ÜRƏYİN İŞEMİK XƏSTƏLİYİNƏ ÜMUMİ BAXIŞ

1. ÜRƏYİN İŞEMİK XƏSTƏLİYİNƏ ÜMUMİ BAXIŞ t.e.n Dr. Rəşad Mahmudov Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanası Ürək-Damar Xəstəlikləri Mərkəzinin rəhbəri

2. Ürəyin İşemik Xəstəliyi ? Koronar arteriyalarda olan daralmalar miokardın qan təchizatını azaldaraq İnfarkt, Aritmiya və Ürək çatışmazlığına səbəb olur.

3. Bütün səbəbli ölümlər !!! Kardiovaskulyar xəstəliklər Bədxassəli şişlər Travma Respirator infeksiya XAAX and asma HIV/AIDS Perinatal vəziyyət Həzm sistemi Diareya Vərəm Uşaq xəstəlikləri Malyariya Diabet ÖLÜM(milyon) World Health Organization. The World Health Report 2003: Shaping the Future. 2003

4. Ürəyin İşemik Xəstəliyindən Ölüm !!! Hər 4.6 ölümdən birinin səbəbi • Hər gün 2500 insan • Hər 35 saniyədə 1 insan AHA Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Circulation. 2006;1-69

5. SƏBƏB NƏDİR ?

6. ATEROSKLEROZ • Ateroskleroz xolesterinin damar divarına çökməsi nəticəsində yaranır. Zamanla bu proses sürətlənərək damar mənfəzinin ciddi daralmalarına və tam tutulmasına aparıb çıxarır. video 2

7. Ürəyin İşemik Xəstəliyinin risk faktorları Dəyişməyən • Yaş • Cins • İrq • İrsiyyət • Lp(a) seviyyəsi • Hemostatikfaktorlar • Ailəvi dislipidemiya Dəyişən • Siqaret • Dislipidemiya • Glükozaintoleransı • Hipertoniya • Diyeta • Alkoqol • Hipodinamiya

8. Risk Faktorlarının yayılması 4 Risk Faktoru (< 1 %) (N = 87,869) Risk Faktorları Sigaret AT Dislipidemiya Diabet 3 Risk Faktoru Risk Faktoru yox 8.9 % 19.4 % 27.8 % 2 Risk Faktoru 62.4 % 43.0 % 1Risk Faktoru Khot U et al, JAMA 2003;290:898-904

9. Ürəyin işemik xəstəliyinin təsnifatı 1.Qəfləti ürək ölümü 2.Stenokardiya -Stabil stenokardiya (I-IV funksional sinif) -Qeyri stabil stenokardiya • İlk dəfə yaranan stenokardiya • Proqressivləşən stenokardiya • Erkən infarkt və əməliiyat sonrası stenokardiya • Spontan stenokardiya 3. Ağrısız işemiya 4.Mikrovaskular stenokardiya (X sindrom) 5.Miokard İnfarktı • Q dişli İnfarkt • Q dişsiz İnfarkt 6.Postinfarkt kardioskleroz 7.Ürək çatışmazlığı 8.Aritmiya

10. Kəskin Koronar Sindrom Kəskin koronar sindrom nədir ? Kimlər risk altındadır ? Diaqnostika ? Müalicə taktikası ?

11. Kəskin koronar sindrom nədir ? • Kəskin koronar sindrom bir və ya daha çox koronar arteriyada olan plakların yırtılması zamanı yaranır. • Amerikada hər il 1000000 (milyon) insan miokard infarktı diaqnozu ilə xəstəxanaya daxil olur. Bunların da yarısı ölümcül olur. • Ölümlərin çox hissəsi ST elevə miokard infarktlarında olur (STEMI). • > 900,000 xəstə PTCA olunur

12. Kimlər risk altındadır ? • Anamnezdə ÜİX, AH, Diabet olanlar. • Ciddi qan itirmə cərrahi əməliyyat və travma. • Dializdə olan və AV fistulası olan xəstələr (↑ oksigen tələbatı) • O2 saturasionunda azalma (xüsusilə KOAH) • Qızdırma, hipertireodizm, taxiaritmiyalar, uzunmüddətli hipotenziya,dərmanlar ( xüsusilə kokain).

13. 6 aylıq ölüm 25 N = 21,761; 1985-1992 Diaqnoz və xəstəxanaya müraciət 20 15 Ölüm / 100 pts / ay Kəskin MIQeyri stabil stenokardiyaStabil stenokardiya 10 5 0 0 1 2 3 4 5 6 Xəstəxanaya qəbuldan 1 ay sonra Duke Cardiovascular Database

14. Aşağıdakılardan ən az ikisi İşemiya simptomları Diaqnostik EKQ dəyişikliyi Plazmada kardial markerlərin artması Kəskin miokard infarktı, STEMI/ NSTEMI Diaqnozu

15. Hamm Lancet 358:1533,2001 Alqoritma Qəbulda Kəskin koronar sindrom İlkin diaqnoz Davies MJ Heart 83:361, 2000 ST Elevasiyasız ST Elevasiyalı EKQ NSTEMI Biokimyəvi Marker Miokard infarktı Qeyri stabil stenokardiya NQMI QdMI Son diaqnoz

16. HƏSSAS PLAK

17. Qeyri stabil stenokardiya STEMI NSTEMI • Damar tamamən tutulmamış • Qeyri spesifik EKQ dəyişikliyi • Normal kardial fermentlər • Tromb yükü yüngül və orta dərəcədə miokard nekrozuna səbəb olacaq qədərdir. • ST depresiya+/- • T dişinin inversiyası • (EKQ) • Artan kardial • fermentlər • Tam trombotik • tutulan koronar • arteriya • ST elevasiya • və ya LBBB • Artan kardial • fermentlər • Daha ciddi • simptomlar

18. STEMI klinikası • Ani başlayan halsızlıq,mədə bulantısı,tərləmə • Döş qəfəsindəağrı. • Huşun itirilməsinə səbəb ola biləcək aritmiyalar. • Ani başlayan ağciyər ödemi • Ani ölüm (%40)

19. STEMI –də ağrının xüsusiyyətləri • Substernal bölgədə • Basıcı, Sıxıcı,ağırlıq hissi • 30 dəqiqədən uzun olur • Çənə, çiyin, hər iki qol ya da epigastrik bölgəyə yayılır • İstirahat ya da nitratla keçmir • İstirahatda ya da yuxuda ağrı başlayabilir

20. Ağrının lokalizasiya yerləri

21. ST Depresiya və ya T dişinin Dinamikdəyişikliyi

22. ST-Seqment Elevasiyalı MI

23. Hiss dəstəsi ayaqcığının yeni yaranan blokadası (LBBB)

24. Troponin ( T, I) Daha çox spesifik və daha çox həssas 4-8 saat sonra qalxmağa başlayır 10-14 günə qədər qanda yüksək qalır Proqnostik əhəmiyyəti də vardır Troponin T Aorta,böyrək poly/dermatomiozit və.s. Qalxa bilər CK-MB izoferment 4-6 saat sonra qalxmağa başlayır və 24 saatda pik səviyyəyə çatır 36-48 saata qədər qanda yüksək səviyyədə qalır Qayıdan işemiyalarda diaqnostik əhəmiyyəti Troponinə görə yüksəkdir Artması Ölüm ilə pozitiv korrelyasiya vardır Travma əzələ xəstəliklərində və.s. Yalançı pozitiv ola bilər Kardial Markerlər

25. % % % % 42 gün içində olan ölümlər % % 831 174 148 134 50 67  Troponinin diaqnostik əhəmiyyəti

26. Kəskin koronar sindrom ? 10 dəq Biomarkerlər 12 aparmalı EKQ Non Kardiak diaqnoz Xronik stabil stenokardiya AKS ola bilər AKS mütləqdir ASA AntithrombinBeta Bloker Başqa səbəb axtar Medikal müşahidə KKS Protokolu

27. ST elevasiyasız Kəskin koronar sindrom • Fizik müayinə • ÜİX olasılığını değerlendirmək (yaş.risk faktor, anamnez) • EKQ İlk qarşılaşma • Biokimya • EXO • Risk değerlendirmə • Qanama riskinin değerlendirilməli Diaqnoz/risk değerləndirmə İNVAZİV strategiya Planlı ( >72 saat) Erkən (<72saat) Təcili • Troponin seviyyesində artma • Dinamik ST və T deyişikliyi • İnfarktdan sonra erkən ağrı • 6 ay içində PTCA • Daha öncə BYPASS • Orta –yüksək GRACE skoru • LV disfunksion • Qalıcı ağrı və ST deyişiklikləri • LV disfunksiyası • Ciddi aritmiyalar • Ağrıda yeniləmə olmaması • LV disfunksion olmaması • Yeni EKQ deyişikliyi yox • Troponində artma yox

28. ST elevasiyalı Kəskin koronar sindrom > 12saat <2saatiçində PTCA mümkünmü Hə yox Primer PTCA Qurtaran PTCA Simptomlara görə reperfuzion qərarı Yox Fibrinolizis Fibrinolizis effektli ? Hə 3-24 saat sonra angioqrafiya Ehtiyac varsa PTCA

29. Trombolitik müalicəyə mütləq əks göstərişlər • Anamnezdə hemorragik insult • Son 6 ay içərisindəişemik insult • Mərkəzisinir sistemi zədələnmələri və ya şişləri • Aktiv daxili qanama • Aortanın disseksiyası • Yaxın zamanda böyük cərrahiyə vəya travma • Bilinən qanama diatezləri

30. Kəskin Koronar Sindromlarda Təcili müalicə • ABCDE : • Morfi • Oksigen • Nitrogliserin • Aspirin ve  bloker

31. Səbriniz üçün Təşəkkürlər