FELSEFİ TERİMLER

1. FELSEFİ TERİMLER • AHLAK:Hem belli bir davranış biçimi hem de kendimiz ve başkalarının eylemleri hakkında verilen yargılardır • AHLAKDIŞILIK(AMORALİZM):Ahlakla ilgilenmemek,ahlaka aykırı olmamakla beraber ahlaki düsturları hayat kaideleri olarak benimsememektir. • AHLAKDIŞICILIK(İMMORALİZM): Töre tanımazcılık,ahlak dışı olma,gayrı ahlakiye-NİETZCHE felsefesi • AHLAK FELSEFESİ(ETHİK):Ahlaki olanın özünü ve temellerini araştıran bilim • AKILCILIK(RASYONALİZM):Aklın varlığını,yahut aklın önceliğini ve üstünlüğünü,yani bilginin kaynağı olarak insan zihnini kabul ve müdafaa eden akımdır Abdurrahman ALTINDAĞ

2. ANA UNSUR(ARKHE):Değişmenin temelindeki değişmeyen töz,hayat ilkesi,ilk madde,öz vs • ANARŞİZM(KARGAŞACILIK):Başta devlet olmak üzere bütün siyasi ve ahlaki kurumları ortadan kaldıran öğreti • ANİMİZM:Canlıcılık • ATEİZM:Tanrının varlığını kabul etmeyen öğreti • AŞKIN(TRANSANDANTAL):Bir şeyin üstünde,ötesinde,görünenin dışında olma.İçkinliğin zıttı. • BELİRLENİMCİLİK(DETERMİNİZM)Zorunsuzluk ve hür iradeyi kabul etmeyip,fizik,ruhi ve ahlaki bütün olayları birtakım zaruri sebepler zincirinin zaruretle tayin ettiğini iddia eden teori. Abdurrahman ALTINDAĞ

3. BELİRLENEMEZCİLİK(İNDETERMİNİZM): Belirlenimciliğin zıttı.Hiçbir şeyin sebepsiz olamayacağını kabul eder. • BENCİLLİK(EGOİZM):Kendine düşkünlük,kendi çıkarını daima öne alma,kendini beğenme • BİLGİ:İnsan ile nesne arasındaki ilişki sonucu ortaya çıkan sonuç • BİLGİ FELSEFESİ(EPİSTEMOLOJİ):İnsan bilgisinin temel yapısını,özelliklerini,kaynağını ve sınırlarını inceleyen felsefe disiplinidir Abdurrahman ALTINDAĞ

4. BİLİNMEZCİLİK(AGNOSTİSİZM):Sonsuz,ilk sebepler,cevher,eşya,olayların son gayesi gibi metafizik hakikatleri insan zihninin asla bilemeyeceğini ileri süren ve böylece metafiziğe bilinmez diyen sistemlerin adıdır. • BİR TANRICILIK(MONOTEİZM):Bir tek tanrının olduğunu öne süren öğreti-vahdaniyet • COGİTO:’’Düşünüyorum o halde varım’’ • ÇOKÇULUK(PLURALİZM):Varlıkların,olaylarıngerçekliğin,hakikatın açıklamasında birden fazla ilkenin bulunduğunu ileri süren öğreti-monizmin zıttı • ÇÖZÜMLEYİCİ YÖNTEM(ANALİTİK METOD): • Bir bütünlüğü iyi anlamak için onu unsurlarına ve parçalarına ayırarak inceleme Abdurrahman ALTINDAĞ

5. DEDÜKSİYON(TÜMDENGELİM):Genelden özele,tümelden tikele,külliden cüziye,bütünden parçaya doğru yapılan akıl yürütme veya çıkarım • DEİZM(İLAHÇILIK):Tanrının varlığını kabul etmekle birlikte tanrının evreni yarattıktan sonra kendi yasasına göre işlemek üzere tek başına bıraktığını söyleyen öğretidir. • DİN FELSEFESİ:Dinin temel iddiaları hakkında akli,tarafsız,kapsamlı,tutarlı ve eleştirici bir tarzda düşünmek. • DİYALEKTİK:Genel olarak değişimi simgeler.Akıl,mantık olarak da kullanılır. • DOGMATİZM:İlkeleri ve öğretileri sorgulamadan kabul etme.Eleştirinin olmama durumu Abdurrahman ALTINDAĞ

6. DOĞRULUK:Bir düşüncenin düşünceye konu olan nesnesi ile örtüşmesidir,ona uygunluğunu ifade eder. • DUYUMCULUK(SENSUALİZM):Her türlü bilginin kaynağı olarak duyuları gösteren öğretidir • DUALİZM(İKİCİLİK):Temelinde,birbirine indirgenemeyen iki prensibin veya cevherin mevcudiyetine inanç bulunan her sisteme denir. • EGEMENLİK:Devletin belli sınırlar içinde,belli bir toplumda serbestçe iktidar gücünü kullanabilmesidir.Yani dış ve iç baskılardan kurtularak kendini yönetebilmesidir. Abdurrahman ALTINDAĞ

7. EGZİSTANSİYALİZM(VAROLUÇULUK):Sartre tarafından ortaya atılan görüşe göre insanın kendisini gerçekleştirmesi için önce var olması gerektiğini öne süren akımdır. • ELEŞTİRİCİLİK(KRİTİSİZM):Septisizm(şüphecilik) ve dogmatizm karışımı bir sistem olan bu felsefe Kant’ın felsefesi olarak anılır. • EMPRİZM(DENEYCİLİK):Bilginin kaynağı olarak insan yaşantısı ve duyumları gören öğreti. • ENTÜİSYONİZM(SEZGİCİLİK):Bilginin kaynağı probleminde insanın aracısız bir şekilde kavrayış durumu olan sezgiyi görür. • EREKÇİLİK:Gayecilik,amaççılık Abdurrahman ALTINDAĞ

8. FAYDACILIK:Utilitarizm olarak anılır.Yarar gerektiren,fayda gerektiren eylem ahlakidir.Onun bilgisi de doğrudur.sonuç önemlidir. • FENOMEN:Görünüm • FİZİKÖTESİ(METAFİZİK):Felsefenin tecrübeden hareket ederek reelin akli izahını araştıran felsefe bölümü;metafizik bu manada tecrübeden hareket etmekle beraber,onu aşar ve deneyüstü birtakım neticelere ulaşır. • GERÇEKLİK(REALİTE):Bizden bağımsız var olan her şeydir. • GÖRELİLİK(RELATİVİTE):Kişiden kişiye,yerden yere,durumdan duruma değişme durumu.Başka şeye göre olma. Abdurrahman ALTINDAĞ

9. NİHİLİZM:Hiççilik demektir.Hiçbir şeyin olamayacağı ve bilinemeyeceğini savunan öğretidir. • İÇKİN(İMMANENT):Yalnız bilinçte ve şuur muhtevası olarak var olan her şey.Evrenin içinde olan.Zıttı – aşkın • İDEA:Her türlü zihni temsil şekli,Subjektiflik taşıyan görüş,Soyut olan • İDEALİZM(ÜLKÜCÜLÜK):Varlığın zihinde anlam kazandığını savunan akım.Düşünsel olan.Düşünce ile temellendirme. • KAOS:Karmaşa Abdurrahman ALTINDAĞ

10. KUŞKUCULUK(SEPTİSİZM):İnsanın kesin olarak bilgi sahibi olabileceğini öne süren dogmatizme zıt bir okul olarak ortaya çıkıp,hiçbir bilginin kesin olamayacağını aklın sürekli tereddüt içinde olacağını savunan akım MATERYALİZM(MADDECİLİK):Evrendeki her şeyin –insan aklı da dahil-madde olduğunu savunan akım MEŞRUİYET:Yasaya uygunluk anlamına gelir NEDENSELLİK:Nedenin etki ile,sebebin sonuç ile olan zorunlu ilişkisi NESNEL(OBJEKTİF):Nesne ile uyum sağlayan,nesneye uygun olan.Ferdin kendi şahsi görüşünün etkisinde olmayan-tarafsız Abdurrahman ALTINDAĞ

11. OLGU:Gerçek olan,düşünceden bağımsız olan • ONTOLOJİ(VARLIK BİLİM):Felsefenin varlıkla uğraşan kısmı.Mutlakın araştırılması olarak ontoloji idealizme zıttır.Çünkü düşünceden müstakil bir varlık ve varoluş kabul eder. • ÖDEV:Ahlaki ve kanuni yönden yapmakla yükümlü olunan şey. • ÖNSEL(APRİORİ):Önsel olan.Tecrübeden önce gelen,akli şey,evveli.Düşüncede bulunan,deneyden gelmeyen • ÖZNELCİLİK(SUBJEKTİFLİK):Ferdin merkeze alınması.Bireysel olan.Bireye ait olan fikir.Fikrin işe karışması • PANTEİZM:Evren ve tanrıyı bir ve aynı gören anlayış.Evren=Tanrı Abdurrahman ALTINDAĞ

12. POZİTİVİZM(OLGUCULUK):Deneyle,olguyla ıspatlanamayan hiçbir şeyin varlığını kabul etmeyen öğreti.Metafizik ve matematiği reddeder. • PRAGMATİZM:Başarıcılık.Ölçüt olarak sonuç veya eylemin yararını gören öğreti. • SANI(DOXA):Yunancada ‘’kanaat,zan,aldatıcı görünüş,hüküm’’anlamlarına gelir • SİVİL TOPLUM:Toplumun siyasi otoritenin baskısından kurtulmasını ifade eder. • TABULA RASA:Boş kağıt,yazı yazılacak tahta • TEOLOJİ:Tanrı bilim-ilahiyat Abdurrahman ALTINDAĞ

13. TEİZM(TANRICILIK):Şahsi,zati ve alemin sebebi olan ve alemden ayrı olan bir Allah’ın varlığına inanan öğreti • TEKÇİLİK(MONİZM):Eşyanın özü itibarıyla tek ilkeye indirgenmesi. • TİN:Ruh • US:Akıl • TÖZ:Cevher • YARGISIZLIK(EPOKHE):Hüküm vermekten kaçınma • ZİHİN(İNTELLEKT):Anlama ve bilgi edinme,düşünme gücü Abdurrahman ALTINDAĞ