Bezuinigen en gemeenteschuld

1. Bezuinigen en gemeenteschuld Jan van der Lei, 19 september 2012

2. Europese politiek Boterberg ↓Melkquota Schuldenberg ↓ Schuldquota

3. Nadere Europese afspraken • Boete bij tekort > 3% en schuld > 60% bbp als • niet wordt meegewerkt aan verbeterpad. • Begroting geschoond voor conjunctuur op • termijn structureel in evenwicht (0% ± 0,5%). • Minimaal 0,5% tekortverbetering per jaar bij • toegroeien naar begroting in evenwicht en • terugdringen 1/20 deel van te hoge emu-schuld. • Verplichte regels beheersing emu-saldo en emu- • -schuld in wet HOf. Ook voor lokale overheden!

4. Nederland (nog steeds) in recessie

5. Emu-tekort veel hoger dan geraamd Schuld loopt door voortdurende grote emu-tekorten te hoog op.

6. Stoppen groei schuld door aanvullende bezuinigingen

7. Kijk verder dan de begroting. Let op de gemeenteschuld!

8. Gemeenten in buitenland kijken net als landen naar hun schuld.

9. Het ministerie van Financiën en Europa volgen de Nederlandse gemeenteschuld • Ieder kwartaal leveren gemeenten met IV-3 info over schulden aan Rijk • De miljoenennota spreekt alleen over bijdrage van gemeenten aan het Emu saldo en het Emu tekort • Europa kijkt via IV-3 ook alleen naar bijdrage gemeenten aan Emu-saldo en Emu-tekort

10. Gemeente = Consumptiehuishouding Schulden veroorzaken rente en aflossingen.

11. Hoezo eigen vermogen? Het draait om de schuld! Bovendien is de schuld een betrouwbare maatstaf.

12. Gemeenteschuld heeft een nuttige functie, maar… • Kosten voorzieningen die meer jaren mee gaan (riolering) • worden met schuldfinanciering verhaald op gebruikers. • Gebruikersrechten gebruikt voor aflossing en rente van • leningen. Afschrijvingen weerspiegelen aflossingen. • Rentekosten zijn extra kosten en investeringen (met • geleend geld) veroorzaken afschrijvingen. • Bij taken betaalt uit gemeentefonds betekent minder • rente en afschrijvingen meer geld voor andere uitgaven. • Hoge rentekosten en afschrijvingen verdrukken • andere uitgaven.

13. Hebben de gezamenlijke gemeenten een schuldprobleem ? Gemeenteschuld als aandeel bruto binnenlands product ongeschikt. Bruto schuld bedraagt 80% van de inkomsten

14. Vergelijking schuldquotes Brussels schuldplafond van 60% bbp vertaalt naar schuld als aandeel van inkomsten bedraagt ± 130%

15. Netto-schuld als aandeel van inkomsten op 1 januari 2011 Schuldposities individuele gemeenten lopen ver uiteen

16. Welke ratio’s voor beoordelen gemeenteschuld? • Netto schuld (per inwoner) -Voor kijken naar ontwikkeling gemeenteschuld in de tijd (schuldevolutie). • Debt-ratio (= 1 – solvabiliteitsratio) -Vertekent door wel of niet activeren investeringen met maatschappelijk nut en is ook afhankelijk van structurele kenmerken. • Netto schuld als aandeel van de inkomsten -Geeft indicatie van rentedruk. Relatieve grootheid en levert daarom goed vergelijkingsmateriaal.

17. Netto schuld (en Debtratio)

18. Wanneer is de schuld te hoog? • Netto schuld : exploitatie > 130% • (en debtratio > 75 %) • Voorzichtigheid geboden bij: • netto schuld : exploitatie > 90% • Voor oordeel ook kijken naar: • Uitstaande leningen derden & voorraad bouwgrond • Onbenutte belastingcapaciteit (noemereffect) • Ontwikkeling totale inkomsten (noemereffect) • Risico’s uitgavensfeer

19. Schuldquote èn solvabiliteitratio Nederlandse gemeenten Het kengetal solvabiliteit ratio is spiegelbeeld van debtratio.

20. Schuld, doorgeleend geld en voorraad bouwgrond Rente wordt doorberekend bij verstrekte leningen en voorraden bouwgrond. Maar op voorraden (grond) en doorgeleend geld loopt gemeente risico.

21. Hoe kom ik van hoge schulden af? • 1. Verlaag niveau investeringen beneden het niveau • van de afschrijvingen • 2. Verkoop overbodig gemeentebezit • 3. Bouw voorraden bouwgrond af • 4. Creëer positief resultaat voor bestemming • reserves door verlaging van de kosten • 5. Verhoog belastingen en kostendekkendheid • tarieven • 6. Herindeling met rijkere gemeenten

22. En schuld verdampt • Evenwichtschuldquote is gelijk aan: • Groei schuld / inkomsten • Groei inkomsten / inkomsten • Inflatie en groei reële inkomsten laten • (op termijn) de schuldquote dalen. • Bij groei inkomsten blijft schuldquote ondanks • een lichte groei van de schuld gelijk. • Schuldfinanciering vormt zo inkomstenbron.

23. Ontwikkeling gemeenteschuld ontleedt • Bruto schuld gemeenten in 1910 € 188 miljoen • Bruto schuld gemeenten in 2010 € 44.672 miljoen • Maar schuldquote is in periode 1910 - 2010 flink gedaald! • 1910 2010 • 1. Inflatie-index = 1,0 Inflatie-index = 22,8 • 2. Inwoners = 6,0 miljoen Inwoners = 16,7 miljoen • 3. BBP/inwoner (€ 2010) = € 4.186 BBP/inwoner (€ 2010) = € 35.328 • 4. Aandeel in bbp = 6,4% Aandeel in bbp = 9,7%

24. Historie groei reële schuld gemeenten 1950 - 2010

25. Schuldruimte voor de toekomst • Hoe hoog is de netto schuldquote? En hoe zit het met de voorraden grond en leningen aan derden? • Krimp economie door recessie moet nog worden vertaald in lagere inkomsten van rijk. • Met nieuwe taken stijgen inkomsten € 6 miljard • Inflatie bedraagt per jaar iets meer dan 2% • Bevolking Nederland groeit met gemiddeld 70.000 inwoners per jaar. Maar in meerdere gemeenten krimpt bevolking.