CHƯƠNG TRÌNH MEKARN

1. CHƯƠNG TRÌNH MEKARN Hợp tác đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu hệ thống nông nghiệp bền vững dựa trên sản xuất gia súc vùng hạ lưu sông Cửu Long Ngô Văn Mận - Nguyễn văn Công TP Hồ Chí Minh , 28 tháng 1 năm 2010

2. TÓM LƯỢC • Khởi đầu năm 2001, tài trợ bởi Sida Thụy Điển • Bao gồm 15 truờng Đại học và viện Nghiên cứu ở Cambodia, Laos, Thailand và Việt Nam. • Điều phối bởi Trường Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh cùng sự hổ trợ từ trường Đại học Nông nghiệp Thụy Điên • Các họat động chính: - Đào tạo MSc & PhD và các khóa huấn luyện chuyên đề, - Tài trợ đề tài nghiên cứu hằng năm - Thúc đẩy các họat động liên kết mạng lưới • Phase 1: 2001 - 2003 • Phase 2: 2004 – 2007 • Phase 3: 2008 - 2011 • Các kết quả thực hiện dự án theo từng phase được đánh giá rất tốt bởi các nhóm đánh giá độc lập • Kiểm tóan tài chính hằng năm bởi nhóm kiểm tóan quốc tế cho thấy tài chính chương trình đã được quản lý đúng đắn.

3. 1. Khởi phát • Nhu cầu cho và nhận tiếp cận một cách tình cờ: 1988 Dr Bo Gohn-GS Xuan/ GS Long-GS Hanh . • 1990 -2003: 14 Năm hợp tác song phương Thụy Điển/ Việt nam: Dự án “Tăng cường sản xuất gia súc và chất đốt bằng cách sử dụng tốt hơn nguồn tài nguyên tại chỗ”, dự án “Hệ thống canh tác gia súc ở Việt Nam”. • 2001 – 2011: Hợp tác đa phương Thụy Điển-Việt Nam-Lào-Cambuchia-Thai Lan chương trình Mekarn vùng: chương trình hợp tác nghiên cứu hệ thống nông nghiệp bền vững dựa trên chăn nuôi vùng hạ lưu sông Mêkong

4. Nền tảng của chương trình • Mekarn phaùt trieån môû roäng chương trình vùng treân neàn taûng söï thaønh coâng cuûa chöông trình hôïp taùc nghieân cöùu song phöông VN-Thuïy Ñieån. • Muïc ñích cuûa chöông trình nhaèm ñaàu tö vaøo nghieân cöùu vaø huaán luyeän con ngöôøi treân cô sôû caùc ñieàu kieän taøi nguyeân, caùc trôû löïc, thaùch thöùc töông töï trong 4 nöôùc tham gia döï aùn. • Nâng cao năng lực con người thông qua đào tạo, nghiên cứu, hợp tác trao dổi là chiến lược xuyên suốt trong hơn 20 năm qua của chương trình SAREC Sida với VN và các nước trong vùng.

5. 2. Chieán löôïc đào tạo của chương trình Đào tạo tại chổ: • Chương trình tài trợ nghiên cứu hằng năm cho mạng lưới • Huấn luyện ngắn hạn chuyên đề 1-2 tuần cho các nhà nghiên cứu, các nhà kỷ thuật và nông dân hạt nhân • Hợp tác, trao dổi thông qua hội thảo hội nghị khoa học và mạng lưới chuyên đề, website chương trình Đào tạo nâng cao • Ñaøo taïo MSc laø moät phaàn chính yeáu hoïat ñoäng huaán luyeän vaø treân cô sôû naày vieäc choïn loïc, tuyeån duïng ñaøo taïo nghieân cöùu caáp cao hôn (PhD) ñöôïc thöïc hieän.

6. 3. Muïc tieâu chöông trình • Muïc tieâu daøi haïn: Phaùt trieån khaû naêng nghieân cöùu cuûa caùc cô quan hôïp taùc thoâng qua: Huaán luyeän MSc, PhD vaø caùc khoùa ngaén haïn • Nâng cao năng lực và chất lượng nghieân cöùu ôû traïm, traïi vaø treân ñieàu kieän noâng hoä • Muïc tieâu tröôùc maét: • Taêng cöôøng hôïp taùc trong nghieân cöùu, huaán luyeän vaø phoå bieán thoâng tin trong vuøng Haï löu soâng Mekong. • Trao ñoåi yù töôûng, kinh nghieäm vaø thoâng tin giöûa caùc cô quan, vieän, trường trong 4 nöôùc hôïp taùc. • Thuùc ñaåy vai troø haït nhaân cuûa gia suùc trong caùc heä thoáng canh taùc beàn vöõng.

7. Phương pháp giáo dục • Bắt đầu từ nhỏ đến lớn, từ đơn giản đế phức tạp • Học luôn đi đôi với hành • Nghiên cứu gắn liền thực tiển • Tự thân vận động- hướng dẩn hộ trợ • Huấn luyện cá nhân, nhóm, phương tiện truyền thông

8. Caùc thaønh quaû ñaït ñöôïc 2001 – 2009 1. Huaán luyeân MSc • Khoùa 1: 17 sinh vieân; khoùa 2: 16 sinh vieân; • Khoùa 3: 18 sinh vieân. Khóa 4: 10 sinh viên • Toång coäng có 51 sinh vieân(13 Cambodia, 13 Lào, 7 Thái Lan và 17 Việt Nam) ñaõ nhaän baèng MSc caáp bôùi trường Ñaïi hoïc Noâng nghieäp Thuïy Ñieån và 10 sinh viên đang chuẩn bị báo cáo. 2. Huaán luyeän PhD 11 sinh vieân PhD (8 Vieät Nam, 1 Laøo, 2 Cambodia) ñaõ nhaän baèng töø SLU, 14 sinh vieân PhD khaùc ñang thöïc hieän ñeà taøi. 22 sinh vieän tieán sæ VN ñaõ nhaän tieàn nghieân cöùu cho 1 phaàn ñeà taøi vaø ñaõ baùo caùo thaùnh coâng ôû VN, Nhaät, Hoøa Lan, Y, 2 Sv Cambuchia đang thực hiện chương trình đàào tạo tiến sỉ tiếng Anh tại trường Đại học nông lâm Huế

9. Caùc thaønh quaû ñaït ñöôïc 2001 – 2009 3. Caùc huaán luyeän chuyeân ñề 2-3 khoùa huaán luyeän chuyeân ñeà/ naêm, 1-2 tuaàn/ khoùa, 12-25 hoïc vieân/ khoùa vôùi caùc baùo caùo vieân laø caùc chuyeân gia noåi tieáng theá giôùi trong laûnh vöïc lieân quan 4. Ñeà taøi nghieân cöùu Ñaõ coù hơn 400 ñeà taøi nghieân cöùu, bao goàm caùc ñeà taøi trong ñaøo taïo master ñaõ ñöôïc caáp kinh phí trong thôøi gian 10 naêm qua: trung bình 40-60 ñeà taøi/ naêm, 1000 – 6000 USD/ ñeà taøi.

10. Caùc thaønh quaû ñaït ñöôïc 2001 – 2009 5. Hoäi nghò vaø hoäi thaûo • Hoäi nghò toång keát nghieân cöùu taøi trôï bôûi döï aùn ñöôïc toå chöùc moåi 2 naêm. Hoäi thaûo chuyeân ñeà toå chöùc treân naêm xen keû hoäi nghò. • 100-150 tham döï vieân/ hoäi nghò vaø 30-50 tham döï vieän/ hoäi thaûo cộng vôùi caùc khaùch môøi coù baùo caùo lieân quan töø caùc nöôùc ngoøai maïng löôùi. • 7 proceeding ñaõ ñöôïc in phaùt haønh vaø caû treân website chöông trình Mekarn: www.mekarn.org Tham gia hoäi nghò quoác teá: AAAP 2004, AHAT/BSAS 2005, the 5th Asian Buffalo Congress 2006, AAAP Hanoi 2008… vôùi caùc baùo caùo vieân tuyeån choïn trong thaønh phaàn caùc nhaø khoa hoïc treû trong maïng löôùi.

11. Caùc thaønh quaû ñaït ñöôïc 2001 – 2009 6. Ñaàu tö trang thieát bò thí nghieäm, heä thoáng thoâng tin maïng löôùi • Caùc thieát bò phaân tích thieát yeáu, duïng cuï thuûy tinh, hoùa chaát chuồng trại nghiên cứu ñaõ cung caáp cho caùc thí nghieäm Mekarn taïi caùc cô quan tham gia, ñaëc bieät öu tieân cho Laøo, Cambodia vaø caùc tröôøng Ñaïi hoïc môùi (An Giang) • Maùy vi tính, heä thoáng keát noái thoâng tin maïng, maùy chieáu LCD cho huaán luyeän, laøm vieäc vaø trao doåi thoâng tin maïng ñöôïc trang bò cho sinh viên và caùc cô quan hôïp taùc coøn quaù yeáu keùm taøi nguyeân ôû Laøo (NAFRI, Nabong, Champasak, Souphanouvong) Cambodia (Cel Agrid, RUA, Kampong Cham), Việt Nam

12. Caùc thaønh quaû ñaït ñöôïc 2001 – 2009 7. Tham gia xuaát baûn treân caùc taïp chí quoác teá Toång coäng coù 82 baøi baùo caùo trong maïng löôùi, trung bình 9-12 baøi moåi naêm ñaõ ñöôïc ñaêng taûi treân caùc taïp chí quoác teá chuyeân ngaønh: Journal of Tropical Animal Health and Production Journal of Animal Science Asian Australasian Journal of Animal Science Journal of Sustainable Agriculture. Electronic journal LRRD Livestock Research for Rural Development

13. Baøi hoïc kinh nghieäm Bài học về quaûn lyù kyûthuaät chöông trình: 1. Moät Hoäi ñoàng Quaûn trò döï aùn toát: YÙ thöùc, nhieät thaønh, daán thaân vaø traùch nhieäm - Coá vaán quoác teá CT: Dr Reg. Preston, Dr Peter Rowlingson - Ñieàu phoái quoác teá CT: Dr Brian Ogle - Ñieàu phoái vuøng CT: Dr Ngoâ Vaên Maän - Ñieàu phoái quoác gia CT: Dr Vuõ Chí Cöông (VN) Dr Chhum Phith Loan (Cambodia) Dr Van Thong (Laøo), Dr Metha Wanapat (Thaùi Lan). Trao doåi, thaûo luaän thöôøng xuyeân qua email, hoïp thöôøng kyø (3 laàn/naêm) chæ ñaïo hoïat ñoäng trên cô sôû ñoàng thuaän.

14. Baøi hoïc kinh nghieäm 2. Xaây döïng moät chöông trình hoïat ñoäng phuø hôïp ñònh höôùng cuûa cô quan taøi trôï (Sida) vaø ñieàu kieän vuøng: Trao ñoåi thöôøng xuyeân, đieàu chænh chöông trình hoïat ñoäng phuø hôïp • theo đuổi phương châm và chiến lược giáo dục: học - hành, nghiên cứu- thực tiển sẳn xuất, cải thiện từng bước, • Chọn lọc đội ngủ các nhà giáo: nổi tiếng , nhiệt tình, tâm huyết. • Chọn lọc học viên tốt, tổ chức và khuyến khích tự học • Kiểm sóat, quản lý mục tiêu chương trình thông qua duyệt xét đánh giá, chấp thuận tài trợ các đề cương nghiên cứu đăng ký của MSc, PhD và các nhà khoa học trong mạng lưới, của các chương trình thử nghiệm, ứng dụng trên diện rộng các kết quả nghiên cứu. Khuyến khích hổ trợ các ý tưởng nghiên cứu phù hợp chương trình, đặc biệt của các nhà khoa học trẻ qua trao đổi, tham gia xây dựng dự án nghiên cứu, phân tích đánh giá kết quả nghiên cứu của các cố vấn dự án

15. Baøi hoïc kinh nghieäm 7. Làm tốt công tác theo dỏi đánh giá quản lý dự án nghiên cứu: Thường kỳ kiểm tra, theo dỏi, đánh giá, trao đổi điều chỉnh các thí nghiệm tài trợ bởi nhóm điều phối và cố vấn Nhận báo cáo tiến độ/ 2lần 1năm các dự án master và PhD để theo dỏi, góp ý 8. Xaây döïng tốt hệ thống thông tin Trao đổi thường xuyên qua mạng hệ thống điều phối, cố vấn, các thành viên mạng lưới và cả với tổ chức tài trợ Luôn đáp ứng nhanh yêu cầu và nhắc nhở quản lý kịp thời qua mạng

16. Baøi hoïc kinh nghieäm Bài học về quaûn lý tài chính chöông trình: 1. Minh bạch trong chi thu Kế họach chi đề xuất từ cơ sở với sự góp ý của cố vấn, hội đồng quản trị đánh giá duyệt (hội đồng khoa học mời trong đánh giá đề cương nghiên cứu), tạm ứng, tất tóan theo thực chi Theo dỏi quản lý chi theo hệ thống kế tóan tài chính quốc gia, kiểm tóan quốc tế hằng năm với công ty kiểm tóan đề xuất bởi cơ quan tài trợ. 2. Xây dựng kế họach chi thu theo từng họat động chuyên môn trong kế họach: theo dỏi quản lý đánh giá thường xuyên theo hệ thống nội bộ, điều tiết bổ xung, thu hồi bảo đảm hoạt động đúng hướng kỷ thuật dự án

17. Baøi hoïc kinh nghieäm Những tồn tại rút kinh nghiệm: • các trở ngại: sự đa dạng văn hóa , sắc tộc của học viên, sự bất đồng đều về hòan cảnh giáo dục trình độc của học viên • Hiệu quả mở rộng kết quả nghiên cứu trong sản xuất còn nhiều hạn chế: Thiếu dự trù kinh phí, hòan cảnh kinh tế xả hội có mức khác biệt hạn chế hiệu quả các giải pháp chung cho vùng. • Các thế hệ đào tạo mới thiếu cơ sơ hạ tầng nghiên cứu (nước nghèo) cho sự phát triển nghiên cứu bậc cao đáp ứng thách thức nghiên cứu trong xã hội hiện đại • Hê thống cung ứng tài chính cho tòan hệ thống chậm trong 1 vài thời điểm không đáp ứng kịp nhu cầu nghiên cứu do phải theo đúng qui chế quản lý tài chính trong nước và nước ngòai. • Không bắt kịp, thích ứng qui định quản lý kiểm tóan tài chính quốc tế: quản lý tài khỏan riêng cho từng cơ quan thụ hưởng.

18. KẾT LUẬN • Trong hai giai đọan thực hiện vừa qua chương trình Mekarn đã có những kết quả rất tốt: các kế họach họach định đã được thực hiện, hầu hết kết quả nghiên cứu tài trợ đã có báo cáo, in trong proceeding, luận án, tạp chí quốc tế , dược đánh giá cao và 1 số phần thưởng quốc tế đã được trao tặng. • Chìa khóa thành công của chương trình dựa trên tinh thần làm việc đồng đội trong ban điều phối, trong hội đồng quản lý, trong các cơ quan tham gia và trong tinh thần của từng thành viên mạng lưới. Các điều phối quốc tế, điều phối vùng và các cố vấn đã đầu tư tòan thời gian và tâm trí đóng góp cho dư án. Sự hợp tác tích cực của 4 điều phối quốc gia, sự ủng hộ mạnh mẻ của Sida SAREC, chính phủ cửa nước điều phối :Việt Nam và từ Ban Giám Hiệu trường tổ chức điều phối : Trường Đại Học Nông Lâm. Và sau hết là sự hăng hái, nhiệt tình thiết tha tham gia nghiên cứu, thực hiện thí nghiệm của các nhà khoa học trẻ của các cơ quan thành viên, là tương lai của dự án của vùng, là chìa khóa thành công của chương trình.

19. Lời cảm tạ • Nhân cơ hội báo cáo nầy chúng tôi xin chân thành cảm ơn Nhân dân Thụy Điển, Tổ chức Sida SAREC đã nhiệt tình giúp đở tài trợ cho chương trình nầy đưa đến những kết quả quí giá • Đặc biệt cảm ơn Prof. Dr. Brian Ogle, Dr Reg Preston, Prof. Dr Inger Ledin, các Giáo sư trường Đại học Nông Nghiệp Thụy Điển, Bà Renee Ankarfjard, Prof. Dr Võ Tòng Xuân, Prof. Dr Lê Viết Ly, Dr Vũ Chí Cương, Dr Lê Đức Ngoan, Dr Trịnh Trường Giang, Dr Đổ Văn Xê, Prof. Dr Metha Wanapat, Dr Choke Mikled, Dr Bounthong Bouahom, Dr Chhum Phith Loan, Dr Khieu Borin, đã hổ trợ và tham gia đóng góp quí báu về tinh thần và vật chất cho sự thành công của dự án. • Vô cùng cảm ơn phòng Hợp tác Quốc tế và các phòng, ban trường Đại học Nông Lâm đã chung sức thực hiện thành công họat động điều phối chương trình