Co to jest ryzyko?

1. Co to jest ryzyko? • Działanie, które może przynieść niepowodzenie, stratę; przedsięwzięcie, którego wynik jest niepewny, nieznany • Możliwość wystąpienia odchylenia faktycznego wyniku od planowanego • Możliwość poniesienia straty lub osiągnięcia korzyści mniejszych lub zaplanowane • Niebezpieczeństwo niezrealizowania celu założonego przy podejmowaniu określonej decyzji • Synonim/konkretyzacja niepewności • Niepewność, jakiej doświadczają decydenci, gdy nie są w stanie przewidzieć konsekwencji swoich decyzji

2. Skąd się bierze ryzyko? • Sytuacje deterministyczne • Sytuacje ryzykowne • Sytuacje niepewne

3. Ryzyko w ujęciu ilościowym • Dwa niezależne wymiary ryzyka: • Szacowanie szans (prawdopodobieństw) • Szacowanie wielkości konsekwencji • Dotyczy to wielu sytuacji rzeczywistych o wyraźnych charakterystykach liczbowych • Trudności w traktowaniu wymiarów ilościowych ryzyka jako niezależnych • Oceny ryzyka w ujęciu ilościowym

4. Ryzyko w sensie jakościowym • Ryzyko to globalny stan umysłu, który zespala wiele obiektywnych i subiektywnych (poznawczych, emocjonalnych i motywacyjnych) aspektów procesu podejmowania decyzji • Przy ocenie ryzyka nie bez znaczenia są nie tylko cechy sytuacji, ale także cechy osób

5. Ryzyko jako zmienna fenomenologiczna • Uniwersalność ocen ryzyka • Ludzie potrafią ocenić ryzyko nawet jeśli nie poda im się instrukcji • Oceny ryzyka są stałe w czasie • Podobieństwo ocen ryzyka dokonywanych przez różnych ludzi • Oceny ryzyka mają dobrze określone cechy formalne • Wymiary jakościowe ryzyka – badania w nurcie psychometrycznym

6. Wymiary jakościowe ryzyka wg badań Slovica • Wiedza – niewiedza • Wpływ – brak wpływu • Dobrowolność – przymus • Typowość – nowość • Abstrakcyjność – konkretność • Odroczenie – natychmiastowość • Chroniczność – gwałtowność • Lokalność – globalność • Odwracalność – nieodwracalność • Przyjemność - lęk

7. Bardziej podstawowe czynniki wpływające na oceny ryzykowności • Ryzyko budzące lęk – powaga konsekwencji, lęk, katastrofalność, dobrowolność, kontrolowalność • Nieznane ryzyko – nowość, wiedza, odroczenie konsekwencji w czasie • Poziom narażenia na ryzyko – liczba osób potencjalnie narażona na dany rodzaj zagrożenia • Taka struktura ma charakter uniwersalny – ujawnia się bez względu na rodzaj ocenianej aktywności i osoby dokonujące oceny

8. Wybierz jedną z opcji, która bardziej Ci odpowiada • Otrzymanie z całkowitą pewnością (tzn. prawdopodobieństwem równym 100%) kwoty równej 2400zł • Otrzymanie z prawdopodobieństwem 25% kwoty równej 10 000zł lub z prawdopodobieństwem 75% nieotrzymanie niczego

9. Wybierz jedną z opcji, która bardziej Ci odpowiada • Stracenie z całkowitą pewnością (tzn. prawdopodobieństwem równym 100%) kwoty równej 7500zł • Otrzymanie z prawdopodobieństwem 75% kwoty równej 10 000zł lub z prawdopodobieństwem 25% nieotrzymanie niczego

10. Wyobraź sobie że jesteś doradcą finansowym.... .... Twój klient zainwestował 60 000zł w portfel akcji, i wkrótce potem nastąpił krach na giełdzie. Masz do wyboru dwie strategie, i jedną z nich możesz mu zaproponować • Gdy wybierzesz strategię A, twój klient na pewno zachowa 20 000zł • Gdy wybierzesz strategię B, jest prawdopodobieństwo równe 1/3, że twój klient uratuje całą kwotę, to znaczy 60 000 zł, oraz prawdopodobieństwo równe 2/3, że nie uratuje niczego

11. Wyobraź sobie że jesteś doradcą finansowym.... .... Twój klient zainwestował 60 000zł w portfel akcji, i wkrótce potem nastąpił krach na giełdzie. Masz do wyboru dwie strategie, i jedną z nich możesz mu zaproponować • Gdy wybierzesz strategię A, twój klient na pewno straci 40 000zł • Gdy wybierzesz strategię B, jest prawdopodobieństwo równe 1/3, że twój klient nic nie straci zł, oraz prawdopodobieństwo równe 2/3, że straci wszystko, czyli całą kwotę 60 000zł

12. Teoria perspektywy • Stworzona przez Daniela Kahnemana i Amosa Tversky’ego i Daniela Kahnemana (1979) • Opisuje efekt niestałości preferencji człowieka dokonującego wyborów dotyczących zysków i strat • Składa się z dwóch części • Część dotycząca użyteczności • Część dotycząca prawdopodobieństw

13. Teoria perspektywy w zakresie użyteczności (1)

14. Teoria perspektywy w zakresie użyteczności (2) • Preferencje finansowe są wrażliwe na kontekst – unikamy ryzyka w warunkach zysków i preferujemy ryzyko w warunkach strat • Przejawiamy silną awersję do ponoszenia strat • Szacujemy nasze wyniki finansowe względem punktu odniesienia, który może zmieniać się p pewnym czasie, co powoduje, że zyski i straty sa względne

15. Teoria perspektywy w zakresie prawdopodobieństw (1) • A: 1:1000 szansa na wygranie $5000 • B: pewna wygrana w wysokości $5 • A: 1:1000 szansa na stratę $5000 • B: pewna strata $5

16. Teoria perspektywy w zakresie prawdopodobieństw (2)

17. Teoria perspektywy w zakresie prawdopodobieństw (3)

18. Indywidualne uwarunkowania skłonności do podejmowania ryzyka • Motywacja osiągnięć • Umiejscowienie kontroli • Temperament (poziom potrzeby pobudzenia) • Styl myślenia pojęciowego • Zmienne demograficzne – płeć, wiek, uwarunkowania kulturowe, socjoekonomiczne • Ryzyko instrumentalne i stymulujące