PROSTAT KANSERİ

1. PROSTAT KANSERİ Doç.Dr.Cevdet Kaya Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2.Üroloji Kliniği, İstanbul

2. Sunum Planı 1. Prostat nedir? 2. Prostat kanseri 3. Nasıl oluşur? 4. Tarama 5. Teşhis 6. Tedavi 7. Prostat kanseri önlenebilir mi?

3. Prostat nedir? • Mesanenin altında ceviz büyüklüğünde • Üretra kanalı prostatın içinden geçer • Sfinkter prostat bitiminde ‘idrar tutmayı sağlar’

4. Prostatın görevi nedir? • Üreme sisteminin bir parçası • Testisten ve meni torbasından gelen meninin boşaldığı yer • Boşalma sırasında sperm, meni sıvısı ve prostat sıvısı kanalda karışır • Sperm hücresi için uygun ortam • İdrar tutmada görevi var

5. Prostatın büyümesi • Erkek seks hormonu testosteron kontrol eder • Çoğunluğu testislerde yapılır • Prostat içinde daha kuvvetli olan şekle dönüşür ‘dihidrotestosteron’ • Bu da prostatın büyümesini sağlar • Yaş arttıkça prostat da büyür • Genellikle de iyi huyludur

6. Prostat büyürse ne olur? • Zayıf işeme • İdrarını tam boşaltamamak • Kesik kesik işeme • İdrarda yanma • İdrara başlarken zorlanma • Sık idrara çıkma • ……… • ………

7. Prostat kanseri nedir? • Prostatın kontrolsüz büyümesi • Yeni hücreler ile eski hücre arasındaki denge bozulmuştur • Kötü huylu prostat büyümesi • Başka organlara da yayılabilir

8. Prostat kanseri nasıl yayılır? • Kanser hücreleri prostatın etrafını aşabilir • Kan yoluyla yayılabilir (kemikler) • Lenf sıvısı yoluyla yayılabilir

9. Prostat kanseri ne kadar sık? • İngiltere ve Amerika’da erkeklerde en sık görülen kanser • Her yıl 20 bin hasta teşhis ediliyor • 10 bin hasta prostat kanserinden ölüyor • En sık 60-70 yaş grubunda

10. Prostat kanseri ne kadar sık? Tahmini Yeni Kanser Vakaları 2009 Tahmini Kanser Ölümleri 2009 • Prostat 26% • Akciğer ve bronş 15% • Sindirim sistemi 10% • Mesane 7% • Melanom 5% • Non Hodgkin Lenfoma 5% • Böbrek 5% • Oral kavite3% • Lösemi3% • Pankreas 3% • Diğer19% • Akciğer ve bronş30% • Kolon ve rektum 9% • Prostat 9% • Pankreas 6% • Lösemi4% • Karaciğer ve 4%safra yolları • Özofagus4% • Non-Hodgkin Lenfoma 3% • Mesane 3% • Böbrek3% • Diğer25% Toplam292.540 Toplam766.130 American Cancer Society web sitesi: www.cancer.org ABD verileridir

11. Prostat kanseri ne kadar sık? • Histolojik (önemsiz) kanser otopsi çalışmalarında çok sık • Önemsiz prostat kanseri 20-40 yaş grubu erkeklerin 4-5’inden birinde • Kanserin farkında değil, tedaviye gerek yok ve bu hastalıktan hayatını kaybetmez YaşKanser sıklığıPCa>0.5 ml sıklığı 50-59 %30%6 60-69 %36%9 70-79 %39 %16 80-89 %67%17

12. Ülkemizde durum ne? • Ülkemizde sağlıklı veri yok • İzmir Kanser Kayıt Merkezi (1996-2000) • Erkeklerde 10.2/100 bin ile en sık 6.kanser • Prostat Kanseri Sıklığı Çalışması • (2008-2009) • Erkeklerde 2.en sık izlenen kanser • 35/100 bin’e yükseldi (İzmir) • En sık görülme yaşı 65-69 yıl

13. Prostat kanseri neden kaynaklanır? • Sebebini tam bilmiyoruz • Ancak; • Birçok faktör kanser ihtimalini artırmakta • Ailede prostat kanseri (baba, erkek kardeş) • Afro-Amerikan erkek • Asyalılarda düşük • Hava kirliliği • Yüksek yağlı diyet

14. Prostat kanseri neden kaynaklanır? • Yaş(%80’i 65 yaş üstü) • CYBH, vazektomi öyküsü ? • BPH?

15. Prostat kanseri bulguları? • Parmakla muayenede prostat sert • İdrar yapma şikayetleri • Hastalığın yayılmasına ait bulgular • Kemik ağrısı, kırıklar, güçsüzlük • Kilo kaybı • Menide kan • Hiçbir şikayet yok (PSA yüksekliği)

16. Prostat kanserini kim tedavi eder? • Üroloji uzmanı (üro-onkolog) • Radyasyon onkoloğu (ışın tedavisi) • Medikal onkolog (kemoterapi)

17. Nasıl teşhis edilir? • Genel sağlık durumu • Prostata bağlı şikayetler • Ailede benzer hastalıklar var mı? • Fizik muayene • Parmakla prostat muayenesi • Kan testi

18. PSA kan testinin önemi 1975-2002 yılları arasında her 100,000 kişide görülen insidans Prostat Akciğer Kolon ve rektum Mesane Non-Hodgkin lenfoma Deri melanomu www.cancer.org/downloads/STT/ABD verileridir

19. PSA kan testinin önemi • PSA öncesi dönemde (Tanıda) • Yarısından fazlası ileri evre • Dörtte biri yayılmış kanser idi • Ortalama yaşam 36 aydan az • PSA kullanımı (Tarama/Erken Tanı) • Ölüm oranı azaldı • Daha erken evrede tanı konuluyor • %70-80 prostata sınırlı

20. Nasıl teşhis edilir? • Ultrason • Biyopsi • Akciğer grafisi • Bilgisayarlı tomografi • Sintigrafi (Kemik filmi)

21. Nasıl teşhis edilir?

22. PSA hangi durumlarda artar? • İyi huylu prostat büyümesi • Prostat kanseri • Prostat iltihabı • İdrar yapamama • Sonda takılması • Endoskopi yapılması • Cinsel boşalma? • Parmakla muayene? • Avodart ilacı

23. PSA yüksekse biyopsi mi? • Serbest PSA • PSA hızı • PSA değişikliği > 0.75ng/ml/yıl • Yaşa uygun PSA • PSA seviyesi yaşla birlikte artar • PSA yoğunluğu • Serum PSA/prostat hacmi(USG)

24. Kanserin evresi ne demek? • Kanserin yayılma durumu Sistemik yayılım Lokal ileri evre Hastalık Lenf nodu Diğer organlar Tm PROSTAT Kemik Tm Kapsül

25. Kanserin evresi ne demek? T1 T4

26. Doğal Seyir

27. Kanser tanısı nasıl konuluyor? • Adenokarsinom (%98) • Hastalığın derecesi • Gleason Skoru • Skor arttıkça kanser daha kötü

28. Kanser dişisi mi? • Erkeği yada dişisi yok • Kanserin derecesi var • Yayılma ihtimali? • Nüks eder mi?

29. Prostat kanserinde tedavi • Amaç: • Klinik önemli kanserin tanısını erken koymak • Gereksiz tedavilerden kaçınmak • Hastalığın durumunu belirlemek • Yaş, tedavi seçenekleri ve beklentisini değerlendirmek

30. Her hastada aynı tedavi mi? -HAYIR 1. Takip (Sıkı yada seyrek) 2. Radikal prostatektomi ameliyatı 3. Işın tedavisi ve/veya hormon ilaçları 4. Brakiterapi 5. Kriyoterapi, HIFU

31. Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz? • Düşük, orta, yüksek riskli hastalık • Partin tablosu • Kattan tablosu • D’Amico sınıflandırması • Kan testinin ikiye katlanma zamanı

32. Hastalığın seyrini nasıl belirliyoruz? Kattan Nomogramı

33. Kimler sadece takip edilir? • Hastalık çok erken yakalandı ise • Diğer tedaviler istenmiyorsa • Anestezi alamayan biriyse • İleri yaşlı bir hasta ise • Aktif izlem yada sadece takip • 6 aylık aralıklarla kan testi • 18 ayda bir biyopsi tekrarı

34. Radikal Prostatektomi Cerrahi yaklaşım • Genel anestezi • İnsizyon:10-12 cm • Üretra-mesane boynu tekrar birleştirilir Pelvik Kemik (Pubis) Mesane Rektum Prostat Üretra

35. Nasıl bir ameliyat? • Ameliyat süresi 2.5 saat • Prostat, seminal veziküller, lenf dokuları • Diren 2-3.gün, taburcu • Dikişler 7.gün ve sonda 2 hafta • Kegel egzersizi idrar tutmayı sağlar

36. Hastayı ne bekler? • Ameliyata bağlı yan etkiler • Ameliyat sırasında ve hemen sonrasında • Ciddi kanama, rektum yaralanması, derin ven trombozu, emboli • Geç dönemde • İdrar kaçırma (%5-20) • Sertleşme bozukluğu (%40-60) • İdrar kesesi çıkışında darlık (%5-15)

37. Ameliyat başarısı nedir? • Ameliyat sonrası hastalığa ait uzun yaşam • Çok sayıda hastada tam iyileşme • 10 yılda: %90-97.6 • 15 yılda: %82

38. Laparoskopikprostat ameliyatı

39. Robotik prostatektomi • Cerrah 3 boyutlu ekranlı konsoldan operasyon sahasındaki cerrahi aletleri kontrol eder • Robotik kollar parmak, el ve bilek hareketlerini yönetir • Kısa öğrenim eğrisi • Maliyet-Fayda?

40. Işın tedavisi

41. Prostat brakiterapisi Radyoaktif çekirdekler prostat içine yerleştirilir

42. Kriyoterapi

43. Ultrason tedavisi (HIFU)

44. Ameliyat sonrası takip • 1.ay ve 3. ay PSA testi • Sonrasında 6. ay ve yıllık kan testleri • Yıllık muayene • Eğer PSA yükselirse • PSA yükselme zamanı • Muayene • Sintigrafi

45. PSA yükselmeye başladı • Prostat dokusu kalmış olabilir • Uzak organlarda kanser • Prostat çukurunda kanser var • Hormon tedavisi • Işın tedavisi • Hormon + Işın tedavisi • Gene PSA takibi

46. Prostatı aşmış kanser • İlk teşhiste % 20’si (evre 3) • Bunlarda tümör yayılma eğiliminde • Lenf bezelerinde tümör ihtimali yüksek (%40) • Kemik yayılımı araştırılır • Ameliyat tek başına yetersiz (sadece 5’te birinde) • İlaç yada ışın tedavisi eklenir

47. Hangi durumlarda ameliyat uygun • Genel durumu iyi ve en az 10 yıllık yaşam süresi • Küçük hacimli tümör • Kemikler ve lenf bezeleri temiz hastalar

48. Hormon ilaçları • Yayılmış kanserde • Lupron, Zoladex • Androgen blokajı • Siproteron asetat • Flutamide • Bicalutumide • Tedavi zamanlaması? (erken/geç dönem) • Hangi tedavi? • Hangi ilaç (lar)? (sürekli/aralıklı tedavi)

49. Hormonal Tedavi • Orşiektomi (cerrahi kastrasyon) • Altın standart • Enjeksiyon tekrarına gerek yok • Ortalama etkinlik süresi 2-2.5 yıl • Hastaların %85 inde hastalık cevabı olumlu

50. Yayılmış prostat kanseri • Hormona dirençli Prostat Kanseri • Hormona başlangıçta tedavi çok iyi • Zamanla hormona dirençli • Ortalama yaşam • Kemoterapi • Lokal radyoterapi • Radyoizotoplar (Str-89)