PRAWA CZŁOWIEKA

1. PREZENTACJA NA PRAWACH RĘKOPISU PRZEZNACZONA JAKO POMOC DLA SŁUCHACZY STUDIUM ADMINISTRACJI WPiA UAM PRAWA CZŁOWIEKA Cz. 5 WYSOKI KOMISARZ DS. PRAW CZŁOWIEKA Zdzisław Kędzia

2. STRUKTURA • USTANOWIENIE STANOWISKA • STATUS WYSOKIEGO KOMISARZA • EWOLUCJA PROGRAMU PRAW CZŁOWIEKA ONZ • PLAN DZIAŁANIA WYSOKIEGO KOMISARZA Z 2005 R.

3. REZOLUCJA ZGROMADZENIA OGÓLNEGO 48/141 • Powołanie:Sekretarz Generalny za zgodą Zgromadzenia Ogólnego • Okres nominacji: cztery lata, z możliwością jednego ponownego powołania • Kryteria:“… osoba o wysokich kwalifikacjach moralnych, cechująca się osobistą uczciwością, posiadająca doświadczenie, włączając w to dziedzinę praw człowieka, a także ogólną wiedzę i zrozumienie rozmaitych kultur, konieczne dla sprawowania obowiązków w sposób bezstronny, obiektywny, nie-selektywny i efektywny [...]”

4. Ogólne ramy działania “… będzie działał w ramach Karty Narodów Zjednoczonych, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i innych międzynarodowych instrumentów praw człowieka i międzynarodowego prawa…” • Status: • WK jest “… funkcjonariuszem Narodów Zjednoczonych, który ponosi główną odpowiedzialność za działania Narodów Zjednoczonych w dziedzinie praw człowieka...” • Ranga z-cy Sekretarza Generalnego • działa “… pod kierunkiem i w ramach kompetencji Sekretarza Generalnego”

5. Szczególne kompetencje (sfery odpowiedzialności) WK (par.4): • promocja i ochrona praw człowieka • reakcja na wyzwania dla praw człowieka • koordynacja i adaptacja do potrzeb systemu ochrony praw człowieka ONZ • Inicjatywa działań: • z własnej inicjatywy, aby promować i chronić prawa człowieka, gdziekolwiek to jest potrzebne • zadania powierzone przez kompetentne organy ONZ • Formy działania: • pozostawione decyzji WK • Sprawozdawczość: • RPCz, ZO, RGS

6. JOSE AYALA LASSO 1994 - 1997

7. Mary Robinson 1977 – 2002

8. Sergio Vieira de Mello 2002 - 2003

9. Bertrand RamcharanWYSOKI KOMISARZ A.I. 2003 - 2004

10. LOUISE ARBOUR 2004- 2008

11. Navanethem Pillay 2008 -

12. SIEDZIBA GŁÓWNA

13. LOKACJE • GENEWA • NOWY jORK • WSZYSTKIE REGIONY NA POZIOMIE REGIONALNYM I KRAJOWYM

14. Wysoka Komisarz Asystent SG dla Praw Człowieka Biuro NJ Biuro Wykonawcze Zastępca Wysokiego Komisarza Departament Operacji w Terenie i Pomocy Technicznej Departament Traktatów Departament Badań i Prawa do Rozwoju Departament Specjalnych Procedur Departament Rady Praw Człowieka Branża Rządów Prawa i Niedyskryminacji Branża Rozwoju i Spraw Ekonomicznych i Socjalnych Ameryka, Europa Centralna Azja NHRI Africa Azja, Pacyfik Środk. Wschód Półn. Afryka OPERACJE OPERACJE OPERACJE Operacje Pokojowe i Szybkie Reagowanie Narodowe Instytucje Praw Człowieka Zarządzanie i Administracja

15. PACOWNICY 31 grudnia 2010 r. • 1,005 pracowników ogółem • 465 (46 %) w terenie • 520 (52 %) w Genewie • 20 (2 %) w Nowym Jorku • Biuro Wysokiego Komisarza wspiera dodatkowo: • Ok. 840 specjalistów w dziedzinie praw człowieka służących w 14 operacjach pokojowych ONZ • 16 doradców praw człowieka umiejscowionych w Krajowych Biurach ONZ

16. EWOLUCJA • od legislacji do implementacji • od reakcji do prewencji • od funkcji sekretarskich do aktywnej promocji i ochrony • od formalnej kontroli do technicznej współpracy • z centrali do operacji w terenie • od izolacji do partnerstwa

17. POTRZEBA KOMPLEKSOWEJ REFORMY WYZWANIE: przepaść pomiędzy standardami a sytuacją praw człowieka w świecie Rafał Lemkin w odpowiedzi prezydentowi Rooseveltowi w kontekście Konwencji o Ludobójstwie : „’Cierpliwość’ jest słowem, którego można użyć, kiedy ktoś oczekuje na wyznaczenie terminu spotkania, na alokację środków budżetowych lub na budowę drogi. Czy jednak słowo „cierpliwość” nie jest obrazą rozumu i natury, jeśli stryczek jest już na szyi ofiary, a uduszenie jest kwestią chwili?” S. Power, „A Problem from Hell.” America and the Age of Genocide.

18. PARAMETRY ZMIANY • Wyniki Światowego Szczytu w 2005 r. • „Plan Działania Urzędu Wysokiego Komisarza: Ochrona i Umocowanie” z 2005 r. • Raport Sekretarza Generalnego „Ku większej wolności” (In larger freedom)

19. Trzy podstawowe idee: • ochrona praw osób szczególnie narażonych na naruszenia ich praw oraz ofiar naruszeń • podniesienie znaczenia praw człowieka w systemie ONZ • wzmocnienie Urzędu Wysokiego Komisarza

20. SZCZYT 2005 R. Osiągnięcia w dziedzinie praw człowieka • Uznanie praw człowieka, obok pokoju i zrównoważonego rozwoju za jeden z trzech filarów Narodów Zjednoczonych • Proklamacja odpowiedzialności za ochronę (the responsibility to protect) • Awans praw człowieka w strukturze instytucjonalnej Narodów Zjednoczonych –ustanowienie Rady Praw Człowieka • Wzmocnienie Urzędu Wysokiego Komisarza ds. Praw człowieka – podwojenie regularnego budżetu w ciągu pięciu lat

21. PLAN DZIAŁANIA URZĘDU WK • Ogólny cel zmian – zamknięcie luki pomiędzy retoryką praw człowieka a praktyką ich implementacji • Plan Działania: „Co powstrzymuje nas przed zamknięciem luki pomiędzy retoryką praw człowieka a realiami? Wyzwania w tym zakresie mogą zostać podzielone na dwie kategorie: (a) wyzwania wobec praw człowieka płynące z sytuacji, wzorców lub okoliczności, które prowadzą do gwałcenia praw; (b) wyzwania implementacyjne, które przejawiają się w bardziej konkretnych przeszkodach w realizacji praw człowieka.”

22. Wyzwania strukturalne: ubóstwo i globalne nierówności - dyskryminacja – konflikty zbrojne i przemoc – niekaralność sprawców naruszeń – deficyty demokracji, a także słabe instytucje Luki implementacyjne: luki w wiedzy – braki w instytucjach i zdolnościach do działania – brak woli politycznej i zagrożenia bezpieczeństwa

23. Kolumbia

24. Sierra Leone (1)

25. Sierra Leone (2)

26. Wschodni Timor (Timor Leste)

27. Biura Urzędu WK w terenie - Afryka • Biura regionalne: Południowa Afryka (Pretoria) , Wschodnia Afryka (Addis Abeba), Zachodnia Afryka • Regionalne Centra Praw Człowieka: Centralna Afryka (Yaoundé) • Biura krajowe: Burundi, Angola, Togo, DRK, Uganda • Operacje pokojowe ONZ: Sudan, Wybrzeże Kości Słoniowej, Etiopia/Erytrea, Liberia, Sierra Leone

28. Biura Urzędu WK w terenie – kraje arabskie • Biura regionalne: Środkowy Wschód i Północna Afryka oraz Zatoka Perska (Bejrut) • Regionalne Centra Praw Człowieka: Region Arabski i Południowo-Zachodnia Azja (Qatar) • Biura krajowe:Palestyna • Operacje Pokojowe ONZ: Irak

29. Biura Urzędu WK w terenie - Azja-Pacyfik • Biura regionalne: Pacyfik (Suva), Azja Południowo-Wschodnia (Bangkok) • Biura Krajowe: Kambodża, Nepal • Operacje Pokojowe ONZ: Afganistan, Timor-Leste • Doradcy ds. Praw Człowieka: Sri Lanka

30. Biura Urzędu WK w terenie - Europa, Północna Ameryka i Centralna Azja • Biura regionalne:Azja Centralna, Biuro w Nowym Jorku • Biura krajowe:Federacja Rosyjska, Kosowo • Doradcy ds. Praw Człowieka:Południowy Kaukaz (Gruzja)

31. Biura Urzędu WK w terenie – Ameryka Łacińska i Karaiby • Biura regionalne: Ameryka Łacińska i Karaiby (Santiago) • Biura krajowe: Kolumbia, Meksyk, Boliwia, Gwatemala • Operacje pokojowe ONZ: Haiti • Doradcy ds. Praw Człowieka: Gujana, Ekwador

32. PODSUMOWANIE • JAK MOŻNA ZDEFINIOWAĆ WSPÓŁCZESNE WYZWANIA DLA PRAW CZŁOWIEKA? • CZY MIĘDZYNARODOWA WSPÓLNOTA JEST ODPOWIEDNIO WYEKWIPOWANA, ABY ODPOWIEDZIEĆ NA TE WYZWANIA? • W JAKIE DODATKOWE ŚRODKI WYPOSAŻYŁBYŚ WYSOKIEGO KOMISARZA, ABY UCZYNIĆ JEGO URZĄD BARDZIEJ EFEKTYWNY?