1 / 31

A V Â M İ L

A V Â M İ L. İmam Birgivî. Bundan sonra i ’ rabı bilmek isteyen her talebeye şu y ü z şeyi bilmek gerekir. Onlardan 60 tanesi ÂMİL, 30 tanesi MA ’ MUL ve 10 tanesi de AMEL ve İ ’ RAB diye isimlendirilir. -Âmil iki kısma ayrılır: Lafz î ve Mânev î . - Lafz î de ikiye ayrılır :

hastin
Download Presentation

A V Â M İ L

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. A V Â M İ L İmam Birgivî

  2. Bundan sonra i’rabı bilmek isteyen her talebeye şu yüz şeyi bilmek gerekir. • Onlardan • 60 tanesi ÂMİL, • 30 tanesi MA’MUL ve • 10 tanesi de AMEL ve İ’RAB • diye isimlendirilir.

  3. -Âmil iki kısma ayrılır: • Lafzî ve Mânevî. • -Lafzî de ikiye ayrılır: • Semâ-î ve Kıyasî. • -Semâ-î ise; • 49 kısım ve 5 nevidir.

  4. -Birinci nev’:Sadece bir ismi cer eden harfler ki;Onlar Harfi Cer ve İzafet harfleri diye isimlendirilir.O harflerde 20 tanedir: • 1)Bâ. ( البَاءُ)Misal:- آَمَنْتُ بِااللَّهِ تَعَالَى وَبِهِ َلأ ُبْعَثَنَّ- • 2)Min. ( مِنْ)Misal:- مِنْ كُلِّ ذ ّنْب ٍ- • 3)İlâ.( ا ِلَى)Misal:- تُبْتُ ا ِلَى اللَّهِ تَعَالَى- • 4)Ân.( عَنْ)Misal:- كُفِفْتُ عَنِ اْلحَرَام ِ- • 5)Alâ.( عَلَى)Misal:- تَجِبُ التَّوْبَة ُ عَلَى كُلِّ مُذ ْنِب ٍ- • 6)Lâm.( ا َللَّلا َمُ)Misal:- ا َنَا عُبَيْدٌ ِللَّهِ تَعَالَى- • 7)Fî.( فِى)Misal:- ا َْلمُطِيعُ فِى اْلجَنَّة ِ- • 8)Kâf.( ا َْلكَافُ)Misal:- لَيْسَ كَمِثْلِه ِ شَيْءٌ- • 9)Hattâ.( حَتَّى)Misal:- ا َعْبُدُ اللَّه َ تَعَالَى حَتَّى اْلمَوْت ِ- • 10)Rübbe.( رُبَّ)Misal:- رُبَّ تَال ٍ يَلْعَنُه ُ اْلقُرْآ َنُ-

  5. 11)Kasem Vav-ı.( وَاوُ اْلقَسَم ِ)Misal:- وَاللَّهِ لا َ ا َفْعَلُ اْلكَبضائِرَ- • 12)Kasem Tâ-ı.( تَاءُ اْلقَسَم ِ)Misal:-  تَا اللَّهِ َلأ َفْعَلَنَّ اْلفَرَائِضَ- • 14)Müz.( مُذ ْ)Misal:- تُبْتُ مِنْ كُلِّ ذ َنْبٍ فَعَلْتُه ُ مُذ ْ يَوْم ِ اْلبُلُوغ ِ • 15)Münzü.( مُنْذ ُ)Misal:- تَجِبُ الصَّلا َ ةُ مُنْذ ُيَوْم ِ اْلبُلُوغ ِ- • 13)Hâşâ.( حَاشَا)Misal:- هَلَكَ النَّاسُ حَاشَا اْلعَالِم ِ- • 16)Halâ.( خَلا َ)Misal:- هَلَكَ اْلعَالِمُونَ خَلا َاْلعَامِل ِ بِعِلْمِهِ- • 17)Adâ.( عَدَ ا)Misal:- هَلَكَ اْلعَامِلُونَ عَدَا اْلمُخْلِص ِ- • 18)Levlâ.( لَوْ لا َ)Misal:- لَوْلا َكَ يَا رَحْمَة َاللَّهِ  لَهَلَكَ النَّاس ُ- • 19)Key.( كَىْ)Misal:- كَيْمِه َ عَصَيْتَ- • 20)(Ukayl lugatında) Leâlle ( لَعَلَّ)Misal:- لَعَلَّ اللَّهِ تَعَالَى يَغْفِرُ ذ َنْبِ-

  6. -İkinci Nev’:İsmini nasb,haberini ref’ eden edatlardır. • -O da 8 tanedir: • 1)İnne.( ا ِنَّ)Misal:- ا ِنَّ اللَّهَ تَعَالَى عَالِمُ كُلِّ شَيْءٍ- • 2)Enne.( ا َنَّ)Misal:- ا ِعْتَقَدْتُ أ َنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَادِرٌعضلَى كُلِّ شَيْءٍ- • 3)Keenne.( َكأ َنَّ)Misal:- َكأ َنَّ اْلحََرَام َ نَارٌ- • 4)Lâkinne.( لَكِنَّ)Misal:- مَا فَازَ اْلجَاهِلُ لَكِنَّ اْلعَالِمَ فَائِزٌ- • 5)Leyte.(لَيْتَ)Misal:- لَيْتَ اْلعِلْمَ مَرْزُوقٌ لِكُلِّ أ حَدٍ- • 6)Leâlle.( لَعَلَّ)Misal:- لَعَلَّ اللَّهَ تَعَالَى غَافِرُ ذ َنْبِ- • 7)İllâ. ( ا ِلا َّ) İstisnâ-i Munkatı’ yani bitişik olmayan,kesik olan istisnalarda kullanılır.Misal:- ا َْلمَعْصِيَّة ُ مُبَعِّدَة ٌ عَن ِ اْلجَنَّةِ ا ِلا َّ الطَّاعَة ُ مُقَرِّبَة ٌ مِنْهَا- • 8)Lâ.( لا َ) (Nefyi cins yani cinsini nefiy için kullanılan harfdir.Misal:- لا َ فَاعِلَ شَرٍّ فَائِزٌ

  7. -Üçüncü Nev’:İsmini ref’,haberini nasb eden,iki harf olan ( ما) ve ( لا) ki;bu ikisi Leyse-ye ( لَيْسَ) olumsuzlukta benzemektedirler. • Ancak mutlak mânada ve geleceğide nefyetmek anlamında olmayıp;hâl-i nefyeder.Misal:- • مَااللَّهُ تَعَالَى مُتَمَكِّنًا بِمَكَان ٍ – • وَلا َشَيْءٌ مُشَابِهًا ِللَّهِ تَعَالَى-

  8. Dördüncü Nev’Fiili muzariyi nasb eden harflerdir. • 1)En.( ا َنْ)Misal:- ا ُحِبُّ ا َنْ ا ُطِيعَ اللَّهَ تَعَالَى- • 2)Len.( لَنْ)Misal:- لَنْ يَغْفِرَاللَّهُ تَعَالَى ِللْكَافِرِينَ- • 3)Key.( كَىْ)Misal:- ا ُحِبُّ طُولَ اْلعُمْرِ كَىْ ا ُحَصِّلَ اْلعِلمَ- • 4)İzen.( ا ِذ َنْ)Misal:- ا ُطِيعَ اللَّهَ تَعَالَى َ- • “Allah’a itaat et”dediğin kimseye karşı sebebini bildirmek üzere,söylediğin şu söz gibi:- ا ِذ َنْ تَدْخُلَ أْلجَنَّة-

  9. -Beşinci Nev’:Fiili Muzariyi Cezm eden kelimelerdir. • 1)Lem.( لَمْ)Misal:- لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ- • 2)Lemmâ.( لَمَّا)Misal:- لَمَّا يَنْفَعْ عُمْر ِى- • 3)Lâm-ul emr yani emir lâm-ı.( لا َ مُ اْلأ َمْرِ)Misal:- لِيَعْمَلْ عَمَلا ًصَالِحصا- • 4)Lâ fin Nehy.( لا َفِى النَّهْىِ) Nehy mânasına Lâm-elif.Misal:- لا َ تُذ ْنِبْ- • Bu dört kelime tek bir fiili Cezmeder.

  10. 5)İn.( ا ِنْ)Misal:- ا ِنْ تَتُبْ يُغْفَرْ ذ ُنُوبُكَ- • 6)Mehmâ.( مَهْمَا)Misal:-مَهْمَا تَفْعَلْ ا ِسْئَلْ عَنْهُ- • 7)Mâ.( ما)Misal:-مَا تَفْعَلْ مِنْ خَيْر ٍ تَجِدْهُ عِنْدَاللَّهِ تَعَالَى- • 8)Men.( مَنْ)Misal:- مَنْ يَعْمَلْ عَمَلا ً صَالِحًا يَكُنْ نَاجِيًا- • 9)Eyne.( ا َيْنَ)Misal:- ا َيْنَ تَكُنْ يُدْرِكْكَ اْلمَوْتُ- • 10)Metâ.( مَتَى)Misal:-مَتَى تَحْسُدْ تَهْلِكْ- • 11Ennâ.( ا َنَّى)Misal:- ا َنَّى تَذ ْنِبْ يَعْلَمْكَ اللَّهُ تَعَالَى - • 12)Eyyü.( ا َىُّ)Misal:- ا َىُّ عَالِم ٍ يََتَكَبَّرْ يُبْغِضْهُ اللَّهُ تَعَالَى- • 13)Haysümâ.( حَيْثُمَا)Misal:-حَيْثُمَا تَفْعَلْ يُكْتَبْ فِعْلُكَ- • 14)İzmâ.( ا ِ ذ ْمَا)Misal:- ا ِذ ْمَا تَتُبْ تُقْبَلْ تَوْبَتُكَ- • 15)İzâ mâ.( ا ِذ َامَا)Misal:-ا ِذ َامَا تَعْمَلْ بِعِلْمِكَ بِعِلْمِكَ تَكُنْ خَيْرَ النَّاس ِ- • Bu 11 taneye de iki fiili Cezm eden anlamına;Şart ve Ceza (Cevab) adı verilir.

  11. -KIYASÍ :Mukayese yoluyla olan âmil de 9 nevi’dir: • 1)FİİL:Başkası kendisine tabi olup,kendisi ise âmilde asıl olan,fiili mutlak.Her fiil ref’ eder ve nasb eder. • Misal:- خَلَقَ اللَّهُ كُلَّ شَيْءٍ – وَنَزَلَ اْلقُرْآ َنُ نُزُولا ً- • Tâm,Nâkıs,Lâzım ve Müteaddi gibi her fiil için bir merfu’ (Fail) gerekir.Eğer kelâm onunla tamam olmuş ise;ona fiili Tâm yani tam fiil denir.Misal:- عَلِمَ اللَّهُ تَعَالَى- • Eğer kelâm yani söz onunla tamam olmayıp bir mansûba yani mef’ule ihtiyaç duyarsa;buna da Nâkıs yani noksan ve eksik fiil denir. • Misal:- كَانَ اللَّهُ تَعَالَى عَلِيمًا حَكِيمًا , • وَصَارَ اْلعَاصِى مُسْتَحِقًّا ِللْعَذ َابِ • , وَمَازَالَ اْلمُذ ْنِبُ بَعِيدًا مِنَ اللَّه ش تَعَالَى , • وَيُقْبَلُ التَّوْبَتُ مَا دَامَ الرُّوحُ دَاخِلا ً فِى اْلبَدَن ِ , • وَلَيْسَ اللَّهُ تَعَالَى جِسْمًا-

  12. 2)İsmi fail: Buda kendi ma’lum yani bilinen fiilinin işini yapar. • Misal:-كُلُّ حَسُود ٍ مُحْرِق ٌ حَسَدَهُ عَمَلَهُ- • 3)İsmi mef’ul:Buda kendi meçhul fiilinin amelini yapar. • Misal:- كُلُّ تَائِب ٍ مَقْبُولٌ تَوْبَتُهُ- • 4)Sıfat-ı Müşebbehe:Buda aynen İsmi Fail ve İsmi Mef’ul gibi,kendi fiilinin amelini yapar. • Misal:-ا َْلعِبَادَةُ حَسَدٌ ثَوَابُهَا وَاْلمَعْصِيَة ُ قَبِيحٌ عَذ َابُهَا-

  13. 5)İsmi Tafdil:Buda aynen kendi fiilinin işi olan üstünlük işini yapar. • Misal:-مَامِنْ رَجُلٍ ا َحْسَنَ فِيه ِ ا َْلحِلْمُ مِنْه ُ فِى اْلعَالِم ِ- • 6)Masdar: Kendi fiilinin ameli olan Kök mânasını ifade eder. • Misal:-يُحِبُّ اللَّه ُ تَعَالَى ا ِعْطَاءً لَه ُ عُبَيْدَهُ فَقِيرًا دِ رْهَمًا- • 7)İsmi-l Muzaf:Cer yani esre kılar. • Misal:-عِبَادَة ُ اللَّهِ تَعَالَى خَيْرٌ- • 8)İsmu-l Mübhemi-t Tâm:Nasb işini yapar. • Misal:-ا َلتَّرَاوِيحُ عِشْرُونَ رَكْعَة ً- • 9)Ma’nel Fiil: her lafızda fiil mânası anlaşılır. • Misal:-هَيْهَاتَ اْلمُذ ْنِبُ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى ( ا َىْ- بَعُدَ ) , • تَرَاكِ ذ َنْبًا ( ا َىء – ا ُتْرُكْه ُ ) , • مَا فِى الدُّنْيَا رَحَة ٌ ( ا َىْ- مَا حَصَلَ) , • يَنْبَغ ِ ِللْعَالِم ِ ا َنْ يَكُونَ مُحَمَّدِيًّا خُلُقُه ُ ( ا َىْ – يَلْزِمْ )-

  14. -MA’NEVÍ (Amil( • 1)Mübteda ve haberi ref’ eden. • Misal:- مُحَمَّدٌ رَسُولُ  اللَّهِ- • 2)Fiili muzariyi ref’ eden. • Misal:- يَرْحَمُ اللَّهُ تَعَالَى التَّائِبَ-

  15. -İKİNCİ BAB : MA’MUL HAKKINDA • Ma’mul da iki kısımdır: • 1)Ma’mulün bil asâle: • Âmilin orada vasıta gerekmeksizin müesir olmasıdır.Tebe-î olan ma’mulün i’rabı,metbu’unun i’rabı gibidir. • 2)Ma’mulün bit-Tebeiyye: • Bunda da müessiriyetinin bir vasıta ile olmasıdır.Tebe-î olan ma’mulün i’rabı,metbu’unun i’rabı gibidir.

  16. Birincisi olan • ma’mulün bil asaleise,dört nevidir; • 1)Merfu’lar. • 2)Mansûblar. • 3)İsme hâs mecrûrlar. • 4)Fiile mahsus meczûmalr.

  17. 1)MERFU’LAR. • 1)Merfu’lar. 9 kısımdır • 1)Fâil:Misal:- رَحِمَ اللَّهُ تَعَالَى التَّائِبَ- • 2)Nâib-i Fail.Misal:- رُحِمَ التَّائِِبُ- • 3)Mübteda. • 4)Haber.Misaller:- • مُحَمَّد ٌ خَاتَمُ اْلأ َنْبِيَاءِ عَلَيْهِمُ الصَّلا َةُ وَالسَّلا َمُ-

  18. 5)Kâne - كَانَ-ve Kardeşleri.- صَارَ – مَازَاَلَ – مَادَامَ - لَيْسَ • Misal:-كَانَ اللَّهُ تَعَالَى عَلِيمًا حَكِيمًا- • 6)İnne (ا ِنَّ) bâb-ının haberi. • Misal:- ا ِنَّ اْلبَعْثَ حَقٌّ- • 7)Cinsini nefy için olan Lâ-nın haberi.( لا َ) • Misal:- لا َ عَمَلَ مُرَاءٍ مَقْبُولٌ- • 8)Leyse-ye ( لَيْسَ) benzeyen – ما- ve لا-ismi. • Misal:- مَاالتَّكّبُّر ُ لا َيِقًا ِللْعَالِم ِ – وَلا َحَسَدٌ حَلا َلا ً- • 9)Nasb ve Cezm edatlarından hâli yani bu ikisi kendisinden olmayan fiili muzari’ • Misal:- يُحِبُّ اللَّهُ تَعَالَى التَّوَاضُعَ-

  19. MANSÛBAT • MANSÛB’A gelince;bu da 13 tanedir: • 1)Mef’ulü Mutlak:Misal:- تُبْتُ تَوْبَة ً نَصُوحًا- • 2)Mef’ulü Bih.Misal:- ا َعْبُدُ اللَّهَ تَعَالَى- • 3)Mef’ulü Fih:Misal:- صُمْ شَهْرَ رَمَضَانَ- • 4)Mef’ulü Leh:Misal:- ا ِعْمَلْ طَلَبًا ِلمَرْضَاة ِ اللَّه ِ 5)Mef’ulü Maah:Misal:- يَفْنَى اْلمَالُ وَتَبْقَى وَعَمَلَكَ

  20. 6)Hâl:Misal:- ا َعْبُدُ اللَّهَ تَعَالَى خَائِفًا رَاجِيًا- • 7)Temyiz:Misal:- طَابَ اْلعَالِمُ عِبَادَة ً- • 8)Müstesna:Misal:- يَدْخُلُ اْلجَنَّة َ النَّاسُ ا ِلا َّ اْلكَافِرَ- • 9)Kâne ( كَانَ) Bâb-ının haberi: • Misal:- كَانَ اْلمََلا َئِكَة ُ عِبَادَ اللَّهِ تَعَالَى- • 10)İnne ( ا ِنَّ) Bâb-ının ismi: • Misal:- ا ِنَّ السُّئَوالَ حَق ٌّ- • 11)Cinsini Nefy için olan Lâ ( لا َ) nın ismi. • Misal:- لا َطَاعَة َ مُغْتَاب ٍ مَقْبُولَة ٌ- • 12)Leyseye ( لَيَْسَ) benzeyen – ما- ve  لا َ nın haberi: • Misal:- مَا اْلغِيْبَة ُ حَلا َ لا ً وَلا َنَمِيمَة ُ جَائِزَة ً- • 13)Nasb edatlarından birisinin dahil olduğu fi’li muzari’:Misal:- ا ُحِبُّ ا َنْ تُغْفَرَ ذ ُنُوبِى-

  21. MECRÛRLAR • MECRÛR’A gelince:Bu da 2 tanedir: • 1)Harfi cerle mecrur. • Misal:- ا ِعْمَلْ ِبأ ِخْلا َص ٍ- • 2)İzafetle mecrur. • Misal:- ذ َنْبُ اْلعَبْد ِ يُسَوِّدُ قَلْبَهُ-

  22. MECZÛMLAR • MECZÛM’A gelince: 1 tanedir: • O da cezm edatlarından birisinin dahil olduğu fiili muzari’dir. • Misal:-ا ِنْ تُخْلِصْ يُقْبَلْ عَمَلَكَ-

  23. 2)Ma’mulün bit-Tebeiyye • 1)Sıfat.Misal:- ا َعْبُدُ اللَّهَ اْلعَظِيمَ- • 3)Te’kid. • Misal:-ا ُطْلُبُ اْلأ ِخْلا َصَ ا َ ْلأ ِخْلا َصَ – • أ ثتْرُكِ الذ ُّنُوبَ كُلَّهَا- • 4)Bedel. • Misal:- أ ُعْبُدْ رَبَّكَ ا ِلَهَ اْلعَالَمِينَ – • ا َبْغُد ُ النَّاسَ مَنْ عَصَى اللَّه َ تَعَالَى مِنْهُمْ – • ا ِحْفَظ ِ اللَّهَ تَعَالَى حَقَّه ُ- • 5)Atf-ı Beyan. • Misal:- آ َمَنَّا بِنَبِيِّنَا مُحَمَّد ٍ عَلَيْهِ الصَّلا َةُ والسَّلا َمُ

  24. -ÜÇÜNCÜ BÂB: İ’RAB HAKKINDA • İ’rab,ya harekedir veya harf veya Hazf yani ilk ikisinden birini ortadan kaldırmadır. • -Hareke üçtür:Zamme ve Fetha ve Kesredir. • -Harf dörttür:Vav,Yâ,Elif ve Nun-dur. • -Hazf üçtür:ki,Fi’li Muzariye Hâsdır. • a)Harekenin Hazfı.Misal:- لَمْ تَضْرِبْ- • b)Sonun Hazfı.Misal:- لَمْ يَغْزُ- • c)Nun-un Hazfı.Misal:- لَمْ يَضْرِبَا – لَمْ يَضْرِبُوا-

  25. Özetle:Birinci kısım üç,İkincisi dört ve Üçüncüsüüç olmak üzere toplam on nevi olmaktadır. • Bununla beraber;İ’rab ya mahzâ,tam hareke ile veya mahzâ harflerledir.Hareke ve harflerle olanlar da İsme Hâsdırlar. • Veya hazfla beraber hareke ile veya hazf-la beraber harf iledir.Hareke ve harfle olanlar da fiili muzariye hâsdırlar.

  26. Mahzâ harekeler ile olan birincisi;ya tam i’rabdır. • Bu durumda • - ref’i zamme ile olur. Misal:- خَرَجَ زَيْد ٌ- • -Nasbı fetha ile. Misal:- رَا َيْتُ زَيْدًا- • -Cerri kesre ile olur. Misal:- مَرَرْتُ بِزَيْد ٍ- • Bu i’rabı tâm; Müfredi munsarıf ve cem’il mükeseril munsarıf yani ğayrı musahhahtır, demektir. • Misal:- جَائَنَا الرَّسُولُ عَلَيْهِ السَّلا َمُ- • Burada Mansub ve Muttasıl olduğundan takaddüm etmiştir. • Misal:-- وَصَدَّقْنَا الرَّسُولَ عَلَيْهِ السَّلا َمُ – وَآ َمَنَّا بِا الرَّسُولِ عَلَيْهِ السَّلا َمُ – نَزَلَ مِنَ السَّمَآء ِ كُتُبٌ – وَصَدَّقْنَا اْلكُتُبَ – وَأ َمَنَّا بِا اْلكثتُب ِ

  27. Veya Nâkıs i’rabdır • .Buda iki kısımdır: • A) Gayrı munsarıftır. • 1)Ref’i zamme iledir. • 2)Nasb ve Cerri fetha iledir. • Misal:- جَائَنَا ا َحْمَدُ عَلَيْهِ السَّلا َم ُ – وَصَدَّقْنَا ا َحْمَد َ عَلَيْهِ السَّلا َمُ – وَأ َمَنَّا بِا َحْمَد َ عَلَيْهِ السَّلا َم • B) Cem’ul müennesi salim: • Ref’i zamme ile, • nasbı ve cerri kesre iledir. • Misal:- جَائَنَا مُعْجِزَاتٌ – وَصَدَّقْنَا مُعْجِزَات ٍ – وَ أ َمَنَّا بِمُعْجِزَات ٍ-

  28. 2)İ’rabı mahzâ harf ile olan ya tam i’rabdır. • a) esma-i hamse: • Bunun da ref’i vav ( وَاوْ) ile,nasbı elif ( بِااْلأ َلِفِ) ile,cerri Yâ ( بِااْليَاء ِ) iledir. • Gerek müfred gerekse de cemi’ olarak;Mütekellim Yâ-sının ğayrına izafe edilen illetli altı isimki onlar: • - ا َبُوهُ – وَا َخُوهُ – وَحَمُوهَا – وَهَنُوهُ – وَفُوهُ – وَ ذ ُ مَال ٍ- • İlk dördündeki Vav;Vav-ı nâkise olup,noksanlığı ifade eder. • Diğer ikisinde de iki vav birbirine mukarin ve bitişik olduğundan birisi düşmektedir. • Mesela:- ذ َوُومَال ٍ = ذ ُومَال ٍ dir. • Misal:-  جَئَنَا ا َبُواْلقَاسِم ِ عَلَيْهِ السَّلا َم ُ – صَدَّقْنَا ا َبَا اْلقَاسِم ِ عَلَيْهِ السَّلا َمُ – وَأ َمَنَّا بِأ َبِى اْلقَسِم ِ عَلَيْهِ السَّلا َمُ -

  29. Veya Nâkıs i’rab ki,iki kısımdır: • 1)Ref’i Vav ile. • 2)Nasbı ve Cerri Yâ iledir.Bu da Cem’i müzekkeri salimdir. • - وَعِشْرُونَ – وَ ا ُولُو- ve kardeşleri olan doksana kadar ki,- تِسْعِينَ- sayılardır.Misal:- جَائَنَا اْلمُرْسَلُونَ عَلَيْهِمُ السَّلا َمُ – وَصَدَّقْنَا اْلمُرْسَلِينَ عَلَيْهِمُ السَّلا َمُ – وَأ َمَنَّا بِااْلمُرْسَلِينَ عَلَيْهِمُ السَّلا َمُ • -İkinci kısım ise;Ref’i elif ile,Nasb ve Cerri yâ iledir.Bu da zamire izafe edilerek;-ا َلتَّثْنِيَة ُ – ا َ ْلأ ِثْنَان ِ – كِلا َ- şeklinde zikredilir.Mesela:- جَائَنَا ا ْلأ ِثْنَان ِ كِلا َهُمَا – ا َى ِ اْلكِتَابُ وَالسُّنَّة ُ – وَالتَّبَعْنَا اْلأ ِثْنَيْن ِ كِلَييْهِمَا – وَعَمِلْنَا بِالأ ِثْنَيْن ِ كِلَيْهِمَا-

  30. 3)Hazıfla beraber hareke ile olan ise;bu da ancak Tâm i’rab olur. • İki kısımdır:a)Ref’i zamme ile. b)Nasbı fetha ile. c)Cezmi harekenin hazfı iledir. Bu fiilin sonuna zamir birleşmediğinden bu sahih harftir.Misal:- نُحِب ُّ ا َنْ نُشْفَعَ وَلَمْ نُحْرَمْ- • b)Ref’i zamme ile,Nasbı fetha ve cezmi sonun hazfı iledir. • Bu ikinci kısım;Vav,ya ve elif illet harfleri olduğu halde,sonuna zamirin birleşmemiş olduğu fiili muzaridir.Misal:- نَدْعُو اللَّهَ تَعَالَى ا َنْيَعْفَوَنَا وَلَمْ يَرْمِنَا فِى النَّار ِ-

  31. 4)Hazfla beraber harf ile olan ise;bu da ancak Nâkıs i’rab olur.Bu da nun-un dışında sonuna zamirin birleşmiş olduğu fiili muzari’dir. • Ref’i nun ile,nasb ve cezmi nun-un hazfı iledir.Misal:- ا َْلأ َوْلِيَاءُ وَاْلعُلَمَآءُ يَشْفَعَان ِ يَوْمُ اْلقِيَامَةِ فَنَرْجُو ا َنْ يَشْفَعَا لَنَا وَلَمْ يُعْرِضَا عَنَّا- • Böylece,bundan sonra i’rab;eğer lafızda zahir olursa –geçmiş misallerde olduğu gibi- lafzî diye isimlendirilir. • Eğer i’rab lafızda zahir olmazsa,belki sonunda takdir edilirse;Takdirî diye isimlendirilir.Misal:- أ َنَا اْلعَاصِى- • Eğer i’rab hem sonunda zahir olmaz,hem de takdir edilmezse;oda Mahallî diye isimlendirilir.Misal:- تَوَكَّلْنَا عَلَى مَنْ لا َ يَأ ْتِى اْلخَيْرُ ا ِلا َّ مشنء جِهَتِه ِ-

More Related