AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ “ İnformatika, aqrar mühəndislik və energetika “ fakültəsi

1. AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ “ İnformatika, aqrar mühəndislik və energetika “ fakültəsi “Maşınların istismarı və yerüstü nəqliyyat vasitələri” kafedrası Hüseynov Saləddin Qəmbər oğlu, t.e.n., dos. Fənn “Təkərli maşınların hərəkət nəzəriyyəsi və hesabatı” Mövzu 5. TƏKƏRLI MAŞINLARIN HƏRƏKƏT DINAMIKASI Gəncə 2010

2. PLAN 1.Hərəkət dinamikası ƏDƏBİYYAT1. E.S. Mirzəyev “Avtomobil nəzəriyyəsi” Dərs vəsaiti. I hissə. Kirovabad 1982. AKTİ. 105 s.2. X. Quliyev., “Traktorlar və avtomobillər”. Bakı, Maarif nəşriyyatı, 1964. 319 s.3. А.М. Гуревич., Е.М. Сорокин. “Тракторы и автомовили”, Москва, “Колос”, 1989, 479 с.4. В.М. Котиков., А.В. Ерхов. “Тракторы и автомобили”, Москва, «Академия» 2008. 416 с.5. Е.В. Михайловский., К.Б. Серебряков., Е.Я. Тур. “Устройство автомобиля”. Москва. “Машиностроение”. 1987. 352 с. 6. Артаманов М.Д., В.А. Иларионов., М.М. Морин. “Основыконструирования и теории авто

3. HƏRƏKƏT DINAMIKASI Şəkil 5. Yoxuşda hərəkət-də olan avtomobilə təsir edən qüvvələr sxemi. Avtomobilin ağırlıq mərkəzi yüngül minik avtomobilləri üçün əksər hallarda təxminən mərkəzdə yerləşir və aşağıdakı kimi qəbul edilir Yük avtomobillərində və avtobuslarda ağırlıq mərkəzi arxa körpüyə yaxın yerləşir aşağıdakı kimi qəbul edilir:

4. Yük avtomobillərində və avtobuslarda ağırlıq mərkəzi arxa körpüyə yaxın yerləşir aşağıdakı kimi qəbul edilir: hg = 0,30(a+b) = 0,30L hw=0,35(a+b)=0,35L rT = 0,13(a+b) = 0,13L Buna avtomobilin dartı balans tənliyi və ya qüvvələrlə ifadə olunmuş hərəkət tənliyi deyilir .Avtomobil bərabər sürətlə yoxuşa hərəkət etdikdə: PT = Pf + Pi + Pw Avtomobil enişdə hərəkət etdikdə Gasinα, azalan hərəkətdə isə Pj istiqamətlərini dəyişərək mənfi olur. Onda: PT = Pf ± Pi ± Pj ± Pw

5. Avtomobilindifferensialhərəkəttənliyiaşağıdakıkimiolacaq:Avtomobilindifferensialhərəkəttənliyiaşağıdakıkimiolacaq: ; Arxaaparantəkərlərindayaqnöqtəsinənəzərənmomentlərtənliyiniyazaq: Buradaqabaqtəkərlərdəki normal reaksiyaqüvvəsiaşağıdakıkimiolacaqdır:

6. Buna yükün oxlar arasında dinamiki paylanması deyilir və bu dinamiki paylanma əmsalları ilə göstərilir. Həmin əmsal dinamiki yükün statiki yükə olan nisbətinə deyilir. Qabaq təkərlər üçün: Arxa təkərlər üçün: Hərəkət şəraitindən asılı olaraq dinamiki paylanma əmsallarının qiymətləri aşağıdakı hüdudlarda dəyişir: y1 = 0,6...1,4 : y2 = 1,4...0,6