De strijd tegen dak- en thuisloosheid

1. De strijd tegen dak- en thuisloosheid Prof. dr. Koen Hermans Projectleider Armoede en Welzijn LUCAS / Onderzoeksgroep Sociaal Werk KU Leuven

2. Opbouwpresentatie • Definitie van dakloosheid en thuisloosheid • Strategieën om dak- en thuisloosheidaan te pakken • Thuisloosheid op ‘platteland’: noodaanspecifiekeaanpak?

3. Dak- en thuisloosheid hoog op (Europese) beleidsagenda • European Consensus conference on homelessness(december 2010) • Eennationale/regionalestrategieterbestrijding van dak- en thuisloosheid • Vijfdoelstellingenomdak- en thuisloosheidaantepakken • Onderbouwing van de strategie met gegevensverzamelingover dak- en thuisloosheid (vraag- en aanbod) • Monitoren van resultaten van het gevoerdebeleid

4. Europese doelstellingen • Niemand mag genoodzaakt zijn om tegen zijn wil op straat te moeten overnachten bij gebrek aan opvang die aangepast is aan zijn situatie • Niemand mag genoodzaakt zijn om langer dan nodig te moeten verblijven in de opvang bij gebrek aan doorstroommogelijkheid naar (begeleid) wonen • Niemand mag uit een instelling ontslagen worden zonder voldoende nazorg en een oplossing voor zijn woonsituatie • Niemand mag uit huis worden gezet bij gebrek aan begeleidings- en herhuisvestingsmogelijkheden • Niemand die jongvolwassen wordt of is mag thuisloos worden als gevolg van de overgang naar volwassenheid.

5. Definitie(s) van dak- en thuisloosheid • Wettelijke OCMW-definitie van dakloosheid: • de persoon die niet over een eigen woongelegenheid beschikt, die niet de middelen heeft om daar op eigen krachten voor te zorgen en daardoor geen verblijfplaats heeft, of die tijdelijk in een tehuis verblijft in afwachting dat hem een eigen woongelegenheid ter beschikking wordt gesteld • CAW-definitievan thuisloosheid: • eenpersoonzonder permanente woonst, werk en/of bestaansmiddelen • eencombinatie van persoonlijk, relationele en maatschappelijkekwetsbaarheid, • geenbindingen van betekenis op dezedriedomeinen (ontankering)

6. European Typology of homelessnessandhousingexclusion • Europese ETHOS: ruime definitie van thuisloosheid en uitsluiting op de huisvestingsmarkt • Vier categorieën: • Dakloosheid • Thuisloosheid • Onzekere huisvesting • Onaangepaste huisvesting • Cijfermateriaal in Vlaanderen?

8. Triggers van dakloosheid • Triggers: • Verlies van werk • Schorsing van uitkering • Huurachterstand met uithuiszettingalsmogelijkgevolg • Verlaten van instelling • Verlaten van gevangenis • Verlaten van hetouderlijk huis • Beëindigingverblijf in opvang • Intra-familiaalgeweld

9. Thuislozenzorg: aparte sector of op kruispunt van sectoren? • Thuisloosheid als armoedeprobleem: OCMW • Thuisloosheid als huisvestingsprobleem • Lokaal woonbeleid : toegankelijkheid van huisvestingsmarkt • Preventie van verlies van woonst • Thuisloosheid als opvangprobleem: • Noodopvang: CAW, OCMW, lokale besturen • Tijdelijke opvang: CAW, OCMW • Thuisloosheid als GGZ-probleem: • Uitstroom uit instellingen • Psychiatrische thuiszorg • Artikel 107 • Drughulpverlening  Noodaangecoördineerdeaanpak via strategieen netwerkaanpak

10. Onze definitiebepaaltmede de aanpak • Schotland: rechtenbenadering • Recht op huisvestingmoetdoorlokaleoverheidgegarandeerdworden • Via aanbodvan huisvesting of via woonbegeleidingbijvinden van huisvesting • Nederland: GGZ-benadering • Sterkebetrokkenheid van GGZ-actoren • zorgcoördinatie • Finland : housing first van chronischedaklozen • Woongelegenheidipvresidentiëleopvangcentra

11. Voorkomen van instroom: preventie van uithuiszetting • Aantaluithuiszettingen op jaarbasis: volgens VVSG meer dan 12.000 • Groeiendeevidentiedatpreventie van uithuiszettingwerkt en ‘kosteneffectief’ is • Bijeerstesignalen van huurachterstand of overlast : • Eerstesignalenserieusnemen • Specifieke expertise : pro-actief en aanklampendhandelen • Samenwerkingtussenwelzijnsactoren (CAW en OCMW) • Quid privé-markt ?

12. Versnellen van uitstroom • ‘Housing-first’ benaderingen • Tegengaan van ‘instititutionalisering’ • Huisvestingalsstabiliserende factor • Huisvestingprimeert, maar in combinatie met begeleiding • Reactietegenwoonladder • Doelgroep: chronischdaklozen met multi-problematiek of ookruimer? • Begeleiding: louterkeuze van cliënt of ookvorm van voorwaardelijkheid

13. Instellingsverlaters: watwerkt? • Noodaanbeteresamenwerkingtussenresidentiële en ambulante voorzieningen • GGZ-hervormingArtikel 107: mobiele teams als kans • Doelgroep van personen met chronischeproblematiek • Noodaanintegraleaanpak • Overgangnaarvolwassenheidalsproblematischefase: • Overgangnaarvolwassenhulp • Personen met ‘zwaksociaalnetwerk’ • Groeiendegroepjongeleefloners: eenander label maar zelfdegroep? • Hier isnogheelwatwinst te boeken !

14. Structureleoplossingenmogen niet vergetenworden • Betaalbaarwonen: • Huurtoelageals instrument ter bestrijding van armoede • Versneldetoewijzing in sociale huisvesting • Samenwerking met SVK • Aanpak van leegstaande sociale woningen • Alternatievewoonvormen : • Samenwonen • Solidairwonen

15. Thuisloosheid in meerlandelijkegebieden • Dakloosheidalsstedelijkfenomeen? • ‘vergeten’ in onderzoek • Veronderstellingen: • Meeronzichtbaredakloosheid • Meervormen van ontoereikendehuisvesting • Minderuitgebreid en nabijhulpverleningsnetwerk

16. Aanpak in landelijkegebieden • Brengvraag en aanbod in beeld • Vraag: verschillende types van thuisloosheid • Aanbod: wiedoetwat • Vertrek van gemeenschappelijkedoelstellingen • Belangvan bovenlokalesamenwerking, kennisopbouw en gemeenschappelijkeacties • Minimale ingrediënten van succesvolleaanpak : • Bovenlokaleinzet van doorgangswoningen • Preventievan uithuiszetting • VersterkingSVK

17. Voor info over onsonderzoek www.kuleuven.be/lucas Koen.hermans@med.kuleuven.be