نظر حفاظت با توجه به نوع جانور به پوسته ی سخت یا انعطاف پذیر تخم متکی است .

29. گامت هاي نر و ماده در حيوانات تخم گذار و بچه زا با يكديگر متفاوتند.چرا در بسياري از تخم گذاران ، گامت هاي ماده بسيار بزرگ تر از گامت هاي نر است؟ گامت هاي نر كوچك، زياد و متحرك هستند. ولي گامت ماده بزرگ ، كم و غيرمتحرك است. گامت ماده در حيوانات تخم گذاردرشت تر بوده و ذخاير فراوان غذايي دارد و نيز پوسته هاي حفاظتي ضخيم تري دارد.

30. تولید مثل در آدمی تولید مثل در آدمی نیز مانند دیگر پستانداران با تشکیل سلول های جنسی نر و ماده و ترکیب آن ها با یکدیگر و ایجاد سلول تخم همراه است . در انسان سلول های جنسی به وسیله ی غدد جنسی تولید می شوند .در مرد ها گامت نر ( اسپرم ) توسط بیضه ها ودر زن ها گامت ماده (تخمک ) به وسیله ی تخمدان ها تولید می شود .

31. بیضه ها يك جفت غده هستند كه در زير شكم و خارج از آن قرار دارند. اين غدد شامل لوله هاي نازك و پرپيچ زخمي هستند كه عمل اسپرم سازي را در دمايي كمتر از دماي معمولي بدن و به طور دائم از دوران بلوغ تا پايان عمر انجام مي دهند. البته شدت آن در سنين كهولت كاهش چشمگيري پيدا مي كند. اسپرم ها پس از ساخته شدن در مجاري پيچيده اي كنار بيضه انباشته مي شود تا مراحل نهايي رشد خود را طي كنند.(شکل)

32. تخمدان ها تخمدان ها دو عدد غده بيضي شكل هستند كه در دو طرف داخل شكم، در پايين و جلوي روده ها قرار دارند. تخمدان ها عمل تخمك سازي را از دوران بلوغ تا حدود 30 تا 40 سال انجام مي دهند. هر تخمدان داراي تعداد زيادي سلول مولد تخمك است كه اولين مراحل تبديل شدن به تخمك را در دوران جنيني طي كرده اند. معمولاً در هر ماه يكي از اين سلول ها (تخمك هاي اوليه) فعال شده و يك تخمك ساخته مي شود. اين سلول بوسيله ي لوله هايي كه تخمان را به رحم مرتبط مي كنند وارد آن مي گردند. تخمك سلول بسيار درشتي است و در انسان حدود 1/0 ميلي متر قطر دارد. (شکل )

39. ارزشيابيتكويني • 1 – انواع روشهاي توليد مثل را نام ببريد. توليد مثل غيرجنسي و توليد مثل جنسي 2 – نحوه توليد مثل غيرجنسي چگونه است؟ در اين روش، كار توليد مثل بوسيله يك فرد صورت مي گيرد. در اين نوع توليد مثل ، وقتي جاندار به مرحله ي معيني از رشد برسد مي تواند تكثير يابد و افراد جديدي را بوجود آورد. 3 – از راه هاي توليد مثل قطعه قطعه شدن را توضيح دهيد. در برخي گياهان و جانوران انشعاب هاي جديد از گياه يا جانور قبلي جدا مي شود كه هر كدام از آن ها مي تواند به جاندار تازه اي مبدل شود.

40. 4– هاگ زايي نوعي توليد مثل ......... است كه به كمك ......... صورت مي گيرد. غيرجنسي – هاگ 5 – گامت چيست؟ گامت يا سلول جنسي ، يك سلول ويژه براي توليد مثل است كه براي توليد جاندار جديد بايد با گامت ديگري از جنس مخالف همان نوع جاندار تركيب شود. 6 – لقاح چيست؟ تركيب سلول هاي جنسي نر و ماده را لقاح مي گويند كه حاصل آن سلول تخم است.

41. 7 - «گل ها نر – ماده هستند» يعني چه ؟ يعني هم پرچم و هم مادگي دارند. 8 – اصطلاح گرده افشاني را تعريف كنيد. گرده افشاني عبارت است از پراكنده شدن دانه هاي گرده به منظور قرارگرفتن روي كلاله ي مادگي. 9 – اسپرم ها مراحل نهايي رشد خود را در كجا طي مي كنند؟ در مجاري پيچيده اي كه در كنار بيضه قراردارد 10 – هر تخمدان داراي .......... سلول مولد تخمك است كه اولين مراحل تبديل شدن به تخمك را در .......... طي كرده اند. تعداد زيادي - دوران جنيني  

42. آیا می دانید چرا نسل جانداران در طی سالیان دراز باقی می ماند در حالیکه هر ساله تعدادی از افراد جمعیت ها می میرند؟

43. تولید مثل فرآیندی است که باعث بقای نسل جاندار می شود و به دو صورت جنسی و غیر جنسی وجود دارد . در تولید مثل غیر جنسی فقط یک فرد نقش دارد در حالیکه در تولید مثل جنسی دو فرد ( نر و ماده ) در تولید مثل نقش دارند . درانسان و جانورانی که به روش جنسی تولید مثل می کنند دو گامت نر و ماده با هم طی عمل لقاح ترکیب می شوند و سلول تخم را به وجود می آورند . سلول تخم تقسیمات پی درپی انجام داده وسرانجام موجود جدیدی را به وجود می آ ورد . در انسان گامت نر (اسپرم ) دربیضه و گامت ماده (تخمک ) در تخمدان تولید می شود . در گیاهان سلول های جنسی نر( دانه های گرده) در پرچم گل وتخمک درون تخمدان تولید می شوند . طی عمل گرده افشانی دانه ی گرده به نوک مادگی واز آن جا به درون تخمدان و به تخمک می رسد لقاح صورت می گیرد و سلول تخم حاصل ، تقسیم شده و دانه را به وجود می آورد .